Tesisat Dergisi 227. Sayı (Kasım 2014)

MAKALE 74 Tesisat Dergisi Say× 227 - Kas×m 2014 CFC de sera gaz× etkisine sahiptir ve mo- lekülü karbondioksite göre 1.000 kat fazla küresel ×s×nma yapar. CFC’lerle ilgili karar al×nmasayd× atmosferimizde y×ll×k emis- yon 8 milyar tondan daha fazla artacakt×. Milyonlarca ton CFC ç×k×ü×n× önleme mil- yarlarca ton karbondioksit azaltma etkisi yapm×üt×r. Hidroelektrik enerji kullan×m× 2010 y×l×nda 2.8 milyar ton karbondioksit eüdeùeri emisyon tasarrufu saùlam×üt×r. Uluslararas× Atom Enerji Ajans×na göre 2010 y×l×nda Nükleer enerji (Küresel pay× % 7’dir) sayesinde 2.2 milyar ton kar- bondioksit eüdeùeri emisyon atmosfere verilmemiü oldu. Çin’in tek çocuk politi- kas×n×n 1,3 milyar ton karbondioksit eüde- ùeri mertebesinde olumlu etki yapt×ù× be- lirtilmiütir . Temiz Geliütirme mekanizmas× (Clean Development Mechanism-CDM) ile Hindistan son 10 y×lda 1.5 milyar ton daha az karbondioksit emisyonu salm×üt×r. Toplant×da, katl× bina, ×s× kontrollü ürün ve üehirlerde aùaç ekimi konular× bile tart×ü×l- m×üt×r. ABD emisyonunun düümesi büyük ölçüde ucuz doùal gaz kullan×m×ndand×r. Ayr×ca ABD’de son 4 y×lda kömür santral- lar×n×n üçte biri kapat×lm×üt×r. Yenilenebilir temiz enerji kaynaklar× bekleneni vermemiü ve 2010 y×l×nda ancak 600 milyon tonluk karbondioksit eüdeùeri emisyon tasarrufu saùlam×üt×r. ABD araç ve yak×t ekonomisi politikalar× da olumlu etki yapm×ü ve 2025 y×l×na kadar 6 milyar ton karbon eüdeùeri emisyon düüüüü saùlayacakt×r. Brezilya or- manlar×n×n korunmas× ve Hindistan toprak kullan×m reformu karbon emisyon ç×kt×s×n× y×ll×k bazda 577 milyon ton olarak azaltm×ü- t×r. ABD inüaat ve donan×mlar× kodlar× kar- bondioksit eüdeùeri emisyon ç×kt×s×n× y×ll×k bazda 136 milyon ton olarak azaltm×üt×r. Çin KOBú’lerini reforme etme karbondioksit eüdeùeri emisyon ç×kt×s×n× 2030 y×l×na kadar toplamda 2 milyar ton olarak azaltacakt×r. Sovyetlerin daù×lmas× (1992-1998) hantal ve enerji obur iületmelerin tasfiyesine yol açt×ù×ndan dünyam×z 700 milyon tonluk karbondioksit eüdeùeri emisyondan kurtul- muütur. Küresel çevre iübirlikleri, AB enerji verimliliùi projeleri, ABD araç emisyon ve yak×t ekonomisi standartlar×, AB geri ka- zan×m projeleri, ABD yeni inüaat ve eüya kodlar× (2013), Temiz teknoloji destekleri ve AB araç emisyon standartlar× gibi unsur- larla, gelen 10 y×l içinde 3-4 milyar tonluk karbondioksit eüdeùeri emisyon düüüüü saùlanacakt×r. New York toplant×s×nda liderlere, karbon ticareti (Avusturalya 2012’de 22 $ / ton karbondioksit eüeli uygulamaktad×r) ve nükleer enerjiye dönme önerilmiütir. Kitle ulaü×m ve bisiklet gibi çevreci araçlar ile 1.5 milyar