Tesisat Dergisi 223. Sayı (Temmuz 2014)

MAKALE 116 Tesisat Dergisi Sayı 223 - Temmuz 2014 Mimarca Cam Yük. Müh. Mimar / Münih T.Ü. MSGSÜ - Bektaş Mimarlık Cengiz BEKTAŞ Geçmiş İnsan önce doğal camı (obsidyen) tanıdı besbelli. Doğal camla, kesici, delici, yansı- tıcı oluşundan yararlanarak, aygıtlar yaptı: Bıçak, orak, mızrak- ok ucu, balta, ayna… Doğal camın olmadığı yerlerde de, olan yer- lerden sağlayıp, andığım aygıtları ürettiler. Örneğin Çatalhöyük’ de obsidyen yok. Ama en yakındaki ( 100 km ötedeki) Hasan Dağ volkanından sağlayarak, evlerinde işlediler. Aşıklıhöyük’de de kümelerle doğal cam gördüm. Günümüzden ancak birkaç bin yıl önce rastlantıyla cam bulunmuş: Mezopotamya’ da, kervancıların yaktığı ocakta rastlantısal olarak bir araya gelen soda ile kumun eriyip cama dönüşmesiyle camın bulunduğu varsayılıyor. (Gerçekte kumun ergimesi için 1700 derece ısı gere- kiyorken, soda onun ergime çizgisini 1100 dereceye dek düşürüyormuş.) Gene Mezopotamya’ da seramik boncukları, seramik sırla kaplarlarmış. İşte bu sır bir tür cammış… İ.Ö. 2500 lerde boncuklar camdan yapıl- mağa başlanmış. İçi boş camkaplar, kalıp kullanılarak, gene Su- riye çevresinde İ.Ö. 1500 çevrelerine yapılmış. Camın Anadolu’ ya getirilişini de İ.Ö. 1300 dolaylarında, Kaş yakınındaki Uluburun’ da bulunan bir ticaret gemisinin batığından öğreniyoruz. Camın yapılışını anlatan İ.Ö. 650 den kil tablet de Mezopotamya’da bulunmuş. İ.S. 14 de gene Suriye’ de, Çelik boruyla üfürülerek camın şişirilmesi yöntemini uygulamışlar. Roma çağında da kalıp içinde üfleyerek şişirme yöntemini bulmuşlar. Ortaçağ’ da üflenerek şişirilmiş cam, tam soğumadan kesilip fırında düzleştirilerek pencere camı yapılmış. Böyle yapılan camların her yeri değişik kalınlıkta, dalgalı oluyormuş. Daha sonra erimiş cam düz metal masalar üzerinde yayılarak üretilmiş pencere camı… Günümüzde geliştirilen yapım yöntemleriy- le, kimi katkılarla, borcam, payreks, flotal, kristal cam, sekurit cam, buzlu cam, güneş denetimli cam, güvenlik camı, ısıcam, kurşun geçirmez cam, lamine cam, float cam, organik cam, opal cam vb. üretimi başarılmış. (Buraya dek aktardığım bilgilerin çoğunu Prof. Dr. Ural Akbulut’ un (ODTÜ) yayının- dan aldım.) Kısacası, cam bizim coğrafyamızda bu- lunmuş ama çağdaş camcılık Avrupa’ da geliştirilmiş. 1935 yılında, Mustafa Kemal Atatürk’ ün istemesiyle kurulan Paşabahçe Cam Üretim yeri, bugün en iyi çağdaş kuruluş- lardan biridir. Paşabahçe ile övünüyoruz. Şekil 1. Çorum Müzesi’nde Roma Dönemi cam kapları Şekil 2. Çorum Müzesi’nde cam yüzük, bilezik, kolye... Roma Dönemi