Tesisat Dergisi 231. Sayı (Mart 2015)

MAKALE 126 Tesisat Dergisi Say× 231 - Mart 2015 Gözenekli borular Bu boru tipi, üimdiye kadar bahsedilen 3 boru çeüidinde t×kanman×n en kolay oldu- ùu tiptir. Bu nedenle, topraù×n boüalmas×- n×n zorunlu olarak engellenmesi gereken ve kanal uzunluùunun önemli olmad×ù× noktalarda kullan×l×r. Boüalmay× önlemek için filtreye ihtiyaç yoktur. Boru malzeme- sinin deùeri, toprak giriüine engel olma ka- pasitesine baùl×d×r; fakat K faktörü kanal veya boru çap× için geren deùerin 2 kat× olmal×d×r. Kanal Kanal×n amac× drenaj kanal×na aktar×lacak olan yer alt× suyuna, olabilecek en az mik- tarda direnç uygulanmas×n× saùlamak ve filtre materyalini taü×makt×r. Drenaj siste- minin yeri, zemini ve yer alt×n× inceleyen mühendislerin karar×na göre belirlenir. Bir sistem tasar×m×nda, borudaki kanal yük- lenmesini, uygun yataù×, dolgu malzeme- sini ve toprak s×k×üt×rmas×n× tespit etmek önemlidir. Boru içinde yüksek miktarda su ak×ü× saù- layabilmek için, filtre malzemesi boru ile kanal duvar× aras×na konulmal×d×r. Boru ile toprak taban× aras×na filtre malzemesi yerleütirilmez ise, boru içine giren su mik- tar× bitiüik topraktan K faktörüne baùl× ola- rak giren su miktar× kadar büyük olur. 0,3 m kanal boyunca filtrelenen su miktar×, 0,3 m borunun ald×ù× su miktar×ndan azd×r. Temel drenaj borulama sistemi en alt zemin ile ayn× yükseklikte olmal× ve mi- nimum temel duvarlar×ndan 0,9 m uzakta olmal×d×r. Drenaj sisteminin temeli binan×n bütün duvarlar×nda veya yer alt× suyunun beklendiùe kenarlarda bulunmal×d×r. Filtre Malzemesi Boru çak×lla veya emme yapmayacak malzeme ile çevrilmelidir ve benzer bir malzeme ile borunun 0.3 m alt×ndan dolgu yap×lmal×d×r. Gözenekli malzemeler boru üstüne, doùrudan yer alt× suyunu boüalt- Tablo 4.16 - Filtre Malzemesinin Boyut Aral×ù× Filtre Malzemesi Boyut aral×ù× 15 % Boyutu, (mm) 85 % Boyutu,(mm) K faktörü Ufak çak×l 1.0 -10.2 2.3 6.4 12.7 Kaba kum 1.3-7.6 1.8 5.1 7.9 únce kum ve orta çak×l 0.8-8.9 1.4 6.4 7.5 Kaba kum ve orta çak×l 0.6-8.9 0.8 6.1 6.1 Beton kumu 0.8-7.6 1.3 5.1 4.4 ûekil 4.21. Filtre Katman Boyutlar× úle Kanal úçindeki Boru mak için kullan×l×r ve yer yüzeyine olabildi- ùince yak×n olacak üekilde geniületilir. Filtre malzemesi, kaba çak×ldan ince kuma kadar çeüitli kar×ü×mlardan oluüabilir. Her bir kar×ü×m için aral×k boyutlar× farkl× olur. Filtre malzemesi topraù×n kar×ümas×na en- gel olmak için s×k×üt×r×lmal×d×r. Aç×k birleümeli ve delikli borular için, filtre malzemesi dikkatlice boru aç×kl×ù×n×n iki kat× büyüklükte olacak üekilde seçilmeli- dir. Boru çevresindeki her bir filtre malzeme- si tabakas×n×n kal×nl×ù× ve kanal geniüliùi en az 101.6 mm olmal×d×r. Kanal geniüliùi kriteri, topraù×n K faktörü deùerinin daha geniü olmas× gereken durumlarda kullan×- labilir. ûekil 4 .18 ’i inceleyiniz. Filtreleme malzemeleri ve boyutlar× için T ablo 4.14 ü inceleyiniz. Boru çap×n×n seçimi Boru çap×, yer alt× suyunun drenaj fonk- siyonunu iki üekilde etkiler. úlk olarak, ge- reken toprak içine s×z×nt×y× saùlayabilmek için yeterli yüzey alan× olmal×d×r ve ikinci olarak, boru filtre edilmiü suyu aktara- bilmek için gerekli büyüklükte olmal×d×r (101.6 mm küçük olmamal×d×r). Yer alt× suyunun bertaraf× Yer alt× suyu genellikle yeryüzü sular× için, örneùin bir ×rmak, bir dere ya da bir göl, kaynak teükil eder. Yer alt× suyunun doùal ak×ü yolu engellenirse, insan hayat× için çok önemli olan bu suyolunun tedarik hatt× ile baùlant×s× kesilmiü olur. Daha sonra bu