Tesisat Dergisi 217. Sayı (Ocak 2014)

MAKALE 121 Tesisat Dergisi Say× 217 - Ocak 2014 Resim 4 ’de ki Al×n kaynak baùlant×s×nda ise iki boru aras×nda bir kaynaüma olmad×ù×ndan, çekme testi esnas×nda hiçbir uzama ve malze- mede sünme olmam×üt×r. K×r×lgan bir ayr×lma olmuütur ve bu üekildeki ayr×lma standartta olumsuz olarak deùerlendirilmektedir. TS EN 12201-5 standard×nda, üretilmiü olan borulara + 23 °C ortam s×cakl×klar×nda yap×l- m×ü kaynaklar×n kalitesiyle ilgili TS ISO 13953 standard×na göre “Al×n Kaynak Testi” ‘nin yap×l- mas× istenmekte olup, ayn× zamanda da üretici taraf×ndan extreme üartlar olarak belirlenmiü olan minimum (örnek 5 °C) ve maximum (ör- nek + 40 °C) s×cakl×klarda yap×lacak olan al×n kaynak baùlant×lar×n×n, aüaù×da belirtilen iki testten de olumlu geçmesi istenmektedir. Bu- radaki bas×nç testi için haz×rlanacak olan nu- munenin orta k×sm×nda al×n kaynaù× olacakt×r. 4. Kaynakç×n×n yeterliliùi Al×n kaynak iülemini yapacak olan personelin bu konuda eùitim alm×ü olmas× ve tarafs×z, baù×ms×z, güvenilir ve akredite bir kuruluütan da sertifikal× olmas× gereklidir. Akredite bir kuruluütan sertifika al×nmas× durumunda üu iülemler yap×lmaktad×r. Öncelikle s×nava girecek olan aday, aüaù×da belirtilen üartlardan ilk ikisini saùlamal×d×r. • Kaynakç× aday× 18 yaü×n× bitirmiü olmal×d×r. • S×nava girecek olan aday 2 y×ll×k bir kay- nak tecrübesine (üirket sertifikas× / bon- servis) sahip olmal× veya teorik ve pratik içeriùi olan bir kaynak eùitimi alm×ü ol- mal×d×r. • Bu iki üart× saùlayan aday öncelikle teorik s×navdan %80 baüar× ile geçmiü olmal×d×r. • Teorik s×nav× baüar× ile geçenler pratik (uy- gulamal×) s×nava al×nmaktad×r. • Bu pratik s×nav esnas×nda, s×nav gözetmeni nezaretinde yap×lan uygulamada, kaynak iüleminin tekniùine uygun olarak yap×ld×ù× gözetmen taraf×ndan onayland×ù×nda, kay- nak yap×lan parçalar TS EN 12814-2 stan- dard×na göre test edilmek üzere akredite bir laboratuara gönderilmektedir. • Akredite laboratuarda gerçekleütirilen Al×n kaynak numunelerin çekme testi sonucu olumlu olmal×d×r. Bu aüamalar×n sonunda da kaynakç× aday×na TS EN 13067 standard×na göre kaynakç× belge- si düzenlemektedir. (Örnek Resim5 ) Kaynakç× aday×, al×n kaynaù×n× sadece sertifikada belirtil- miü olan çap ve malzeme (PE gibi) aral×ù×nda yapabilmektedir. Bu yüzden de kaynakç× belgesi kapsam× incelenmeli ve sertifika kapsam× aral×ù× d×ü×nda olan çaplarda kaynak yapt×r×lmamal×d×r. Farkl× s×cakl×k ortamlar×nda yap×lm×ü olan kay- naklar×n kalitesinin uygunluùu ile ilgili testler yapt×r×lmal×d×r. Baz× durumlarda 23 °C gibi ortam s×cakl×klar×nda yap×lan kaynak kaliteleri uygun olmakla birlikte, soùuk havalarda yeterli önlemler al×nmad×ù× takdirde kaynak kaliteleri olumsuz olmaktad×r. Piyasada aktif olarak çal×üan ve kaynak iüle- mini yapan kaynakç×lar, genelde sertifikas×z Resim 3. Çekme testi sonras× sünek kopmuü al×n kaynaù× (Uygun) Resim 4. Çekme testi sonras× k×r×lgan kopmuü al×n kaynaù× (Uygun deùil) Özellikler Deney Metodu Hidrostatik mukavemet 80 °C – 165 saat TS EN ISO 1167-1 TS EN ISO 1167-2 Al×n Kaynak Baùlant×lar için Çekme Dayan×m× TS ISO 13953 2. Kaynak iüleminde kullan×lacak olan Al×n kaynak makinas×n×n uygunluùu PE borular×n al×n kaynakla birleütirilmesinde kullan×lacak olan al×n kaynak makinas×, TS ISO 12106-1 standard× veya muadil bir standart belgesine sahip olmal×d×r. Al×n Kaynak makinas×n×n, belirlenmiü olan pe- riyotlarda kalibrasyonlar× yapt×r×lm×ü olmal× ve kalibrasyon sonuçlar×n×n uygunluùu deùerlen- dirilmelidir. 3. Kaynak iülemi ile ilgili dökümantasyon oluüturulmal× Al×n kaynak iüleminin nas×l yap×lacaù×, farkl× hava koüullar×nda ne gibi önlemler al×nacaù× ile ilgili prosedürler oluüturulmal×d×r. Örnek dö- küman: ISO FDIS 21307 “ Gaz ve Su Daù×t×m Hatlar×nda Kullan×lan PE borular úçin Al×n Kay- nakl× Birleütirme Prosedürü”. Oluüturulmuü olan prosedürlerdeki metotlar doùrulanm×ü olmal×d×r. Kaynak yapacak olan personelin, iülemleri prosedürlere uygun ola- rak takip etmesi saùlanmal×d×r.