Tesisat Dergisi 229. Sayı (Ocak 2015)

GÜNCEL 68 Tesisat Dergisi Say× 229 - Ocak 2015 ve insan taü×mas×nda kullan×lan asansör tesisat×ndan oluüan bir elektromekanik tesisat konuüuluyordu. Ama 90’l× y×llardan günümüze geldiùimiz za- man art×k ×s×tma soùutma sistemlerimiz (ka- zan, chiller, su soùutma kulesi, DX, fancoil, WSHP, VRV…), havaland×rma sistemlerimiz (klima santralleri, fanlar…), trafolar, daù×- t×m, güç ve kompanzasyon panolar×, asan- sörler, yürüyen merdivenler, bina otomasyon sistemleri, yang×n alg×lama sistemleri, yan- g×nla mücadele (sprinkler, egzost fanlar×…), s×hhi tesisat sistemleri, su üartland×rma sis- temleri, at×k su ar×tma sistemleri, kojeneras- yon/ trijenerasyon sistemleri gibi sistemler çok yayg×n bir kullan×m kazanmaya baülad×. CCTV ve güvenlik sistemleri, ses ve anons sistemleri gibi onlarca deùiüik, elektrome- kanik tesisat art×k bu sistemlerin içine girdi. Sonuçta karmaü×klaüan, boyutlar× büyüyen, fonksiyonlar× çeüitlenen yap×larla birlikte art×k bir bütünleüik ve sistematik perfor- mans ölçme sisteminin kurulmas×, kaç×n×l- maz bir ihtiyaç olarak ortaya ç×km×üt×r. Performans ölçme konusunda en önemli üç alan× konfor, enerji performans× ve ya- n×n güvenliùi olarak özetleyebiliriz. Konfor deyince biz binalar×n kullan×m mahalle- rindeki konfor alanlar×nda, insanlar için gerekli üartlar×n saùlanmas×n× ve onlar×n saùl×kl× olmas×n×, huzurlu ve mutlu his- setmesini saùlayacak unsurlar× anl×yoruz. Enerji performans× ki bu bir bina için çok önemli bir performanst×r. Gerçi petrol fi- yatlar× son 1,5 ayda ciddi düüüü gösterdi ama geçici bir olayd×r diye tahmin ediyo- rum. Bunun d×ü×nda da ana performans alanlar×ndan bir tanesi yang×n güvenliùidir. Bu unsurlar×n ve burada sayamad×ù×m×z bir sürü unsurun ölçümlenmesi sistematik olarak kayda geçirilmesi, doùrulanmas× iüini sonuçta Test and Commissioning ola- rak adland×r×yoruz. Test and Commissioning dünyada da ol- dukça yeni. 1990’lara, 1995’lere bakt×ù×- n×z zaman sadece baz× dokmanlarda yer alan Test and Commissioning olay× art×k bütün yabanc× dokümantasyonda ciddi yer alan, hacimler kazanm×ü yeterli olarak iülenmeye baülanm×üt×r. Konunun yeni ol- mas× dolay×s×yla sektörümüzde tan×mlarda bir kavram kargaüas× olduùunu ve konunun farkl× farkl× anlaü×ld×ù×n× görüyorum, bu yüz- den dil ve kavram birliùi oluüturmak ad×na isterseniz iüe tan×mlardan baülayal×m. Test and Commissioning konusunda bir yat×r×mc×ya veya yat×r×mc×n×n üantiyedeki teükilat×na gittiùimizde ‘Test and Commis- sioning yapacak m×s×n×z, böyle bir hizmete ihtiyac×n×z olacak m×’ diye sorduùumuzda bazen üu cevab× al×yoruz, “gayet tabi, ya- p×yoruz, bu konu zaten müteahhidimizin kapsam×nda, müteahhidimiz de bunu bütün içerideki sistemlerimizi üretici firmalar×n teknik servislerini de getirerek beraberce olmas× gerektiùi gibi devreye alacaklar.” Evet devreye alma, “start up” bir cihaz×n montaj×n×n üreticinin tan×mlad×ù× üekilde eksiksiz olarak yap×ld×ù×n×n kontrolü, ci- haz×n üretici talimatlar×na göre çal×ü×r hale getirilmesidir. Ama devreye alma “start up” Test and Commissioning ifadesi içinde bir safhad×r, kendisi deùildir. Yine benzer bir örnekte de benzer bir ko- nuümay× yapt×ù×m×z zaman daha geliümiü bir cümle duyabiliyoruz. “Evet, bunlar× ya- p×yoruz, ayr×ca zaten bizim müteahhidimiz bütün hava hatlar×n× ve su hatlar×n denge- lemiü ve düzgün çal×ü×r üekilde bize teslim edecektir. Biz her üeyi eksiksiz yap×yoruz”. Test, ayar ve dengeleme bina sistemlerin- deki her türlü ak×ü×n uygun ve test edilmiü enstrümanlar ile ölçülmesi tasar×mda öngörülen ak×ü deùerine ulaüt×r×lmas× için sistemler üzerin monte edilmiü damperler vs. gibi dengeleme araçlar× ve bu cihaz- lar×n baù×ms×z olarak ayarlanmas× iüidir. Bu da Test and Commissioning faaliyeti içinde bir aland×r, bir bölümdür, ama ta- mam×yla kendisi deùildir. Test, Ayar ve Dengeleme: Bina sistemlerin- deki her türlü ak×ü×n, uygun ve kalibre edil- miü enstrümanlar ile ölçülmesi; tasar×mda öngörülen ak×ü deùerlerine ulaüt×r×lmas× için sistemler üzerine monte edilmiü dengeleme araçlar× ile dengelenmesi ve cihazlar×n ba- ù×ms×z olarak ayarlanmas× iüidir. Peki Test & Commissioning nedir? Test & Commissioning tasar×m safhas×n- dan, binan×n kullan×ma aç×lmas×ndan 1 y×l sonraki döneme kadar olan dönemde; sistemlerin birbiriyle etkileüimli olarak; ta- sar×m hedeflerine ve yat×r×mc×n×n ihtiyaç- lar×na uygun çal×ümas×n× saùlamak üzere, iületme personelinin haz×rlanmas×n× da içeren her türlü doùrulama ve doküman- tasyon faaliyeti ile sistematik bir üekilde güvence alt×na alma sürecidir . (Kaynak: National Conference on Building Commis- sioning -NCBC) Burada daha bizim al×üt×ù×m×z tariflerin ötesinde iületmeye alma döneminin bir y×l ötesine geçiyor. Neden geçiyor? Çünkü bir binan×n fonksiyon testlerini yapabilmeniz için binan×n tam olarak faaliyete geçmesi, tam kullan×m haline gelmesi laz×m. Hele eùer ‘Test and Commissioning’ spesifikas- yonlar×n×n içinde bir de energy commis- sioning varsa bunu zaten kalan bir y×ll×k dönemde yaz ve k×ü aylar×nda çeüitli alan- larda çal×üt×rarak görebilirsiniz. Ayr×ca bir de iületme personelinin haz×r- lanmas×n× süre içinde bunun içine kat×yor. Yani ‘Test and Commissioning’ sürecini adeta tersanede bir gemi yap×m×na ben- zetebiliriz. Bu geminin sadece yüzer hale gelmesi deùil, saùl×kl× bir üekilde seyrü- sefer yapabilecek üekilde donan×mlar×n×n tamamlanmas×, personelinin eùitilmesi