Tesisat Dergisi 213. Sayı (Eylül 2013)

MAKALE 116 Tesisat Dergisi Say× 213 - Eylül 2013 Santrifüj Pompalarda Eko- Tasar×m Yaklaü×m× ve Çevre Üzerindeki Etkilerinin úncelenmesi MAS DAF Makina Sanayi A.Ş Birol HENDEN Eko-tasar×m, bir ürünün henüz tasarlanma aüamas×ndan baülayarak, yaüam süresi boyunca çevreye daha duyarl× bir üekilde tasarlanmas×n× içeren bir yaklaü×md×r. Ürünlerin doùaya daha duyarl× olmas×, kaynaklar×n en etkin üekilde kullan×lmas× ve geri dönüüümün teüvik edilmesini içermektedir. Yaüam süresi ürünün tasar×m, sat×n alma, üretim, kullan×m ve devreden ç×karma ad×mlar×n× kapsamaktad×r. Bu tasar×m yaklaü×m×, artan çevre kirliliùinin üstesinde gelmede en etkili yollardan bir tanesidir. Bu makalede santrifüj pompalar×n yaüam döngüsü boyunca geçirdiùi bütün aüamalar×nda dikkat edilmesi gereken noktalar üzerinde durulmuü ve çevreye en az zarar veren çevreye duyarl× ürün oluüturulmas× için takip edilmesi gereken yollar vurgulanm×üt×r. 1. Eko Tasar×m Ülkemizde çevre bilinci, özellikle son günler- de geniş kitleler taraf×ndan özümsenmiş ve insanoğlunun çevreye olan etkisi irdelenmeye başlanm׺t×r. Oluşan bu ilgi neticesinde pek çok kanun ve yönetmelik ç×km׺ ve birey ve kurumlar×n uymas× gereken çevre kurallar× tan×mlanm׺t×r. Oluşan bu fark×ndal×k ile müşterilerin de çevre bilinci h×zla artmaya başlam׺t×r. Art×k çevre ile ilgili devletin koymuş olduğu kural- lara ek olarak, müşteriler de sat×n ald×klar× ürünlerin çevreye olan etkilerini irdelemekte ve daha çevreci ürünler talep etmektedir. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak sadece ekono- mik ve kaliteli ürünün müşterilere sunulmas× yeterli olmamaktad×r. Bu nedenle firmalar çevreye duyarl× ürün üretmek için, çevre ile ilgili noktalar× da yeni ürün tasar×m×nda ve ürün geliştirme süreçlerinde girdi olarak kullanmaya başlam׺t×r. Ürünlerin çevre etkilerini de azaltmak için ürün tasar×m süreçlerinde yani yaklaş×mlar ortaya ç×km׺t×r. Geleneksel ar-ge yönte- mine ek olarak, sürece çevresel bir boyut eklenmekte ve tasarlanacak ürünün çevresel boyutu da göz önünde bulundurulmaktad×r. Eko-tasar×m sürecinde, ürünün ömrü bo- yunca çevreye yapacağ× etkiler irdelenmekte ve bu etkiyi azaltman×n yöntemleri araşt×r×l- maktad×r. Eko-tasar×m sürecini bu derece önemli k×lan durum, bir ürünün çevreye olan etkisinin yaklaş×k olarak %80’inin, ürün daha konsept aşamas×ndayken belirlenmiş olmas×d×r. Dolay×s× ile ürünün yaratacağ× çevresel etki, daha henüz ürün oluşmadan belirlenmektedir. Bu nedenle, özellikle ar-ge sorumlular×n×n, ürün tasar×m×n× gerçekleşti- rirken eko-tasar×m sürecini dikkate almas× gerekmekte ve sorumlular, eko-tasar×m hakk×nda bilinçlendirilmelidir. Gelişmiş ülkelerde üreticilerin çevreye olan etkilerini azaltmak için önlemler al×nmakta- d×r. Bu çerçevede Avrupa topluluğunda ürün- lerin çevre üzerine olan etkilerini azaltmak ve enerji verimliliğini artt×rarak daha az yak×t tüketerek ayn× işleri yapmak için geniş çapl× çal׺malar yap×lmaktad×r. Bu çal׺malar sonucunda, Avrupa Birliği; Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim, Sürdürü- lebilir Sanayi Politikas× Eylem Plan×’n× 2009 y×l×nda yeniden düzenleyerek, enerji tüketimi üzerinde etkisi bulunan tüm ürünleri kapsa- yan, ekotasar×m yükümlülüklerini belirleyen bir çerçeve oluşturmak üzere “Ekotasar×m Direktifi (2009\125\EC)” yay×nlam׺t×r. Bu direktifi ülkemizde Enerji İle İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarl× Tasar×m×na İlişkin Yönet- melik” ad× alt×nda 7 Ekim 2010 tarihli Resmi Gazete’de yay×mlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu direktif ile Enerji ile ilgili ürünlerin piya- saya arz edilebilmesi veya hizmete sunulabil- mesi için, bu ürünlerin tasar×m×nda uyulmas× zorunlu olan çevresel şartlar×n çerçevesini belirlemek suretiyle enerji verimliliğini, çevre koruma düzeyini ve enerji arz güvenliğini art×rarak sürdürülebilir kalk×nmaya katk×da bulunmas× amaçlanmaktad×r. 2.Santrifüj Pompalarda Eko-tasar×m Yaklaü×m× Günümüzde en çok enerji tüketen makinala- r×n baş×nda gelen pompalar×n tasar×m×nda, ERP (Energy Related Products – Enerji ile Ürünler) direktifleri ve bu ürünlerin çevreyle olan etkileşimi konusu tasar×m kriterlerinin baş×nda gelmektedir. Pompalar×n yaşam döngüsü; ürünü oluşturan hammaddelerin edinimi ile başlayan, ürünün kullan×m×n×n sona ermesi sonucu yok edil- mesi ile biten, birbirini izleyen ve birbiri ile ilişkili süreçler bütünüdür. Var olan pompalar×n üretim tekniklerinin değişmesi, yeni teknolojilerin bulunmas× POMPA-VANA DOSYASI