Tesisat Dergisi 229. Sayı (Ocak 2015)

MAKALE 113 Tesisat Dergisi Say× 229 - Ocak 2015 Kimi yönetmeliklere göre ana yaù×ü suyu tesisat× daha ×l×ml× deùerlere göre tasar- lanmal×, ikincil yaù×ü suyu tesisat× ise daha aù×r yaù×ü üartlar×ndaki taümalar× karü×lamaya yetmelidir. 1990’dan beri geçerli olan Standart S×hhi Tesisat Kodlar× (Standard Plum- bing Code) uyar×nca; Ana yaù×ü suyu tesisat× 100 y×l dönüü süresi 60 daki- kal×k yaù×ü süresine göre hesaplan×r, úkincil yaù×ü suyu tesisat× 100 y×l dönüü süresi / 15 dakikal×k yaù×ü süresine göre hesaplan×r. Zaten bu iki sistemin toplam kapasitesi de 100 y×l / 5 dakikal×k yaù×ü de- ùerini karü×layacakt×r. Türkiye verilerinde dönüü süresine iliükin tek deùer bulunduùu göz önünde bulundu- rulursa sonuç üudur: x Ana yaù×ü suyu tesisat× için 30 dakika- l×k yaù×ü süresi, x úkincil yaù×ü suyu tesisat× için 15 daki- kal×k yaù×ü süresi kullan×lmal×d×r. Çat× süzgeci kapasite seçimi önemlidir, su aù×rl×ù×ndan çat×n×n çöktüùü olaylara rast- lanm×üt×r. Tasar×mda can ve mal güvenli- ùinin saùlanmas× malzeme ölçülerinden tasarruftan daha önemlidir. Boru Sistemi Tasar×m× Yaù×ü miktar×na karar verilince, süzgeçler ve boru sistemi seçilir. Bir sistemin tasa- r×m× için yaù×ü oran×n×n belirlenmesinde dikkate al×nan belirli yap×s× için gereksi- nimleri araüt×rma gerektirir. Taüma drenaj sistemi kullan×lan binalar için parapet duvarlar× veya buna benzer çat×da yaùmur suyunu tutacak yap×lara ihtiyaç duyulur. x Standart (geleneksel) çat× drenaj× sis- temleri yaùmur suyunu yaù×ü h×z×na eü bir h×z ile atmay× amaçlar. Örnek 4.6 Tablo 4.6 ’ya göre Güney Kaliforniya da bulunan Greenville üehri için 5 dakikal×k süre içindeki birikme miktar× 9.84 in./h/ fit 2 (249.9 mm/h/m 2 ). 1850 ft 2 (172 m 2 ) lik çat× alan×nda bir tane süzgeç bulun- maktad×r. Çözüm: Çat× süzgeci ve iniü borular×n×n boyutla- r×n× belirlemek için, 9.84 in/h/ft 2 x1850 fit 2 = 18 204 inç/sa [249.9 mm/h/ ft 2 x172 m 2 = 42 982.8 mm/h] iülemi ya- p×l×r. Inç/sa’i galon/dk’ya çevirmek için, 0.0104 faktörü ile çarp×l×r: 18 204 in/sa x 0.0104 gpm/in/sa =189.3 gpm (her bir süzgeç için) ûekil 4.11’ de 4 inçlik bir süzgeç üzerinde belirlenen ak×ü ol- duùunda biriken yaùmur suyu miktar×n× verir. Dizayn biriken yaùmur suyuna eü bir h×zla at×m yapmak üzere tasarlanm×ü ise, pik ak×ü miktar× göz önüne al×nmal×- d×r. Bu nedenle, Tablo 4.12’ de yer alan bir süzgeç için gereken maksimum ak×ü deùerleri incelenmelidir. ûekil 4.10 - 4”lik Çat× Süzgeçi Ak×ü Çizelgesi ûekil 4.11 . Genleüme Baùlant×s× Tablo 4.11. Baz× Amerikan ûehirleri úçin Maksimum Yaù×ü Miktarlar×, inç./sa (mm/sa) Yaù×ü s×kl×ù× ve süresi 100 Sene, 5 dk 100 Sene, 10 dk Güney Kaliforniya: Columbia 9.90 (251.5) 6.40(162.6) Greenville 9.84 (249.9) 7.36(186.9) Çat× süzgeçlerindeki pik ak×ü miktar× he- sapland×ktan sonra, Tablo 4.12’ deki süz- geç ve dikey boru boyutland×r×lmas× yap×l×r. Çat× iniü borular× en az×ndan süzgeç bo- rular× ile eüleüecek boyutta olmal×d×r. Yu- varlak ve dikdörtgen çat× iniü borular× hak- k×nda ayr×nt×l× bilgi aüaù×da yer almaktad×r. Dikdörtgen iniü borular× Dikdörtgen iniü borular×, dört köüeli üekil- leri nedeniyle eüdeùer boyuttaki yuvarlak borulara göre sürtünmeden daha fazla et- kilenirler ve taü×ma kapasitelerinde düüüü görünür. Sürtünme kayb×na baùl× kapasite düüüüüne telafi edebilmek için, dikdörtgen