Tesisat Dergisi 221. Sayı (Mayıs 2014)

+ MAKALE 104 Tesisat Dergisi Sayı 221 - Mayıs 2014 Merkezi Isıtma Yapılan Bir Binadaki Su Dolaşım Pompasının Sistem Eğrileri Yardımıyla Optimum Seçimi ve Hesaplama Yöntemlerinin İncelenmesi - 1. Bölüm Hüseyin BULGURCU Nadir İLTEN Okan KON Bilindiği gibi TS 2164 Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları Standardındaki pompa seçimleri1940’lıyıllardaAlmanya’daoluşturulanstandardadayanmaktadır. Buhesaplamalar deneye dayalı (ampirik) bağıntılar ile yapıldığından yalnızca bir çalışma noktasını (bir debi ve bir basınç değeri ) ifade etmektedir. Hâlbuki günümüz ısıtma sistemlerinde kullanılan debi ayar vanaları, termostatik vanalar ve farklı akışkan sıcaklıklarında çalışma durumları nedeniyle sistemdeki basınç değişimleri oldukça dinamik hale gelmiştir. Dolayısıyla ısıtma sistemlerindeki akış problemlerinin daha yeni ve bilimsel yöntemlerle çözülmesi gerekmektedir. Yine seçilen pompaların enerji verimliliği yönünden sabit devirli yerine değişken devirli olmasında yarar bulunmaktadır. Bu çalışma, ısıtma tesisatı TS 2164’e göre yapılan bir binadaki dolaşımpompasının sistemeğrisi yardımıyla bulunan çalışma noktasına göre uygun verimde olup olmadığını araştırmak amacıyla yapılmıştır. Yine bu çalışmada farklı basınç kaybı hesaplama yöntemleri karşılaştırılmıştır. Bu makalenin 2. bölümü 222. sayımızda yayınlanacaktır. Anahtar Kelimeler: TS 2164, Sistem Basınç Eğrileri, Pompa Seçimi, Enerji Verimliliği Balıkesir Üniversitesi Makine Mühendisliği Balıkesir Üniversitesi Makine Mühendisliği Balıkesir Üniversitesi Makine Mühendisliği 1. Giriş Ekonomik ve sosyal kalkınmanın önem- li girdilerden biri enerjidir [1]. Bu girdiyi azaltmak için, pompa sistemleri, yüksek enerji tasarrufu potansiyel alanlarından biridir. Amerikan Hidrolik Enstitüsünde yapılan bir çalışmada, gelişmiş ülkelerde tüketilen enerjinin,%20 pompalar tarafın- dan tüketilmektedir. Bu enerjinin %30’u sistemin iyi tasarımı ve uygun pompa seçilmesi ile tasarruf edilebilir. Bir pompa sisteminin maksimum verimde çalışması, yalnız iyi bir pompa tasarımına dayanmaz. Aynı zamanda tüm sistemin iyi tasarımına ve çalışma şartlarına dayanır [2]. Kalorifer tesisatında hem iyi ısınma ve hem de elektrik enerjisi tüketimi yönünden pompaların ayarları önemlidir. Uygulama- da, mühendisler tarafından pompaları, ısıtma emniyeti düşüncesiyle gereğinden çok daha büyük kapasiteli seçilir. Pompa verimi genel olarak; pompanın suya verdiği hidrolik gücün pompanın mi- line verilen mekanik güce oranıdır [3]. Te- orik olarak santrifüj pompaların verimleri aşağıdaki gibi sınıflandırılır: • Küçük güçte pompalarda η p =0.40 - 0.60 • Orta güçte pompalarda η p =0.60 - 0.75 • Büyük güçte pompalarda η p =0.75 - 0.85 arasında değişir [4]. Motor-pompa setinin verimi son derece önemlidir. Yüksek verim değerleri ve pom- palanan akışkanın hacmi başına olabildi- ğince en düşük enerji tüketimi amacı için, motorun ve pompanın seçimi önemlidir [5]. Pompalarda enerji tüketimi azaltmak için; pompa debisi ve basınç farkları olabildi- ğince düşük olmalıdır, pompaların verim oranları olabildiğince yüksek olmalıdır. Enerji tüketimini azalmak için aynı zaman- da tasarımda olabildiğince düşük basınç farklılıkları muhafaza etmek önemlidir [6]. Pompalar, genellikle giriş-çıkış basıncı ve akış oranı temelinde kontrol edilir [7]. Pompa verimi iyi olsa bile enerji israfı- na yol açan bazı uygulamalar vardır. Tek pompa ile verimli olarak çalışan bir pom- paya debiyi arttırmak amacı ile paralel ikinci bir pompa bağlandığında; tesisatta- ki boru kayıplarının aşırı derecede artması sonucu ikinci pompanın faydası minimum düzeyde olacaktır [8]. Pompalar tesisat sisteminin kalbidir. Se- çimleri bütün maliyet bileşenlerini doğru- dan etkilerler [9]. Verimli pompa sistem- POMPA-VANA DOSYASI