Tesisat Dergisi 211. Sayı (Temmuz 2013)

MAKALE + 92 Tesisat Dergisi Sayı 211 - Temmuz 2013 Endüstriyel Atık Suların Filtrasyonu ve Isı Geri Kazanımı Erka Mühendislik Ltd Şti Hüseyin KARIŞLI 1. Giriş Azalan enerji kaynakları, dünyada var olan alternatif enerji kaynaklarının kullanılması, enerjinin verimliliğini, enerji tasarrufunu ve enerjinin geri kazanımı konusunda araştırma- larının artmasına neden olmuş, alternatif enerji kaynaklarına ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim artmış durumdadır. Bununa birlikte enerjinin geri kazanımı da hatırı sayılır bir noktaya ulaşmıştır. 2. Atık Sudan Isı Geri Kazanımı Türkiye’nin sanayisinde başlangıçta sadece üretim yapmak gelirken, değişen Dünya şart- larında artık daha kaliteli, daha ucuz, daha fazla üretim yapmanın yanında çevreci ve daha az enerji ile üretim yapma istemi ilk sıralarda yer almaya başlamıştır. Bu sunumda özellikle tekstil sektöründe yapılan çalışmalar temel alınacaktır. Tekstilde enerjinin özellikle ısıl enerjinin en çok kullanıldığı yer terbiye bölümü olmaktadır. İşletmenin toplam ısıl enerjisinin %70’ini kullanan terbiye bölümüdür. Tüketilen enerjiyi sınıflandıracak olursak; %45-75 yaş işlemler (boyama), %15-40 kurutma işlemleri, % 8-18 diğer işlemler oluşturmaktadır (Moser ve Schnitzer, 1985). Tekstilde en çok gereksinim duyulan enerji cinsi ise ısı enerjisidir. İşletmelerde maliyet hesapları yapılırken kg ürün başına ne kadar ısı enerjisi, elektrik enerjisi, su vs. kullanıldığı çok titiz bir şekilde hesaplanmaktadır. 2.1. Isı Geri Kazanımının Getirileri Çevresel Getiriler: • Daha az yakıt tüketimi, daha az emisyon ve hava kirliliği, • Isıl kirlilik yükünün düşmesi, • Arıtma tesislerinin çalışmasında kolaylık sağlaması İşletmeye Getirileri: • Yakıt tüketiminin azalmasından oluşan karlılık, • Boyama süresinin kısalması, • Boya makinesi içi sıcaklık değişiminin azal- ması ve mekanik dayanım. Ulusal Getirileri : • Ucuz üretimden kaynaklı ihracat geliri artışı, • Enerji kaynaklarına ödemenin azalması, • Yüksek prestij gibi bazı örnekler verilebilir. Tekstil boyahanelerinde atılan sıcak sudan enerji geri kazanımının doğrudan ekonomik getirileri olduğu gibi ikincil olarak sağladığı getirileri de şöyle açıklayabiliriz. Eşer atılan sıcak su soğutulmadan arıtma tesi- sine gönderilirse, arıtma tesisindeki bakteriler ölerek tesisin çalışması engellenmiş olacaktır. Oysaki bir ısı değiştiriciden geçirilerek sıcaklığı 35 C altına indirilmiş olan atık su doğrudan arıtma tesisine gönderilebilecek, tesisin ça- lışmasında her hangi bir sorun olmayacaktır. Atık sıcak suyun sıcaklığı bir ısı değiştirici ile alınıp soğutulmaz ise, arıtma tesisine vermeden önce ya devasa boyutlarda bir soğutma havuzu yapılacak ve doğal soğuma süresi beklenecek, ya da bir soğutma kulesi yapılarak suyun soğutulması sağlanacaktır. Her iki durumda da kayıplar söz konusudur. Büyük havuzların yapımı ilk yatırım maliyeti ve arsa maliyeti ge- tirmekte, soğutma kulesi ise ilk yatırımmaliyeti, arsa yatırım maliyeti, işletme maliyeti, bakım maliyeti, pompalama maliyeti, elektrik maliyeti ve şartlandırma maliyetleri getirmektedir. Isı değiştirici ile atık suyun enerjisi alınarak hem ısı geri kazanımdan doğan kazançlar sağlanmakta hem de tüm bu maliyetlerden kaçınılmaktadır. Sıcak Su Kullanımının İşletmeye Sağladığı Yararlar Yukarıda da bahsedildiği gibi boya prosesi çok fazla sıcak su kullanmaktadır. Boyama süresin- ce sıcaklıklar 130 °C’ye kadar çıkabilmektedir. Eğer işletmede bir enerji geri kazanım sistemi yok ve sıcak su kullanılmıyor ise; boyama süreci Enerji kaynakları açısından dışa bağımlı bir ülke olmamız dolaysıyla, enerjinin kullanımında daha verimli olmamız gerekmekte ve atık enerjiden olabildiğince fazla yararlanmamız gerekmektedir. Özellikle endüstride enerji kullanımının yoğun olması enerji verimliliğini, tasarrufunu ve geri kazanılmasını zorunlu kılmaktadır. Atık sıcak su ısı geri kazanımında ise plakalı ısı değiştiriciler ile yapılan uygulamalar oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. Atık sıcak su kaynağının çoğunlukla proseslerden gelmesi, suyun kirleticiler ve partiküller içermesine neden olmakta ve ısı değiştiricilerin verimliliğinin artması için bu kirleticilerin sisteme girmemesi gerekmekte, bu da filtrasyonu zorunlu kılmaktadır Anahtar Kelimeler: Filtrasyon, Plakalı Eşanjör, Enerji, Enerji Tasarrufu, Enerji Geri Kazanımı, Tekstil, Isı, Atık Su, Sıcak, Atık Su Filtrasyonu, Filtrasyon. SU PROSES DOSYASI