Tesisat Dergisi 227. Sayı (Kasım 2014)

MAKALE 78 Tesisat Dergisi Say× 227 - Kas×m 2014 dakârl×klar× öne ç×kar×yorlar. Danimarka ve úsveç gibi baz× ülkeler önemli ölçüde kar- bon emisyonlar×n× azaltmay× baüard×lar, ayn× üeyi ABD de yapabiliyor art×k. Ekonomilerini büyütmek zorunda olan geliümekte olan ülkeler bunu nas×l ya- pacaklar? Hindistan gibi geliümekte olan ülkeler karbon emisyonlar×n× artt×rmak mecburiyetinde olduklar×n× savunuyorlar. Bu ülkeler zenginleümek için yeni yat×r×m- lar yapmak durumundad×r. 23 Eylül 2014 New York Birleümiü Milletler úklim Deùi- üikliùi Toplant×s×nda geliümekte olan ülke temsilcileri, ABD’de kiüi baü×na düüen karbondioksit emisyonunun onlar×nkinden çok daha fazla olduùunu vurgulayarak, önceki emisyon oranlar×ndan da sorumlu olmad×klar×n× dile getirmiülerdir. Örneùin Çin’de karbon emisyonlar×, 2002 ve 2012 y×llar× aras×nda y×ll×k ortalama % 8,6 ora- n×nda artm×üt×r. Çin ve diùer geliümekte olan ülkelerin bugünün ABD’sine ulaüa- bilmesi için 27 y×l daha bu h×zla karbon emisyonunu salmalar× gerekir. Buda 2041 y×l×nda karbondioksit sal×n×m×n×n 99 giga tonu aümas× anlam×na gelir (Mevcut kü- resel sal×n×m×n tam üç kat×). Bu durumda, 2030 y×l×nda karbon emisyonlar×n×n 30 - 50 giga ton aras×na s×n×rland×r×lmas×na dair bir umut var m×d×r? Kömür ucuzdur ve en kirleticidir. ABD Enerji Bilgi údaresi’ne göre ayn× bir birim enerji için; doùalgaz karbon sal×n×m× kö- mürün yar×s× ile benzinin dörtte üçü merte- besindedir. Her ne kadar doùalgaza geçiü bir anahtar gibi görünse de sal×nan karbon miktarlar× dünyay× korumaya yetmeyecek- tir. Doùalgaz bu üçlü içinde en çevrecidir. Diùer yandan, geliümekte olan ülkelerin sadece daha az karbon emisyonu yay×yor diye daha yüksek maliyetli güç üretme kaynaklar×n× kullanacaklar×n× düüünmek gerçek d×ü× olur. Kömürden vaz geçmek kolay m×? úyi üeyler olacaù×n× söylemekte zarar yok. Mesela ulaü×mdan kaynakla- nan karbon emisyonlar×n× azaltmak için yerel üretime yönelmek iyiliùimize olacak- t×r. Üreticiden perakendeciye kadar yap×- lan taü×ma s×ras×nda ortaya ç×kan karbon emisyonu %5’ten daha az bir miktara karü×l×k geldiùinden bu iü önemsenme- yebilir. Toplu taü×ma araçlar× kullanmak, çevre dostu araçlar kullanmak, iüe yak×n mesafede yaüamak ya da araba sürmek yerine bisiklete binmeyi tercih etmek nas×l olur? ABD’nin önümüzdeki dört y×l içinde ulaü×mdan kaynakl× karbon emisyonlar×n× ortadan kald×rm×ü olduùunu varsayal×m. Uluslararas× Enerji Ajans×’n×n verilerine göre, dünya çap×nda bir deùiüiklik olma- dan kazanc×m×z yine s×n×rl× olacakt×r. Dün- ya çap×nda karbon emisyonlar× artmaya devam ettikçe, sadece ABD’nin karbon sal×n×m×n× azaltmas× yetersiz olacakt×r. Dünyan×n geri kalan× taraf×ndan yay×lan karbon art×ü× da durdurulmal×d×r. Sal×nan karbon as×l olarak üretimle ilgilidir. Bu örneùin, Antalya’da serada yetiütirilen bir domatesin Sakarya’da d×üarda yetiü- tirilen bir domatesten karbon tasarrufu yönüyle daha iyi olmad×ù× anlam×na geli- yor. ûehirlerde alçak bölgelerde su depo- lar× inüas×, üehir içine s×cakl×ù× tolere eden dayan×kl× bitki ve aùaç dikimi gibi örnekler karbon tasarrufu aç×s×ndan öne ç×kacakt×r. Son y×llarda, standartlarda giderek da- ralt×lan yanma ürün oranlar× (emisyon oranlar×) ve kirlilik limit deùerleri, endüst- rileri enerji tasarrufu yapmaya, temiz ürün üretmeye, en iyi teknolojiyi kullanmaya, çevre etki deùerlerini dikkate almaya ve sosyal sorumluluùa itmiütir. Endüstriyel faaliyetlerde, enerji, çevre kirliliùi ve CO 2 emisyonu deùerlerini minimum, geri dö- nüütürüle bilirlik oran×n× maksimum ya- pabilmek için çal×ümalar h×z kazanm×üt×r. Ürünlerin toplam süreç içinde (üretim, kullan×m ve at×m) çevreye yayd×klar× kar- bon önemli unsurdur ve bu problem mev- cut malzemeleri doùru kullanma ve ömür- lerini maksimize etme ile azalt×l×r. Yeni çözümlerde, alternatiflerin enerji obur ve çevre obur olmamalar× önemsenmelidir. Endüstride yanma veriminin artt×r×lmas× ve her alanda enerji yönetimi en önemli ad×m olacakt×r. Karbon matematiùi aç×kça ortaya koyuyor ki; büyük bir çaba ve biraz da üans olma- dan, karbon emisyonunun art×ü×n× yeterli miktarda kontrol edebilmek pek mümkün deùildir. Bu nedenle sanr×lar× bitirmenin ve yap×labilecek üeyler hakk×nda gerçekçi olarak düüünmeye baülaman×n tam za- man×d×r. K×saca, bugün globalleüen dün- yam×zda, “Karbon Ayak úzleri” çal×ümalar×, “Küresel Karbon Vergisi” konsepti, “Emis- yon Ticareti” uygulamalar×, “Art×k Karbon- dioksiti Eski Maden Ocaklar×nda Depola- ma” gibi seçenekler tart×ü×lmaktad×r. Karbon canl× tabiat×n yap×taü×d×r. Cans×z tabiat dekarbonize olmal×d×r. Karbon çaù× alternatifler çekici olduùunda sonlana- cakt×r. Kaynaklar 1. Sürdürülebilir Dünya, Dünya Gazete- si, 5 Kas×m 2014 2. B.Walsh, Time for Change on The Cli- mate, Time, 6 Ekim 2014 3. E. P. Lazear, The Climate Change Agenda Needs to Adapt to Reality, The Wall Street Journal, 4 Eylül 2014 4. F. Y×lmaz, Enerji Verimliliùi ve Karbon Ayak úzi, 30 Aùustos 2014 5. The deepest cuts, The Economist, 20 Eylül 2014