Tesisat Dergisi 211. Sayı (Temmuz 2013)
MAKALE Tesisat Dergisi Sayı 211 - Temmuz 2013 83 sıcaklıkta depolanması gerekmektedir. İki bileşenli ürünlerde ise, ana malzeme ve ka- talizörün doğru oranlarda homojen karışımı bitmiş üründe istenilen özelliklerin sağlanması açısından önem taşımaktadır. Karışımın doğru oranda ve homojen yapılmadığı durumda tam kürleşmeme veya donmuş üründe kırılganlığın artması söz konusu olabilir. Ayrıca epoksinin uygulama alanına dökümü esnasında hava kabarcığı oluşmaması için va- kum ortamında çalışılması ve uygulamanın tek noktadan yapılması önerilir. Oluşabilecek hava kabarcıkları elektriksel ve/veya termal özellikleri olumsuz yönde etkileyebilmektedir. En önemlisi üretici firmanın verdiği malzeme güvenlik ve teknik bilgi formlarında bahsedilen uygulama şartlarına ve güvenlik önlemlerine uymak ve kürleşme esnasında tavsiye edilen koşulları oluşturabilmektedir. 3. Elektrik Motorlarında Epoksi Uygulaması Elektrik motorları elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren makinelerdir. Bu dönüşüm gerçekleşirken motor üzerinde mekanik ve elektriksel etkenlere bağlı bir ısı oluşur. Mekanik etkenler için rulman ve kaymalı yatak gibi sür- tünmeye maruz kalan elemanlar sayılabilirken, elektriksel etkenler için başlıca sebep motor sargılarından geçen akımın oluşturduğu ısıdır. Elektrik motorunda oluşan ısı motor gövdesi üzerinden uzaklaştırılır. Bu sayede motorun aşın sıcaktan dolayı veriminin düşmesi ve sargı izolasyonlarının hasar görmesi engellenmeye çalışılır. Bu nedenle elektrik motoru üreticileri pasif so- ğutma amaçlı motor gövdesi üzerinde soğutma kanalları tasarlarken, gerekli durumlarda aktif soğutma için fan kullanmaktadırlar. Malzeme Şekil 3. Pasif ve aktif soğutmalı elektrik motorları Şekil 4. Epoksi ile kaplanmış elektrik motoru statoru Tablo 1. Elektrik Motorlarda Epoksi Uygulamasının Avantajları ve Dezavantajları Avantajları Dezavantajları Motor sargı sıcaklığının düşmesi Epoksi Maliyeti Motorda verim artışı Yatırım (ekipman) maliyeti Sargı izolasyonlarının güçlenmesi İşçilik gideri Sargıda kısa devre riskinin azalması Sargının yeniden sarılamaması Sıcaklığa bağlı malzeme stresinin azalması - Motor ömrünün uzaması - Servis bakım aralıklarının uzaması - Servis bakım masraflarının azalması - T S1 : Epoksisiz motor sargı sıcaklığı Q 1 : Epoksisiz motor gövdesinden atılan ısı T S2 ,: Epoksill motor sargı sıcaklığı Q 2 : Epoksili motor gövdesinden atılan ısı teknolojisinin gelişmesiyle birlikte bu alanda ilerlemeler sağlanmıştır. Bunlardan bir tanesi motor gövdesi içinde termal iletkenliği yüksek epoksi kullanımıdır. Epoksiler elektrik motorlarında daha çok elektriksel yalıtım ve ısı transferi amacıyla kullanılmaktadır. Elektrik motoru stator paketi çevresindeki hava boşluğunun yerini dolduran epoksi malzemesi gövde ile stator sargılan ara- sında termal iletkenliği arttırır. Artan bu iletkenlik sayesinde sargılarda oluşan ısı motor gövdesine daha hızlı iletilir ve sargı sıcaklığının daha az artması sağlanır. Kullanılan epoksi malzemesi- nin termal iletkenlik katsayısı burada önem arz etmektedir. Termal iletkenlik katsayısı ne kadar büyük olursa ısı transferi bir o kadar hızlı olmakta ve sargı sıcaklığı da azalmaktadır. Elektrik motoru gövdesi içerisindeki stator paketinin epoksi ile kaplanması ( Şekil 4 ) ile motorun sıcaklık artışını azalmaktadır. Bu du- rum “4.2 Testler” başlığı altında incelenmiştir. Sıcaklık artışının azalmasına bağlı olarak sargı izolasyonlarının ömrü uzamakta ve motor verimi artmaktadır. Elektrik motorlarında epoksi uygulamasının getireceği avantaj ve dezavantajlar Tablo 1 ’de belirtilmiştir. 4. Elektrik Motorunda Epoksi Kullanımının İncelenmesi Bu çalışmada elektrik motoru üzerinde oluşan ısının uzaklaştırılması çeşitli bilgisayar ana- lizleri ve laboratuar testleri gerçekleştirilerek incelenmiştir. Şekil 5. Elektrik motorunda epoksi olmadan ve epoksi ile ısı transferi farkı Şekil 6. Elektrik Motoru Modeli Analiz Parametreleri
Made with FlippingBook
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=