Tesisat Dergisi 228. Sayı (Aralık 2014)

Maden Ocaklannin Havaland1nlmas1 ve Kullamlan Aksiyel Fanlar Kömür madenieri açısından zengin kay– naklara sahip olan ülkemizde meydana gelen yeraltı kömür kazalarında hava– landırma sisteminin uygun olmamasının önemli rolü bulunmaktadır. Bir kömür madeninde havalandırma siste– minin temel amacı; çalı§anlar için gerekli oksijen in sağlanması, tehlikeli gazların izin verilebilir oraniara seyreltilerek ocaktan atılması, ocak havası neminin azaltılması, tozların belirli seviyenin altında tutulma– sı, derin ocaklarda sıcaklığın dü§ürülmesi ve motorlar için oksijen ihtiyacının kar§ı­ lanmasıdır. Yapılan ara§tırmalar, yeraltı kömür ocaklarındaki kazaların çoğunun doğru havalandırma ile önlenebileceğini ortaya koymaktadır. Güvenlik açısından, yetersiz hava hızları istenmeyen birikimlere ve gazların per– delenmesine neden olabilir; çok yüksek hızlar ise toz bulutları yükseltebilir. Doğru 72 lesisat Dergisi Sayı 228- Aralık 2014 Arkun ANDIÇ* havalandırma kazaları önlediği gibi, aynı zamanda normal çalı§ma durumunda i§çi sağlığının korunmasını da sağlamaktadır. Ayrıca, sıcaklık, nem ve kokuların gideril– mesi çalı§ma verimini de arttırmaktadır. Belirli hava hızlarını ve izin verilen mak– simum gaz konsantrasyonlarını sağlaya­ bilecek uygun havalandırma sisteminin tasarımı, maden mühendisleri ile makine mühendislerinin ortak disiplini sonucunda olmalıdır. Sistemin tasarımı yapılırken, sadece madenin ilk açıldığı durum değil, aynı zamanda madenin ömrü boyunca ar– tacak olan kapasitesi de dikkate alınmalı­ dır. Ayrıca normal havalandırmanın yanın­ da yangın durumundaki duman egzozu da tasarımda göz önünde bulundurulmalıdır Madenierde kullanılan fan ları kanat tiple– rine göre santrifüj, karma akı§lı ve aksiyel olarak üç gruba ayırabiliriz. Bunlardan santrifüj fanlar ilk yatırım esnasında ana §aftlara yerle§tirilirler ve motor güçleri 1,5MW seviyelerine kadar çıkabilir. Santri– füj fanlar yüksek basınçlarda verimlidirler. Karma akı§lı fanlar ise ağır ko§ullar için en sağlam yapıya sahip olan fa ndır. Tüm ka– natlar konikfan göbeğine kaynaklı olduğu için az sayıda parçadan olu§maktadırlar ve yüksek basınçlarda verimlidirler. Özel– likle paralel bağlı uygulamalarda da stabil özellikleriyle ön plana çıkarlar. Madenierde kullanılacak olan aksiyel tan– Iara baktığımızda ise, yüksek debi dü§ük basınç uygulamalarında verimli olduk– larını görürüz. Aksiyel tanların bakımı ve montajı kolay olup, kanat açıları deği§ti­ rilerek farklı çalı§ma noktalarına adapte edilebilirler.