ton Karbondioksit/y×l emisyon eüdeùeri azalt×lacaù× ayr×ca vurgulanm×ü- t×r. ABD 2025’te emisyonu 2005 seviyesi- nin%27 daha aüaù×ya çekecektir. ABD’de rüzgar ve güneü art×k klasik enerji kaynak- lar×yla rekabet edebilmektedir. Enerji ta- sarruf teknolojisi uygulamalar× (LED gibi) popüler olmuütur. Programl× termostatlar, süper etkin pencereler, düüen batarya fiyatlar× ve artan elektrikli araç say×s× önemli emisyon düüüüü saùlayacakt×r. Çin, 2030’a kadar enerjide kömür kulla- n×m×n× %80 oran×nda düüürecek ve kar- bondioksit emisyonunu aüaù× çekecektir. Emisyonu düüürmek için baüka enstrü- manlar da devreye sokulacakt×r. Örneùin, Karbon Saydaml×k Projesi (Karbon Disc- losure Project-CDP) Uluslararas× bir ini- siyatif olup 93 trilyon ABD Dolar× yöneten 877 kurumsal yat×r×mc× taraf×ndan des- teklenmektedir. 60 Ülkeden 5000 kuruluü sera gaz× emisyonu, su kaynak yönetimi ve iklim deùiüikliùi önlem stratejisini CDP arac×l×ù× ile ölçüyor, aç×kl×yor ve bilgi pay- laü×yor. Dünyada CDP kriterlerini saùlayan A grubu 187 üirketin 1/3 ABD ve Japon- ya’dan ç×km×üt×r. 16 G. Kore, 5 Hindistan, 1 Çin, 1 Türk üirketi (Tofaü) bilgi paylaü×m×, üeffafl×k ve kaynak yönetiminde A grubuna girmiülerdir. CDP Türkiye etkinliùi Akbank sponsorluùunda Sabanc× Üniversitesi ta- raf×ndan yürütülmekte olup gönüllü üirket- lerimizin %53’ü emisyon düüürme hedefi koymuütur. Küresel iklim deùiüikliùini önleme ama- c×yla emisyon s×n×rlamalar× getirmenin öte faydalar× da vard×r. Örneùin, kömür, doùal gaz ve petrol yanma ürünleri saù- l×k aç×s×ndan çok tehlikeli olan partikül esasl× kirliliùe (PM 10 mikrometre alt× boyut) yol açarlar. Bat× ülkelerinde hava kirliliùine karü× savaü aç×lm×üt×r. ABD’de Çevre Koruma Ajans× (EPA), kömür ve doùalgaz yak×tl× santrallerin yayd×ù× kir- liliklerden bölgeyi korumak için yasa ve kurallar getirmiütir. Dünya Saùl×k Örgütü (WHO), 2012 y×l×nda 7 milyon civar×nda insan×n erken ölümünün hava kirliliùiy- le iliükili olduùunu bildirmiütir. Yetersiz yanma (ve yang×nlar) sonucu dumanda kalan veya taü×n×mdan sonra yeryüzüne inen siyah karbon partikülleri küresel ×s×nmay× artt×r×r. Siyah karbonu ( yetersiz yanma, kömür santralleri, tuùla fabrika f×r×nlar× ve kalitesiz dizel yak×ttan ç×kar) azaltma, hem hastal×klar× düüürür, hem de küresel ×s×nma problemimize 10 - 20 y×l kazand×r×r. úklim deùiüikliùi ile ilgili geliüen yeni an- lay×ü ve denetim sistemi bugün uygar dünyada tart×ü×lmaktad×r. Karbon Ayak úzi (KAú)-Carbon Footprint, Karbon Vergisi ve Karbon Ticareti (kirlilik ticareti) bunlar- dan üçüdür. Ürünleri toplam süreç içinde (üretim, kullan×m ve at×m) çevreye yay- d×klar× karbon önemli unsurdur ve buna