Tesisat Dergisi 223. Sayı (Temmuz 2014)

MAKALE  88 Tesisat Dergisi Sayı 223 - Temmuz 2014 1. Giriş Genel tanımı ile pompalar, akışkanlara kinetik enerji sağlayan makinelerdir. Bu kinetik enerji sayesinde akışkanın bir pro- seste bir yerden başka bir yere taşınması, akışkanın basınçlandırılması gibi birçok kazanım elde edilmektedir. Bu nedenle süreçte farklı değişkenler söz konusudur. Kullanım alanlarına, ihtiyaca ve değiş- kenliklerine göre farklı pompa çeşitleri mevcuttur. Bunlardan başlıcaları dişli pompalar, pistonlu pompalar, diyaframlı pompalar ve santrifüj pompalardır. Pom- paların çok büyük bir kısmı endüstride kullanılmaktadır, içlerinde en yaygın kul- lanıma sahip olan pompa tipi ise mali- yetinin de daha düşük olması sebebi ile santrifüj pompalardır. Santrifüj pompalar tek kademeli, difüzör (kademeli), kendin- den emişli, türbin tip, inline tip, blok tip Pompa Sistemi Proses Takibi ve Kumandasında Algılayıcıların (Sensörlerin) ve Kablosuz İletişim Araçlarının Kullanılması Tuna USLU Algılayıcı ağların ve uzaktan iletişim teknolojilerinin gelişmesi ile günümüzde pompa sistemleri tasarlanırken pompaların kullanılacağı çalışma değerleri, pompa çalışma periyotları, pompa debisinin değişken ya da stabil olduğu durumlar ve diğer tüm tesisat parametreleri referans değerleriyle karşılaştırılarak gerçek zamanlı olarak izlenebilmekte ve prosesteki bu değişkenler uzaktan kumanda edilebilmektedir. Bu sayede ciddi maliyet ve enerji verimliliği tasarrufu sağlanabilmektedir. Bu yazıda algılayıcı (sensör) ve kablosuz iletişim kullanan pompa sistemlerinin çalışma prensipleri aktarılmakta ve uygulamalardan örnekler verilmektedir. Anahtar Sözcükler: pompa sistemleri, algılayıcılar (sensörler), kablosuz iletişim teknolojileri, uzaktan kontrol Gedik Üniversitesi; İş ve İşçi Sağlığı Programı, İstanbul gibi başlıca tasarım şekillerine sahiptir. Kullanım yerlerine ve uygunluğuna göre devir daim pompası, kazan besi pompa- sı, drenaj, dalgıç, ısıtma-soğutma, çamur pompası gibi oldukça yaygın ve kapsamlı proses ihtiyaçlarına cevap verebilmekte- dir. Pompalar prosesteki değişkenliği ya- ratan elemanların başında gelir. Proseslerdeki fiziksel değişiklikleri du- yan ve hisseden elemanlara ise algılayıcı “sensör” adı verilir. Bu algılayıcılar sis- temdeki sıcaklık, bağıl nem, basınç, sevi- ye ve benzeri şartları duyan ve değişimleri ölçen, farklı göstergelerle sembolize edilen elemanlardır ( Şekil 1 ). Proses değişken- leri algılayıcılar aracılığıyla ölçülür. Tespit edilen değerler ve değişkenlik kaydedilir, izlenir, görüntülenir ve operatörün uygun ayarlamaları yapabilmesi için kayıt altına alınır ( Şekil 8 ). 2. Pompa Sistemlerinin Tasarımında Dikkat Edilmesi Gereken Kriterler Pompa sistemlerinde dikkat edilmesi ge- reken belli başlı kriterler vardır. Debi diye belirtilen ifade birim zamanda pompanın basacağı akışkan hacmi, basma yüksekliği olarak belirtilen ifade ise basılacak akışkanın su sütunu olarak yüksekliğidir. Bu iki ana kri- terin, akışkan detayının ve proses bilgilerinin net olarak belirlenmesi neticesinde ihtiyaca uygun pompa seçimi gerçekleşir. Genel Sensör Sıcaklık Sensörü Bağıl Nem Sensörü Basınç Sensörü Seviye Sensörü Düzenleyici (örnek: sıcaklık) Göstergeli Ölçme Cihazı (örnek: sıcaklık) Ölçme Cihazı, kayıtlı Basınç Ölçer Sıcaklık Ölçer Şekil 1. Algılama ve ölçme cihazlarının sem- bolleri POMPA-VANA DOSYASI