Tesisat Dergisi 218. Sayı (Şubat 2014)

100 Tesisat Dergisi Say× 218 - ûubat 2014 TEKNúK BúLGú Kullan×m oran×na göre ×s×tma giderlerinin paylaüt×r×lmas× Avrupa’da 1970’lerdeki Enerji Krizi ile baülad×. Bu kriz ile birlikte art×k kullan×- c×lar×n enerjiyi daha verimli ve adil kullanmalar× üzerine kanun ve yönetmelik oluüturulmaya baüland×. 1976 y×l×nda enerji alan×nda ilk kanun 1977 y×l×nda enerji verimliliùi alan×nda uygulama ve en nihayet 1981 y×l×nda Enerji Performans ve Kullan×m Yönetmeliùi ile bu sistem Avrupa’da zorunlu hale geldi. 1 ûubat 2002 y×l×nda ise tüm sayaç ve enerji kullan×m performans× yönetmeliùi ile bütün sistemler tek çat× alt×nda topland×. 1970’lerin sonunda ilk ç×kan ×s× pay ölçerler buharlaüma prensibi ile çal×üan ve manuel okunan ×s× pay ölçerlerdi.1980’lerin ortas×nda ise elektronik tip denen ve üu anda da kullan×lan ×s× pay ölçerler piyasalara ç×kt×. Is× pay ölçer hakk×nda son 5 y×lda ülkemizde ciddi tasarruf saùland×ù× gibi ayn× zamanda bu sisteme karü× ciddi bir ön yarg× ve memnuni- yetsizlik de oluümuü durumda. Bunun en önemli sebebi bilgi eksikliùidir. Bu sistem Avrupa da 30 y×l× aük×n süredir kullan×lmas×na raùmen ülkemizde oldukça yeni bir sistemdir ve bu sebeple de bilgi eksikliùi çok ciddi boyutlardad×r. Öncelikle çok fazla detaya girmeden ×s× pay ölçerin ne olup ne olmad×ù× hakk×nda bilgi vermek ve doùru bilinen yanl×ülara deùinmek gerekir. Is× pay ölçer cihaz× ×s×tma maliyetlerinin hesap- lanmas×n× saùlayan bir cihazd×r, bu cihaz×n bir sayaç olmad×ù× ve sadece bir nevi kay×t cihaz× olduùu göz önünde bulundurulmal×d×r. Bunun anlam×, bu cihaz×n sayaçlar gibi debi, s×v× ak×ü× ve s×cakl×k fark×n× fiziksel olarak hesaplayan bir cihaz olmad×ù×d×r. Bu sebeple ×s× pay ölçerden elde edilen deùerin sayaçlardan elde edilen m3 veya kWh gibi bir deùeri yoktur tamamen deneysel bir birimdir. Is× pay ölçer uluslararas× standard× DIN EN 834’tür. Is× pay ölçerlerin üzerinde gözüken rakam direkt tüketimi yans×tmaz. Bu rakam ×s× pay ölçer birimi denen belirli bir formül ile hesaplanan bir birimdir (ilgili radyatörün Is×l Katsay×s× “K deùeri” ve ×s× fark×n×n çarp×m× ile ortaya ç×kan bir rakam). Bu anlamda direkt bu rakam× okuyarak tüketimi bir yaz×l×m olmadan yapmak mümkündür, ancak kolay deùildir. Burada bir soru daha karü×m×za ç×kabilir (ki baz× yerli firmalar bu yaz×l×m× verdiklerini söylerler) Bu yaz×l×m× sat×n al×p okuma iülemini kendimiz yapamaz m×y×z? Bu sorunun yan×t× hem evet hem de hay×rd×r. Nedenine gelince bu yaz×l×m yap×l×rken bir radyatör veri taban× oluüturuluyor ve ayl×k olarak bu veri taban× güncellenmelidir, çünkü her türlü radyatörlerin K deùerlerinin bu yaz×l×m×n veri taban×nda olmas× gerekli. Bunun kontrolü de ciddi bir çal×üma gerektirir. K×saca sonuca baùlayacak olursak, bu okuma iüleminin Çevre ve ûehirci- lik Bakanl×ù× taraf×ndan yetkilendirilen firmalar taraf×ndan yap×lmas× hem zaman tasarrufu saùlamas× aç×s×ndan hem de baù×ms×z bir ölçüm ve raporlama yap×lmas× aç×s×ndan daha pratik ve doùrudur. Doùru Bilinen Yanl×ülar • Is× pay ölçeri asla manipüle edemezsiniz eùer dokunursan×z ve oynarsan×z merkeze sinyal ile uyar× gelir ve hemen bu iülemi anlar ve önlem al×r×z. YANLIû! Is× pay ölçer elektronik bir cihaz olduùu için diùer elektronik cihazlar gibi çok rahat bir üekilde manipüle edilebilir. Is× pay ölçerin üzerinde veya herhangi bir yerinde erken uyar× sistemi kesin- likle yoktur. Is× pay ölçeri yerinden sökseniz bile bunu raporlama yapan firma anlamaz. Burada önemli olan nokta ×s× pay ölçerin mühürüdür. Bu mühür k×r×l×r ise ×s× pay ölçer kendini kilitler ve hata kodu verir bu hata kodu da okuma s×ras×nda hemen anlaü×l×r. Pay ölçer de diùer elektronik cihazlar gibi mani- püle edilebilir. Burada önemli olan ölçüm yapan firman×n gelen verileri iyi bir üekilde iülemesi ve raporlamada kullan×lan yazl×m×n en uygun bir sistem ile çal×ümas×d×r. • Is× pay ölçer tasarruf saùlar. YANLIû! Is× pay ölçer kendi baü×na asla tasarruf saù- lamaz çünkü bu yönde binadaki ×s× tesisat sistemine etki edecek bir teknolojiye sahip deùildir. Is× pay ölçer sadece tak×ld×ù× radyatör üzerindeki ve radyatörün hemen önündeki (yaklaü×k 10-15cm) havan×n s×cakl×k deùerini ölçer ve bunu haf×zas×nda kay×t eder. Peki, bu durumda nas×l tasarruf saùlan×r? Asl×nda cevap çok basit. Radyatörlere tak×lan termostatik radyatör vanas× esas tasarrufu saùlayan cihazd×r. Bu sayede radyatör gerekli ve yeterli ×s×da çal×ü×r ve en son derecede sürekli yanmaz. Is× pay ölçer sayesinde her dairenin enerji tüketimi hesapland×ù× ve daireler radyatörlerini ne ölçüde aç×k b×rakt×larsa o oranda yak×t paras× ödedikleri için de ×s× pay ölçerler kullan×c×lar× tasarrufa yönlendirirler. Is× Pay Ölçerler Hakk×nda Doùru Bilinen Yanl×ülar Soner HACIHALúLOøLU*