Tesisat Dergisi 233. Sayı (Mayıs 2015)

MAKALE 54 Tesisat Dergisi Say× 233 - May×s 2015 Buna ek olarak kompresör h×z× deùiütiùi zaman ekserji analizi de yap×lm×üt×r [5]. Aprea ve arkadaülar× taraf×ndan yap×lan bir baüka çal×ümada, soùuk depolarda hava s×cakl×ù×n×n bir fonksiyonu olarak en uygun kompresör h×z×n× seçmek üzere bulan×k mant×ùa dayal× bir kontrol algorit- mas× sunmuülar. Çal×üman×n temel amac×, soùutma kapasitesini kontrol etmek için klasik termostatik aç-kapat kompresör kontrolü yerine inverter kompresör h×z×n× bulan×k algoritma ile sürekli düzenleyerek elde edilen enerji tasarrufunu deùerlendir- miüler [6]. Aprea ve arkadaülar× farkl× çal×üma koüul- lar× için deùiüken h×zl× soùutma sisteminde sarmal kompresör h×z×n× deùiütirerek ener- ji tasarrufu potansiyelini araüt×rm×ülard×r. Yap×lan deneysel çal×ümada soùuk depoya baùl× buhar s×k×üt×rmal× soùutma tesisin- de %20 enerji tasarrufu elde etmiülerdir [7]. Bir baüka bir çal×ümada ise Aprea ve arkadaülar×, deùiüken devirli kompresörün en uygun çal×üma koüullar×n× araüt×rm×ülar [8]. Yapt×klar× çal×üman×n amac× ekserji y×- k×m× oranlar×n×, geri ödeme süresini, enerji tasarrufu aç×s×ndan enerji, ekserji ve eko- nomiyi optimize edecek üekilde kompresör ak×m frekans×n× belirlemiüler. Deney dü- zeneùinde iki farkl× tip kompresör sarmal ve pistonlu kompresör kullanm×ülar. Elde edilen sonuçlara göre sarmal ve pistonlu kompresör kulland×ù×nda sistemlerden s×ras×yla %15 ve %25 enerji tasarrufu saùlanm×üt×r. Li ve diùerleri soùutma sistemlerine PI kontrol algoritmas×n× uygulayarak sistem performans×n× enerji verimliliùini incele- miülerdir. Sistem kapasitesini frekans dö- nüütürücü ile aü×r× k×zg×nl×ù× ise elektronik genleüme vanas× ile kontrol etmiüler. Ba- ù×ms×z kontrol düzeneùi kullan×ld×ù× zaman sadece hassas bir kontrol performans× deùil, ayn× zamanda yüksek bir soùutma tesir katsay×s× saùlanm×üt×r [9]. Liang ve arkadaülar× hem normal hem de anormal çal×üma koüullar×nda deùiüken kapasiteli soùutma sistemindeki geçici davran×ülar× taklit eden deùiüken kapasi- teli soùutma sistemi için bir dinamik toplu parametre modeli geliütirdiler. Deneysel verilerle matematiksel modelini doùrulan- m×üt×r. Kompresör dönme h×z× veya elekt- ronik genleüme vanas×n×n aç×lma oran× ani olarak deùiütiùinde, anormal çal×üma koüullar×nda deùiüken kapasiteli soùutma sistemi geçici davran×ülar×n× güvenilir bir üekilde hesaplayabilen dinamik modeli geliütirdiler [10]. Ekren ve arkadaülar× doùru ak×ml× soùut- ma kompresöründe farkl× çal×üma h×zla- r×nda enerji tüketim oran×ndaki azalma ve çal×üma iyileütirme potansiyeli araüt×r- m×ülar. Yap×lan çal×ümada dört farkl× sabit kompresör h×z×nda gerçekleütirmiüler. Deneysel verilerine baùl× olarak enerji ve ekserji verimlerini analiz etmiüler. Özel- likle yüksek h×zlarda, deùiüken h×zl× doù- ru ak×ml× kompresörün sabit h×zl× doùru ak×ml× kompresörden daha verimli oldu- ùunu göstermiüler [11]. Evans ve Gigiel belli bir say×da soùuk hava depolara detayl× enerji analizi uygulam×ü- lar. Yap×lan incelemede soùuk depolarda mevcut ekipmanlar× tamir ederek ve yer- lerine enerji verimli cihazlar yerleütirerek %30-%40 aras×nda enerji tasarrufu yap×- labileceùini göstermiütir [12, 13]. Stores ve arkadaülar× soùuk depolarda enerji tüketimini etkileyen önemli faktör- leri belirlemek için soùutulmuü, dondu- rulmuü ve kar×ü×k g×dalar için performans verilerini toplam×ülard×. Tipik bir soùuk depo konstrüksiyonu için enerji sarfiyat×n× tahmin edebilmek için, kullan×m ve enerji verim senaryolar× kullanarak bir matema- tik model kullanm×ülard×r. Enerji kullan×m× aç×s×ndan deponun hacmi en etken faktör olduùunu gösterilmiü ve soùuk depolar×n performanslar× çok deùiükenlik arz et- mektedir. Buna ek olarak, soùuk depolar×n temel baülang×ç enerji performans karü×- laüt×r×lmalar× yap×lm×ü ve g×da soùuk oda- lar×ndaki önemli ölçüde enerji tasarrufu yap×labilecek alanlar gösterilmiütir [14]. 2. Soùutma Sistemlerinde Enerji Verimliliùi Enerjinin doùru ve yeterli miktarda kullan×- m× doùaya olan sayg×n×n ve geleceùe olan sorumluluùun bir gereùidir. Enerji verimliliùi için en belirgin göster- gelerden bir tanesi al×nan / verilen enerji deùeridir. Bir soùutma kompresörünün yan× s×ra kondenser ve evaporatör fanlar×, defrost ×s×t×c×lar×, karter ×s×t×c×lar×, soleno- id valfler, depo ayd×nlatma armatürleri de elektrik tüketen cihazlard×r. Bütünsel bir elektrik tüketimi hesab× için; • Kompresör • Kondenser fanlar× • Evaporatör fanlar× • Defrost ×s×t×c×lar× • Ayd×nlatma armatürleri birlikte ele al×nmal×d×r. Soùutma sistemlerinde iki tip verim tan×m× vard×r: 1. Tam yüklemedeki verim 2. K×smi yüklemedeki verim 2.1. Tam Yüklemedeki Verim Temelde ayn× mant×k ile hesaplama yap×- lan iki tip verim tan×mlamas× vard×r: COP ve EER EER (Energy Efficiency Ratio): Enerji verimlilik oran× anlam×na gelir. Soùutma ve ×s×tma fonksiyonu olan cihazlarda so- ùutma esnas×nda soùutma kapasitesinin harcanan enerjiye oran×d×r. EER üu üekilde ifade edilebilir; (1)