Tesisat Dergisi 231. Sayı (Mart 2015)

MAKALE 128 Tesisat Dergisi Say× 231 - Mart 2015 su toprak içinde ve çevresinde olan bitiüik baùlant×lar sebebiyle zamanla yeryüzü üs- tüne ç×kar veya toprak içinde bulunan do- ùal kanallar arac×l×ù× ile topraùa geri döner. Bu drenaj sisteminin amac×na engel olan, kötü bir koüuldur. Birçok kurulum için bu durum ne uygulanabilirdir ne de olmas× arzu edilir. Yer alt× suyuna ek su yüklen- mesi istenmeyen bir durumdur. Yer alt× suyunun, ana yaùmur suyu hatt×na verilmesi için, konu ile ilgili yerel yöneti- cilerin iznine baüvurulmal×d×r. Ana yaùmur drenaj hatt× mevcutsa ve kapasitesi yeterli ise bu durum yetkililerce onaylanabilir. Baùlant× kurulacak noktalara çökeltme çuku- ru yap×lara, ana yaùmur suyu hatt×na toprak, kum vb. girmesine engel olunabilir. Ayr×ca, geri ak×ü vanalar× konularak ana yaùmur suyu hatt× ile aras×nda olabilecek ters ak×ü önlenebilir. Toprak alt× drenaj sistemi, kamu yaùmur suyu sisteminin alt×nda ise pompa kullanmak gerekir. ûekil 4 .22 ’e bak×n×z. Yaùmur Suyunun Engellenmesi Yaùmur suyu havzalar× boyunca su bas- mas× ve tahliyesinin yetersiz olmas× se- bebiyle üehir yaùmur suyu drenaj×na bo- üalt×m yap×lan araziler üzerinde aü×r× yük- lenme olur. Bu nedenle, yerel yöneticiler bu durumu engellemek üzere drenaj plan- lamas× geliütirmelidirler. Yeüillendirilmiü veya aùaçl× araziler ile kaplanm×ü endüst- riyel araziler aras×ndaki geçiü, suyollar×n×n deùiümesinde toprak içindeki s×z×nt× h×z×na kadar doùa üzerinde birçok etkiye sahiptir. Aü×r× yaù×ülara baùl× oluüan su taümalar× toprakta erozyona ve belli noktalarda tor- tulaümalara sebep olur. Bütün bunlara engel olmak için suyollar×n×n geliütirilme- sine, daha büyük kapasitelerde yaùmur suyu drenaj sistemlerinin kurulmas×na ve ekstra kanallara ihtiyaç duyulur. Kentselleümenin sebep olduùu etkileri s×n×rland×rmak isteyen belediyeler yük- ûekil 4.22 - Yaùmur Suyu Drenaj×na At×m Yapan Pis Su Pompas× Gösterimi sek kapasitedeki drenaj sistemlerine ek olarak yaùmur suyu engelleme sistem- leri geliütirdiler. Yaùmur suyu engelleme sistemleri drenaj sistemleri üzerine daha fazla yat×r×m yapmadan geliütirilen pratik çözümlerden oluüur. Bu nedenle yaùmur suyuna engel olan bu sistemlere birçok alanda ihtiyaç duyulur. Yaùmur suyu engelleme sistemlerinin te- meli taüma yaù×ü miktar×n×n belirlenme- sine baùl×d×r. Bu durumda, fazla birikme daù×t×lm×ü biçimde yaùmur suyu drenaj sistemlerine verilir ve noktasal bazda oluüacak taümalara engel olunur. Ayr×ca, deüarj×n etkisini azaltabilmek için kont- rollü bir biçimde yaùmur suyu yavaüça toprak, çim veya parktan oluüan alanlara verilerek fazla suyun toprak içinde emilimi amaçlan×r. Son olarak, fazla yaùmur suyu- nun rögarlara gitmesi de amaçlan×r. Bu tasar×m yap×l×rken üç deùiüken vard×r: 1. Havza üzerinden taüma (süreye baùl× deùiüir) 2. Havza içine ak×ü (süreye baùl× olarak deùiüir) 3. Depolama (yukar×daki maddeler ara- s×ndaki fark) Bu noktada yaùmur suyu engelleme hav- zalar× iki yaklaü×ma göre tasarlan×r. Oransal metoda göre bu alanlar 10 senelik yaù×ü miktarlar× göz önünde bulundurularak 1 dö- nümden (4046.724 m 2 ) az olacak üekilde belirlenir. Daha büyük alanlar için, taüma yaù×ü× ve depolama miktarlar× göz önünde bulundurularak farkl× metotlar kullan×l×r. Engelleme havuzlar× (havzalar×) yeryüzü seviyesinde veya alt×nda, ana yaùmur suyu drenaj sistemine baùlant× kurabilecek üe- kilde tasarlan×r. Ayr×ca kapal× tama su sa- vaklar× ve su at×m× yapacak drenaj kanallar× bulundurmal×d×r. Ç×k×ü borular×n×n çevresin- de at×k engelleyicilere yer verilmelidir. Depolama hesab×n× yaparken karü×laü×lan bir problem ç×k×ü h×z×n×n yer çekimine baùl× etkisinin su birikintisinin derinliùine baùl× olmas×d×r. En yüksek su hacmi bulundu- ùunda buna baùl× ak×ü h×z× da fazla olur; ancak birikinti içindeki su hacmi azal×nca su ç×k×ü h×z× da azal×r. Bu nedenle, sabit ç×- k×ü h×z× saùlamak için bir pompa saùland×- ù×nda ç×k×ü h×z× hesab× yapmak kolay olur. Standart Eüitlikler V n =Giriü ak×ü×n×n dönüm baü× s×zd×rmazl×- ù×, (m 3 /s/dönüm) T= Depolama süresi, depolamaya baüla- d×ktan sonra pik depolamaya kadar geçen süre, dakika