Tesisat Dergisi 226. Sayı (Ekim 2014)

PERSPEKTúF 20 Tesisat Dergisi Say× 226 - Ekim 2014 Güneü Enerjisi: Yat×r×mlar, Uygulamalar ve Ülke Sanayi Prof. Dr. Nilüfer EøRúCAN egrican@suntekinternational.com Nas×l ki su canl×lara yaüama ortam× saùlaya- rak hayat×n kaynaù× oluyorsa, güneü de temel enerji kaynaù× olarak hayat×n vazgeçilmez kaynaù×d×r. Güneü enerjisi ×s× veya elektrik üretmek amac×yla doùrudan kullan×labildiùi gibi biyokütle, rüzgâr, su, dalga gibi enerji kaynaklar× da güneü sayesinde vard×r. Türkiye’de güneü enerjisi ilk olarak, düz- lemsel s×cak su panelleri ile tan×nm×üt×r. Panellerin basit yap×s× ve zorunlu olmayan standartlar ülkede yüzlerce merdiven alt× imalatç×n×n bu iüi üstlenmesi sonucunu doùurmuütur. Anadolu’da, çoùu sadece yaz aylar×nda kullan×lan bu pasif sistemler; mimari ile uyumlu tasarlanmad×klar× için çirkinlik yaratm×ülar, güneü enerjisinin de- ùer ve öneminin yeterince anlaü×lamamas× sonucunu doùurmuülard×r. Dünyada ise elli y×l× bulan uzun bir geliüim çizgisi içinde fotovoltaik sistemler uzay arac× ve uydulardan baülayarak, önce hesap makinas× ve kol saati gibi tüketici ürünlerine uygulanm×ü, son 10 y×lda ise üebekeye elektrik besleyen bir sisteme dönüümüütür. Bu geliüim öncelikle Av- rupa’da cömert üebeke teüvik tarifeleri sayesinde ivme kazanm×ü, kurulu güç son beü y×lda 25 GW’tan 160 GW’a eriümiütir. Bugün Avrupa’da teüviklerde k×sma yoluna gidilmiü ve piyasan×n doyuma yaklaüm×ü olmas×na raùmen bu defa Çin ve ABD’deki yat×r×mlar×n art×ü× sonucu süratli geliüim devam etmektedir. Yat×r×mlar×n h×zlanmas× PV modüller ve diùer ekipmanlar için talep doùurmuü ve buna cevap verebilmek üzere önce AB ev ABD’de, sonra Çin’de yap×lan büyük üretim yat×r×mlar× bugünkü kapasite fazlas×n× doùurmuütur. Bu arada birim yat×- r×m maliyetleri düüerken, Ar-Ge çal×ümalar× cihaz üretimmaliyetlerini düüürmeye ve veri- mi artt×rmaya yönelmiütir. PV Ar-Ge iülerinde oluüan rekabetçi ortam bu alana sonradan girmeye çal×üanlar×n iüini zorlaüt×rmaktad×r. Güneüten ×s× ve elektrik üretmenin bir diùer yolu olan yoùunlaüt×r×lm×ü güneü enerjisi (CSP) alan×ndaki geliüim ise fotovoltaik alan×na k×yasla daha karars×z, dur-kalkl× bir seyir izlemiütir. Arkas× gelmeyen ilk uygulama 1915’lerde M×s×r’da yap×lm×ü, 70’lerin sonuna doùru yeniden ilgi uyanm×ü ama 90’lara girilirken düüük petrol fiyatlar× yeniden bir kesinti doùurmuütur. 2000’lerin ortalar×nda özellikle úspanya’da ç×kart×lan üebeke teüvik yasas× ile üçüncü canlanma dönemine girilmiü ancak 2012 baü×nca ilan edilen moratoryum ile yeni bir durgunluk dönemine girilmiütir. úspanya’n×n 50 MW’l×k tesis modeli yerine 250 MW ve üstü büyük tesis modelini benimseyen ABD’de ise son senelerde planlanan kurulumlar halen devam etmektedir. Gerek PV, gerekse CSP alan×nda Ar-Ge ve Ür-Ge çal×ümalar×na h×z vermek Türkiye gibi güneü ×ü×n×m×n×n zengin olduùu iklimkuüaù×n- da bulunan orta büyüklükte bir ülkede ihmal edilmemesi gereken bir husustur. ODTÜ-GÜ- NAM, TÜBúTAK MAM ve UME, Muùla, Gazi ve NiùdeÜniversiteleri gibi yerlerdeki laboratuvar altyap×s× geliütirilerek kullan×lmal× ve çok gecikmeden sanayi üretimine yans×t×lmal×d×r. Makine imalat sanayiinin geliümiü olduùu ülkemizde CSP teknolojisinin özgün tasar×m- larla geliütirilmesi PV alan×na k×yasla daha olas× görünmektedir. Güneü enerjisi teknolojisi alan×nda TÜBúTAK’×n 1007-MúLGES çaùr×s× ve 1003 çaùr×lar× ümit verici geliümelerdir. Güneü enerjisi teknolojisinin ülkemizde endüstriyel Ar-Ge potansiyelini tart×ümak üzere çeüitli çal×ütay ve kongreler düzenlenmiü ve düzen- lenmektedir. úçinde bulunduùumuz ay da úzmir ve Ankara’da toplant×lar gerçekleüecektir. Sonuçta ülkemiz için teknoloji yol haritalar× elde edilmektedir. Tüm çal×ümalar×n, sanayi/ sektör üniversite ve kamu kurum ve kuruluü- lar×n× içine alacak biçimde sürdürülerek ve ülkemiz için tek, herkesin üzerinde mutab×k kald×ù× güneü enerjisi teknoloji yol haritas× önerilmesi ve uygulanmas× ümidiyle… Prof. Dr. A. Nilüfer EøRúCAN SUN TEK International Proje ve Teknoloji Geliütirme Yönetim, Dan×ümanl×k, Eùitim Hizmetleri