Tesisat Dergisi 229. Sayı (Ocak 2015)

MAKALE 118 Tesisat Dergisi Say× 229 - Ocak 2015 Bu makalenin 2. bölümü bir sonraki say×m×z olan 230. say×m×zda “3.2 Yaùmur Suyu Toplama Uygulamalar×”, “Tart×üma ve Sonuç” baül×klar× ile yay×nlanacakt×r. Yap×lar×n Çevresel Etkilerinin Azalt×lmas×nda Yaùmur Suyunun Kullan×lmas× - 1. Bölüm Yrd. Doç. Dr. úzzet YÜKSEK Prof. Dr. Tülay TIKANSAK Celal Bayar Üniversitesi, Güzel Sanatlar Tasar×m ve Mimarl×k Fakültesi, ûehzadeler, Manisa Gebze Teknik Üniversitesi, Mimarl×k Fakültesi; Gebze, Kocaeli 1. Giriü Yap×lar yaüam döngülerinin bütün aüama- lar×nda, küresel ve bölgesel çevre sorun- lar×n×n oluümas×na katk×larda bulunmak- tad×rlar. Bu etki, bütün süreç boyunca önemli miktarlarda doùal kaynak ve enerji kullan×m×, çevreye b×rak×lan zararl× emisyonlar ve diùer at×klar×n üretilmesi nedeniyle olmaktad×r. Önemli bir doùal kaynak olan suyun sonsuz bir kaynak gibi sürdürülemez üekilde tüketilmesi de önemli çevre sorunlar×na neden olmak- tad×r. Bu sorun baz× ülke ve bölgeler için daha da önemlidir. Dünya üzerindeki su kaynaklar×n×n ancak % 3’ü taze su de- nilen kullan×labilecek tipte sudur. Bu su kaynaklar×, sonsuz bir kaynak gibi kulla- n×larak kirletilip tüketilmesi ve küresel ×s×nman×n getirdiùi kurakl×k nedeniyle gittikçe azalmaktad×r. Birleümiü Millet- ler’ in 2002 y×l×nda “Dünya Su Günü” nedeniyle yay×nlad×ù× rapora göre; dünya nüfusunun % 40’×n× oluüturan 2,4 milyar insan su aç×s×ndan yeterli saùl×k koüul- lar×na sahip deùildir. Buna ek olarak su tüketimi bugünkü seviyede sürerse 2025 y×l×nda sadece 5 milyar insan saùl×kl× su kaynaklar×n×n bulunduùu bölgelerde yaü×- yor olacakt×r [1]. Birleümiü Milletler tara- f×ndan haz×rlanan “Gelecek úçin Tatl× Su 2003” raporuna göre, Türkiye’de de 2025 y×l×nda ciddi bir su s×k×nt×s× beklemekte- dir. Devlet Su úüleri Genel Müdürlüùü’nün verilerine göre de Birleümiü Milletler ’in raporu doùrulanmakta ve kiüi baü×na dü- üen kullan×labilir su miktar× y×ll×k 1.642 m 3 olan Türkiye’nin uluslararas× ölçütlere göre “su s×k×nt×s× çeken ülkeler” katego- risinde yer ald×ù× görülmektedir [2]. Yap× yaüam döngüsü boyunca çeüitli ne- denlerle su tüketilmekte, kirletilmekte ve suyun doùal döngüsüne zarar verilmekte- dir. Özellikle malzeme üretimi ve kullan×m aüamas×nda bu etki çok fazla olmaktad×r. Dünya Çevre Gözlem Enstitüsü (Worldwat- ch Enstitüsü) verilerine göre, dünyada tü- ketilen toplam suyun %16’s× yap×sal faa- liyetler nedeniyle olmaktad×r [3]. Yap×lar ayn× zamanda enerji kullan×m× nedeniyle atmosfere sera gazlar× salarak küresel ×s×nmaya katk×da bulunmaktad×r. Küresel ×s×nman×n olumsuz sonuçlar×ndan biri de kurakl×kt×r. Yap×lar su sorununa bu üekilde dolayl× olarak neden olmaktad×r. Bu üekillerde oluüan çevresel etkinin se- viyesi, yap×n×n sahip olduùu baz× özellikle- re göre deùiümektedir. Yap×lar×n, daha az çevresel etkiye sahip olmalar×n× saùlayan çözüm aray×ülar×, mimari tasar×m× ekolojik yaklaü×mlara doùru yöneltmektedir. Su et- kin özelliklere sahip yap×lar su kaynaklar×n× koruyan, su tüketimini ve at×k su miktar×n× azaltan tasar×mlar olduklar× için su ile ilgili çevresel etkilerin azalmas×nda önemli rol oynamaktad×r. Bu nedenle, yaùmur suyu- nun kullan×lmas× yap×lar× su etkin hale ge- tirerek çevresel etkisini azaltan önemli bir yöntem olmaktad×r. Bu çal×ümada yap×lar×n su ile ilgili çevresel etkilerini azalt×lmas×nda önemli rol oynayan yaùmur suyu toplama sistemlerinin uygulama prensipleri ve bu sistemlerin ülkemiz koüullar×na uygunluùu tart×ü×lmaktad×r. Bunun için öncelikle yap×- lar×n çevresel etkilerini azaltan, su etkinliùi saùlayan yöntemler hakk×nda özet bilgiler verildikten sonra yap×lar×n kullan×m aüa- mas×nda % 32 oran×nda su tasarrufu saù- layabilen, dolay×s×yla yap×n×n su etkinliùini art×ran yaùmur suyu toplama sistemlerinin uygulama prensipleri aç×klanmaktad×r. Yap×lan bu çal×üman×n, yaùmur suyunun yap×larda kullan×m×yla ilgili bir bilinç oluütu- racaù× ve günümüzde yaüanan su sorununu azaltacak çözüm aray×ülar×na katk×da bulu- nacaù× düüünülmektedir. 2. Yap×lar×n Çevresel Etkileri Daha az çevresel etkiye sahip yap× ta- sar×m× için öncelikle bu olumsuz etkinin ortaya ç×k×ü nedenlerinin ve sonuçlar×n×n bilinmesi gerekmektedir. Yap×lar; • Doùal kaynaklar×n tüketimine (yap×- sal faaliyetlerle ilgili bütün süreçlerde hammadde ve enerji kullanarak ), • úklim deùiüiklikleri ve ozon tabakas×n×n incelmesine (yap×sal faaliyetlerle ilgili bütün süreçlerde enerji kullan×lmas× ve baz× yap× malzemelerinin üretimleriyle), • Çevre kirliliklerine (yap×sal faaliyetlerle ilgili bütün süreçlerde enerji ve doùal kaynak kullan×m×n×n sonucu ürettikleri, kat× ve gaz at×klar nedeniyle) katk×da bulunmaktad×rlar. Doùal kaynaklar×n tüketimi: Yap× malze- melerinin üretimi, yap× alan×na taü×nmas×, yap×n×n inüa edilmesi, iületim- bak×m- onar×m×, y×k×m× gibi bütün yap×sal faaliyet- YAPI TEKNOLOJµ DOSYASI