Tesisat Dergisi 213. Sayı (Eylül 2013)

MAKALE Tesisat Dergisi Say× 213 - Eylül 2013 119 yan×nda, düşük veya yüksek s×cakl×klarda ve bas×nçlarda kullan×labilmeleri, şekil verme kolayl×ğ×, estetik görünümleri gibi özelliklere sahiptirler. Paslanmaz çelik mükemmel bir ‘green’ malzemedir ve sonsuz geri dönü- şümlüdür. Bu maddenin %50’sinden fazlas× eritilmiş hurda paslanmaz içermektedir. 2.1.4. Pirinç Alaü×mlar Kullan×lan Parçalar: Körtapalar, gresörler. Çevresel ve Ekonomik Etkiler: Santrifüj pompa- larda kullan×lan pirinç malzemeler çok iyi talaşl× işlenebilme, dövülebilme, soğuk işe, yüksek dayan×m ve geri dönüşebilir özelliklere sahiptir. Bu alaş×mlar toksik maddeler içermez, çevre ve sağl×k direktiflerine uyum sağlar. Kullan×m ve içme suyu uygulamalar× için idealdir. 2.1.5. Çelik (ST42-50) Kullan×lan Parçalar: Saplamalar, civatalar, somunlar. Çevresel ve Ekonomik Etkiler: Çok yüksek oranda geri dönüşüm özelliğine sahip olan ST42 çelikler, bu özelliği sayesinde hem çevre dostu bir malzeme hem de mekanik özellikleri sayesinde birçok alanda ve parçada kullan×m alan×na sahiptir. Piyasada da oldukça yayg×n olarak kullan×lan ST42-50 çelikler, pompa- lar×m×zda yan ürünler olan saplama, civata, somunlarda kullan×lmaktad×r. 2.1.6. Yüksek Karbonlu Çelik Kullan×lan Parçalar: Rulmanlar Çevresel ve Ekonomik Etkiler: Santrifüj pompalarda kullan×lan Rulmanlar Yüksek Karbonlu Paslanmaz Çelikten üretilmekte- dirler. Bu çelikler diğer çeliklere oranla fiyat bak×m×ndan daha pahal×d×r, ancak bak×m- lar×n×n ucuz ve kolay olmas×, uzun ömürlü olmalar×, tümüyle geri kazanabilmeleri ve çevre dostu bir malzeme olmalar× çok büyük avantajlar sağlar. 2.1.7. Teflon (PTFE) Kullan×lan Parçalar: Salmastralar Çevresel ve Ekonomik Etkiler: Santrifüj pompalarda kullan×lan PTFE malzemeli salmastralar, herhangi bir kimyasal reaksi- yon gerektirmeden tekrardan geri dönüşüm özelliğine sahiptirler. Bu özellikleri hem teh- likeli at×k riskini ortadan kald×rmakta hemde ekonomik anlamda büyük geri kazan×mlar sağlamaktad×r. 2.1.8. Silikon Kullan×lan Parçalar: O-ring Çevresel ve Ekonomik Etkiler: Santrifüj pompalarda kullan×lan O-ringler silikondan yap×lmaktad×r ve -60°C ile 200°C s×cakl×klar aras×nda elastikiyetini korur. Aral×kl× olarak 250°C‘ye kadar dayan×kl×d×r. Esneklik özelliği, hava direnci ve ozon dayan×m× yüksektir. Farkl× uygulamalarda tekrardan kullan×lmak üzere yüksek oranlarda geri dönüşüm imkan× bulunmaktad×r. 2.2.Üretim Sürecinin Çevre Üzerinde Etkileri 2.2.1. Döküm Prosesi Kat×, s×v× & gaz at×klar×n bertaraf× ve gürültü kirliliği döküm işleminden kaynaklanan çevre sorunlard×r. Çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik tesislerin kuruluş maliyetlerinin çok yüksek olmas× nedeni ile her sektörde olduğu gibi, bu sektörde ve çevre kirliliğini önlemeye yönelik çal׺malarda öncelik, at×klar×n için- deki değerli maddelerin geri kazan×larak de- ğerlendirilmesidir. Böylelikle at×klar×n çevreye vereceği zarar en aza indirildiği gibi ekonomik yararlar da sağlamaktad×r. Geri kazan×m veya değerlendirilme imkân× bulunmayan at×klar×n ise, çevre kirliliğine yol açmayacak şekilde bertaraf×n× sağlamaya yönelik ar×tma tesisleri kurulmas×, bu sektör at×klar×n×n nitelikleri bak×m×ndan önemli ve zorunludur. Santrifüj pompalarda kullan×lan malzemele- rin döküm prosesi sonucu ç×kan çelik, demir döküm k×r×nt×lar×n hepsi yeni ürünlere dönü- şecek şekilde eritilebilirler. Genelde döküm proseslerinin çevre üzerinde ki kötü etkisi, termal işlemlerin ve madeni katk×lar×n kul- lan×lmas×ndan kaynaklanmaktad×r. Çevresel zararlar× minimize etmek için dökümhanedeki egzoz ve ç×k׺ gazlar× ile madeni kal×nt×lar×n yeniden kullan×m× veya bertaraf×na dikkat edilmelidir. Santrifüj pompalarda döküm parçalar× ortaya ç×kart×l×rken kumun depoya, taş×y×c× konve- yöre ve kar׺t×r×c×ya yüklenmesi s×ras×nda çevreye toz yay×l×m×n× önlemek için kum deposunun üstü kapat×lmakta, savurma yapmadan boşaltma ve doldurma yap×larak toz ç×k×ş× yap×lmaktad×r. Depodan taş×y×c× bant üzerine yüklenirken bir davlumbaz dizayn edilerek çevre üzerindeki olumsuz etkisi azalt×lmaktad×r. Görüntü kirliliğini önlemek için ise dökümhanede bak×m ve temizlik zaman×nda ve gerektiği şekilde yap×lmaktad×r. Kal×p malzemelerinin kar׺t×r×lmas× ve sertleştirilmesi esnas×nda aç×ğa ç×kan buharlaşabilen bileşenler çevreyi kirletirler. Kirleticileri azaltmak için aktivite edilmiş karbon prosesi, termal veya katalatik yanma ile biyolojik temizleme yöntemi, potasyum permanganat veya ozon oksidayonu yöntemi uygulanmaktad×r. İşyeri ortam×nda oluşan imisyonlar×n azalt×lmas× için tesis içerisinde davlumbaz ve fanlar yapt×r×larak uygun bir baca ile atmosfere deşarj× sağlanmaktad×r. 2.2.2. Talaül× úmalat Santrifüj pompalarda ki talaşl× imalat işlemleri s×ras×nda gereksiz kaynak kulla- n×m×n× önlemek, çevreye verilen kirlilik ve zarar× en aza indirmek gerekmektedir.. CNC Tezgahlar× genelde malzemenin 50%’ine kadar talaş üretmekte talaşlar ile birlikte soğutucu s×v× kayb×na uğramaktad×r. Sant- rifüj pompalar×n üretiminde etkin bir talaş kald×rma ve işleme yöntemi uygulanarak bu kay×plar× kazanca çevrilebilmektedir.. Talaşlar×n Santrifüjlenmesi soğutucunun geri kazan×lmas×, filtrelenmesi 90% üretim prosesine geri dönüşümü demektir. Talaşlar×n