Tesisat Dergisi 213. Sayı (Eylül 2013)

PERSPEKTúF 20 Tesisat Dergisi Say× 213 - Eylül 2013 Enerjide Liberalleüme, Enerji Piyasalar× Prof. Dr. Nilüfer EøRúCAN egrican@suntekinternational.com Prof. Dr. A. Nilüfer EøRúCAN SUN TEK International Proje ve Teknoloji Geliütirme Yönetim, Dan×ümanl×k, Eùitim Hizmetleri Türkiye’de Enerji Ticareti’nin liberalleüme çal׺malar×n×n olgunlaşt×ğ×, enerji borsas× n×n kurulma çal׺malar×n×n sonuna gelindiği bir dönemde, 11-12 eylül 2013 tarihinde İstanbul Lütfü K×rdar Kongre Merkezi’nde, ülkemizin ve bölgemizin sektördeki önemli oyuncular×n×n ve kamunun bir araya gelerek fikir al׺veri- şinde bulunduğu, sadece enerji ticaretine yoğunlaş×lan All Energy Turkey adl× bir etkinlik gerçekleştirildi. Enerjide liberalleüme çal׺malar× uzun y×llard×r devam ediyor. Liberalleşme deyince hemen akla özelleştirmeler gelebilir. Doğrudur, bunlar da söz konusu sürecin birer parças×d×r. Ancak her şeyi özel sektöre devretseniz bile bir sektörü liberalleştiremeyebilirsiniz. Rekabetin oluütuùu bir pazar kuramad×ğ×n×z takdirde bütün varl×klar özel sektörün, hatta çok say×da oyuncunun elinde olsa bile liberalizasyondan söz edemeyebilirsiniz. Enerjide liberalizasyon çal׺malar×n×n zirve yapt×ğ× ya da yapacağ× yer, hiç kuşkusuz Enerji Borsas× olacakt×r. Enerji Piyasas× Düzenleme Kurumu(EPDK), Enerji Piyasalar× úületme Anonim ûirketi (EPúAû)’ nin yap×s×n× belirlemiş durumda. EPúAû ’ta Borsa İstanbul, TEİAŞ+BOTAŞ ve özel sektör yüzde 30’arl×k paya sahip. Kalan yüzde 10’luk hisse ise yabanc× stratejik ortağa ait. EPúAû ’×n kuruluşu Türkiye için çok önemlidir. Bu, Türkiye’nin Avrupa ile Orta Doùu aras×nda enerji köprüsü ve ticaret merkezi olacağ× anlam×na gelmektedir. Ulusal ve uluslararas× enerji al×m, sat×m ve servis sağlay×c×l×ğ× yapan önemli enerji ticareti aktörleri ve ilgili kuruluşlar işbirliği içinde olacaklard×r. Elektrik üretiminde en büyük pay doğalgazda ve bu alanda BOTAŞ hakim. Fiyatlar da sal×n×ma b×rak×lam×yor. Bunda geçmişte imzalanm׺ ‘’al ya da öde’’ sözleşmeleri ile sanayicinin ve vatandaş×n enerji maliyetlerini aşağ×da tutma politikas×n×n etkisi var. Yurtd׺×ndan döviz ile al×nan petrol ve doğalgaz, yurtiçine TL ile sat×ld×ğ×ndan bu ürünlerin fiyat- lar×ndaki art׺lar nihai tüketiciye yans×t×lmadan uzun süre absorbe edilemiyor. Fiyatlara yans×t×lan bu art׺lar devletin vergi gelirlerinden vazgeçmek istememesinden ya da vazgeçememesinden dolay× da bizleri dünyan×n en pahal× benzinini kullan×r hale getiriyor. Resmi aç×klamalara göre son günlerde kurdaki ve petrol fiyatlar×ndaki art׺lar×n Türkiye’nin enerji maliyetine y×ll×k yans×mas× 3 milyar Dolar civar×nda. Bugüne kadar sahip olduğumuz su, güneü, rüzgar, jeotermal vb. kaynaklar×n potansiyelini yeterince harekete geçirip enerji ihtiyac×m×z× yerli ve yenilenebilir kaynaklardan karş×layarak maliyetlerimizi düşürme yoluna gitmediğimiz- den y×llar y×l× yüksek faturalar× ödemeye devam ediyoruz. Enerji ihtiyac×n×n yerli ve yenilenebilir kaynaklar dan karş×lanmas× için son y×llarda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl×ğ× başta olmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlar yoğun bir çaba içindeler. Bu çabalar×n olumlu sonuçlar verdiğini görebiliyoruz. Enerji Bakanl×ğ× verilerine göre 2013 y×l×n×n ilk 8 ay×nda enerji yat×r×mlar×n×n yüzde 52’si termik, yüzde 36’s× hidroelektrik, yüzde 8’i rüzgar, yüzde 3’ü de çöp, biokütle, at×k ve jeotermal enerjisine yap×lm×ü . Bu yat×r×mlar için harcanan para 6 milyar Dolar . Yerli ve yenilenebilir kaynaklara göre devreye giren kurulu güç ise geçen y×l×n ayn× dönemine göre 6 kat× artm׺ durumda. úlk 8 ayda kurulan santrallerin toplam gücü 4.136 mW ve bu güç, ülkemizin kurulu gücünün yaklaü×k yüzde 7’si ne denk geliyor. Şu an itibariyle 61,151 mW güce ulaüan Tür- kiye elektrik kurulu gücünün artan elektrik talebinin karü×lanmas× için 2023 y×l×na kadar yaklaü×k iki kat×na ç×kar×lmas× öngörülüyor . Artan enerji talebini karş×lamak için 2023 y×l×na kadar her y×l ortalama 12 milyar Dolar civa- r×nda bir yat×r×m ihtiyac× söz konusudur. Ülkemizde çevreden, yeşilden ve enerjiden vazgeçilemeyecek bir yap×n×n, vatandaş, sa- nayici ve sivil toplum kuruluşlar×n×n çabalar× ile kamunun oluşturmas× dileğiyle…