Tesisat Dergisi 233. Sayı (Mayıs 2015)

MAKALE 56 Tesisat Dergisi Say× 233 - May×s 2015 Burada = Soùutma kapasitesi ( Watt) = Harcanan enerji (Watt) COP (Coefficient of Performance): Per- formans katsay×s× anlam×na gelir. Soùut- ma ve ×s×tma fonksiyonu olan cihazlarda ×s×tma esnas×nda ×s×tma kapasitesinin harcanan enerjiye oran×d×r. COP üu üekilde ifade edilebilir; 3. Soùuk Depolarda Enerji Verimliliùi Soùuk hava depolar×nda enerji verimliùi; d×ü ortam s×cakl×ù×, ürünün giriü s×cakl×ù×, odalar×n aç×ld×ù× koridor s×cakl×ù× ve nemi, d×ü duvar ve çat×n×n rengi, soùuk odalar×n iç s×cakl×ù× ve binan×n durumu gibi deùiü- kenlerden etkilenir. Yukar×da bahsedilen deùiükenlerin birçoùunun sabit deùer ol- duùu zannedilir. Gerçekte böyle olmad×ù× daha önce yap×lan çal×ümalarda ifade edilmiütir [15]. Öte yandan, soùuk hava depolar×nda enerji verimliliùi aç×s×ndan en etkili deùiükenin yal×t×m kal×nl×ù× olduùu ya- p×lan çal×ümalarla belirtilmektedir [15,16]. Soùuk hava depolar×nda kullan×lan yal×t×m malzemesi maliyetinin tesisin ilk yat×r×m maliyetinin üçte biri kadar olmas×, yal×t×m kal×nl×ù×n×n enerji tasarrufu ve verimliùinde- ki öneminin bir göstergesidir [15]. Soùuk hava depolar×n× iületenler de ve bu- ralardan hizmet alanlar×n da maliyetlerin azalt×lmas× yönündeki bask×s×, özellikle müüterilerden gelen bask×lar her geçen gün artmaktad×r. Bu amaçla dünyada soùuk hava deposu iületmecileri maliyet- lerini azalmak için pek çok alanda çaba sarf etmektedir. Enerji gideri bir soùuk hava deposunun en önemli faaliyet gideri olmas× nedeniyle enerji giderini azaltmak öncelikli hedef halindedir. 2010 IARW Productivity and Benchmarking raporu- na göre; ABD ve Kanada bölgesinde 268 soùuk hava deposuna ait verileri kapsa- maktad×r, bu depolar×n enerji gideri; gelirin %8,7 ila %17,3 kadar×n× oluüturmaktad×r. Bu deùer ortalamada %11,6’d×r. Soùuk hava depo iületmeciliùinde soùutma sis- temi; yüksek elektrik fatura bedelinin soùuk üüphelisidir. Bu gideri azaltmak için göz önüne al×nmas× gereken pek çok parametre vard×r. Bu parametreler; so- ùutma sistemi, depo mimarisi, kullan×lan ekipman ve çevre üartlar×na baùl× olarak deùiüebilmektedir. Aüaù×da soùutma sis- temiyle ilgili kullan×lan baz× kontrol yön- temleri aç×klanm×üt×r [17]. 3.1. Mevcut Borulama Sistemi, Yeniden Borulama: Eski tip soùuk hava depolar×n- da yap×lmas× gerekir, evaporatör ile kon- denser sistemi aras×nda bas×nç düümesi 138 mbar ise mutlaka yap×lmal×d×r. 69 mbar bas×nç düüüüü, emme bas×nc×nda iki derece düüüüe sebep olur, enerji kul- lan×m×nda %7-10 azalma olur. Kötü izole edilmiü borular diùer bir enerji kay×p nok- tas×d×r. Bu nedenle s×k s×k kontrol edilerek boru veya valflerde buzlanma veya kar- lanma yeniden yal×t×m yapmay× gerektirir. Yine emiü hatlar×n×n mutlaka yal×t×lmas× gereklidir. 3.2. Nem Yükünü Azaltma: Soùutulmuü fanlara yap×üan nemli havan×n yaratt×ù× buzlanmadan kurtulma ve nemli havan×n kurutulmas× için harcanan enerji maliyet artt×ran unsurdur. Bu nedenle nemli ha- vaya engel olunmal×d×r. Bu amaçla çeüitli sistemler kullan×lmaktad×r. 3.3. Evaporatör Performans×n× Artt×r- ma: Evaporatör fanlar×n×n beygir gücünü 1-3 HP artt×rma yoluyla evaporatör kapa- sitesinde % 22’lere varan art×ü saùlanabi- lir. Fan motorlar×na bir kW ilave güç ver- mek sisteme 1,6 kW güç saùlamaktad×r. 3.4. Soùutma Sistem Kontrolü: Soùutma sisteminin üç ana parças×; evaporatör, kompresör ve kondanserdir. Evaporatörler; deponun uygun s×cakl×ùa eriümesinden sonra fanlar× otomatik olarak kapanmal×- d×r. Bu yolla, motorlar×n depo içinde yayd×- ù× s×cakl×kta azalm×ü olur. Kompresörlerin bak×mlar× düzenli yap×lmal×, kondenserler özellikle s×cak yaz günlerinde plakalara yap×üm×ü tozdan ar×nd×r×lmak için y×kan- mal×d×r. 3.5. Deùiüken H×zl× Kompresör Sürücü- lerin Kullan×m×: Deùiüken h×zl× düzenleme tüm kompresör tiplerine verimli olarak uygulanabilir ve kompresör h×z×n× deùiütir- mek için çift h×zl× bir elektrik motoru veya (2) = Is×tma kapasitesi (Watt) = Harcanan elektrik miktar× (Watt) 2.2. K×smi Yükteki Verim • COP veya EER sadece tam yükte deùil k×smi yüklerde de hesaplanmal×d×r. Çünkü soùutma gruplar× %100 tam yükte çok az bir süre çal×ü×rlar. Bu amaçla soùutma gruplar×n×n %75, %50 ve %25 kapasitelerdeki perfor- mans deùerleri hesaplanm×üt×r. K×smi yük deùerlerinde hesaplanan EER deùerlerinin aù×rl×kl× ortalamas×; • Avrupa Eurovent standartlar×na göre ESEER (European Seasonal Energy Efficiency Ratio); Avrupa Mevsimsel Enerji Verimlilik Oran× olarak adland×- r×l×r. • Amerika ARI standartlar× göre ise IPLV (Integrated Part Load Value); Entegre Edilmiü K×smi Yük Deùeri olarak ad- land×r×l×r. Eurovent Standartlar×na Göre: (3) (4) ARI Standartlar×na Göre: Formülleriyle hesaplan×r. A= %100 Kapasitede EER deùeri B= % 75 Kapasitede EER deùeri C= % 50 Kapasitede EER deùeri D= % 25 Kapasitede EER deùeri