Tesisat Dergisi 221. Sayı (Mayıs 2014)

TEKNİK TANITIM 96 Tesisat Dergisi Sayı 221 - Mayıs 2014 Aytek Soğutma Tropikal Tip Su Soğutma Üniteleri Soğutma konusu; insanlığın tarihinde daima önemli bir yer edinmiştir. Modern zamanların öncesinde bu ihtiyacın karşılanması için uzak bölgelerden getirilen kar ve buz kütlele- rinin taşınması yolu benimsenirken ( elbette ki büyük kayıplarla), günümüzde bu işlem için son teknolojiden faydalanmaktayız. İlk defa, bildiğimiz anlamda, soğutucu akışkanın sistemde dolaştığı bir soğutma makinesinin patenti, 1790 yılında İngiltere’de alınmıştır. Bu cihaz; el ile çalışan bir kompre- sör, suyla çalışan kondenser, valf, evaporatör ve soğutucu maddeyi içermekteydi. Günümüzde, çok daha verimli, teknolojik, kullanıcının ihtiyaçlarına yönelik spesifik çözümler sunan soğutma üniteleri imal edilmektedir. Evlerimizde bulunan buzdo- laplarını düşündüğümüzde, kişisel olarak zaten hepimizin doğrudan kullanıcı olduğu aşikar ancak su soğutma ünitelerinin kul- lanım alanları bundan çok daha fazlasına sahip. İklimlendirme sistemleri, endüstriyel proseslerde mamul ve makine soğutmaları, gıda pastörizasyon, soğuk oda ve şok soğut- ma tesisleri, market reyonları, beton suyu soğutma gibi kendi arasında bile yüzlerce bölüme ayrılan konularda, dolaylı yoldan soğutma cihazlarına ihtiyaç duymaktayız. Soğutma cihazları imal edilirken, kullanıla- cağı prosesin yanında, kullanılacağı coğrafi bölge de önem kazanmıştır son yıllarda. Soğuk iklimin hakim olduğu alanlarda ça- lışan cihazların seçimi farklı kriterlere göre hazırlanırken, sıcak iklime sahip bölgelerde çok daha farklı cihazlar üretilmektedir. Yukarıda da belirtildiği üzere soğutucu cihaz- ların seçimi, ünitenin çalışacağı bölgeye göre farklılıklar göstermektedir. Ancak özellikle sı- cak bölgeler için seçimi yapılan cihazlar biraz daha önemkazanmaktadır. Doğal olarak, iklim tipi nedeni ile daha fazla soğutma ihtiyacı olan bir bölgede, dış ortam dayanımı daha yüksek bir cihaz imal etmek üreticiler için elzemdir. Tropikal tip cihazların seçiminde bazı önemli unsurlar vardır. Bunlar; Soğutucu Akışkanlar: Bu tip su soğutma ünitelerinde soğutucu akışkanın seçimi büyük önem arz etmek- tedir. Yakın zamana kadar bu sorun R22 gazının kullanımı ile önemli ölçüde gide- rilebilmekteydi. Ancak Montreal ve Kyoto sözleşmeleri gereğince, ozon tabakasına son derece zararlı olan bu gazın kullanımı birçok ülke tarafından yasaklanmıştır. Al- ternatif olarak kullanılan gazlar içerisinde ise R134A gazı hem homojen bir gaz olması, hem atmosfere zarar vermeyen sınıfa dahil olması hem de kondenser içerisinde ki yüksek basınç değerinin diğer alternatiflere nazaran oldukça düşük olması ( Tcond.= 55 °C için R134A basıncı yaklaşık 14 bar iken, R407C gazında bu değer yaklaşık 22 bar’dır ) bu gazın seçimini ön plana çıkarmaktadır. Kondenser Seçimi : Chiller içerisinde devir-daim yapan soğu- tucu akışkan, kompresörden kondensere geçtiğinde, üzerine aldığı ısı enerjisini ( evaporatör ve kompresör tarafından verilen enerji ) dışarıya atması gerekmektedir. Tro- pikal bölgelerde ki hava sıcaklığının 45 °C ve üzerinde olması, kondenser içerisinde bulunan soğutucu akışkanın sıcaklığının düşürülmesinde negatif yönde etki eder. Dolayısıyla kondenser yüzey alanını bu handikapları göz önüne alarak daha büyük ( gerekli hesaplamalar yapılarak ) ve fanlar önünde ki batarya direncini azaltmak için daha geniş lamel aralıklarına sahip olacak şeklide seçmek gerekir. Kompresör Seçimi: Günümüzde, birçok kompresör üreticisi firma R134A gazı ile çalışan özel kom- presörler üretmektedir. Bunun yanında R407C veya diğer benzer alternatif gazlar ile çalışan kompresörlerin büyük çoğunluğu da R134A gazı ile çalışabilmektedir. Ancak unutulmaması gereken en önemli nokta, R134A için özel olarak üretilmiş kompre- sörlerin dışında ki kompresörler, bu gaz ile çalışmaya başladıklarında büyük oranda kapasite kaybına uğrarlar. Bu sebeple cihaz seçimi yaparken, kesinlikle kullanılan kom- presörün resmi yazılım bilgilerini dikkate alarak çalışılmalı ve cihaz kapasite testleri sırasında bu bilgiler sınanmalıdır. Ayrıca çalışılan bölgenin tropikal iklimin yanında aynı zamanda çöl tipi bir arazi ya- pısına sahip olduğu düşünülerek, diğer tüm komponentlerin ve cihaz gövdesi tasarım / dayanıklılığının bu olumsuz koşullara uygun olarak seçilmesi zaruriyettir. Aytek Soğutma olarak üretimine başlanan ve geçtiğimiz aylarda lansmanı yapılan HI-TECH serisi hava soğutmalı chiller cihazları; tropi- kal ve çöl iklimine sahip bölgeler için özel ola- rak hazırlanmış ünitelerdir. 2 adet TUV onaylı ve sertifikalı dahili test odalarında, 65 °C ortam sıcaklığına kadar testi gerçekleştirilen cihazlar, özellikle Asya ve Afrika kıtalarında yoğun kullanım alanlarına sahiptir.