Tesisat Dergisi 211. Sayı (Temmuz 2013)

MAKALE 82 Tesisat Dergisi Sayı 211 - Temmuz 2013 Sirkülasyon Pompa Motorlarında Epoksi Reçine Uygulaması Alarko Carrier Henkel Tunacan AKFİDAN Devrim AVCI Bu çalışmada sirkülasyon pompalarını tahrik eden motorlarm elektriksel yalıtkanlık ve ısıl iletkenliklerinin epoksi kullanılarak arttırılması hedeflenmiştir. Çeşitli epoksi türlerinin motor performansına etkisi ısıi analiz yazılımları ve deneysel yöntemler kullanılarak incelenmiştir. Ayrıca epoksi reçineler ve uygulamaları hakkında bilgi verilmiştir. 1. Giriş Epoksi yapıştırıcılar, mühendislik veya yapısal yapıştırıcılar olarak bilinen; inşaat, havacılık, otomotiv, elektronik, yatçılık, genel endüstriyel uygulamalar gibi sektörlerde güçlü yapışma mukavemeti ve çevresel şartlara dayanımları ile yaygın kullanımları olan yüksek performanslı yapıştırıcı grubudur. Ahşap, metal, taş ve bazı plastiklerin yapıştırılmasında kullanılırlar. Epoksi yapıştırıcılar fiziksel özelliklerine göre rijit veya esnek, saydam veya opak renkli ola- bilirler. Kürleşme hızları da formülasyonlarına göre farklılık gösterir. Epoksi yapıştırıcıların bilinen diğer yapıştırıcılara göre ısıI ve kimyasal dayanımları daha iyidir. 2. Epoksi Türleri ve Elektrik - Elektronik Alanında Uygulaması 2.1. Epoksi Yapıştırıcı Türleri Bütün epoksi yapıştırıcılar bir ana madde ve bir katalizörün reaksiyonu sonucu oluşmaktadır. Kürleşme mekanizmalarına göre epoksi yapış- tırıcılar; bir komponentli veya iki komponentli olarak ikiye ayrılırlar. Bir komponentliler için aktivatör ısı iken, iki komponentli sistemlerde bir sertleştirici katalizör görevini görür. İki komponentli epoksiler daha yaygın olarak kullanılmaktadırlar. 2.1.1. Bir komponentli epoksi yapıştırı- cılar Bir komponentli ürünlerde kürleşme ısı etkisi ile olur. Bu sebeple bu ürünlerin soğuk ortamda depolanması gerekmektedir. Bir komponentli epoksilerin çoğu macun kıvamında olup yüksek basınç pompaları ile uygulanabilmektedirler. Film tipi epoksi yapıştırıcılar ise çok yüksek perfor- manslı modifiye edilmiş ürünlerdir ve havacılık sektöründe geniş parçaların yapıştırılmasında kendilerine yaygın kullanım alanı bulurlar. 2.1.2. İki komponentli epoksi yapıştırıcılar İki komponentli epoksiler neredeyse tüm farklı malzemelerin yapıştırılmasında kullanılabilecek yüksek yapışma dayanımı, güçlü çevresel ve kimyasal dayanımı olan ürünlerdir. Uygula- malarda kritik nokta iki komponentin belirtilen doğru karışım oranlarında homojen hale getiri- lerek uygulanması gerekliliğidir. 2.2. Elektrik - Elektronik Alanında Uygulaması Epoksi yapıştırıcılar elektrik ve elektronik sek- töründe motor, jeneratör, transformatör, sensör ve izolatörlerde de önemli bir uygulama alanına sahiptirler. Gelişmiş yalıtım özellikleri ve çevre dayanımları sayesinde elektrik - elektronik komponentler toz, nem, kimyasal temas gibi çevresel faktörlerden korunmuş olur. Yüksek ısıl iletkenlik özelliği sayesinde uygulandığı parça üzerinde biriken ısının uzaklaşmasını sağlayıp verimliliği arttırmakta ve parça ömrünün uza- masına yardımcı olmaktadır. Örneğin esnek epoksi reçineler transformatör, indüktör ve elektrik motorlarında vakum ortamında döküm reçinesi olarak kullanılarak sistem içindeki hava boşluklarını doldururlar. Epoksi iyi bir yalıtkan ve ısıyı havadan çok daha iyi ileten bir iletkendir. Bu sayede trafo, bobin ve sargılardaki sıcak nok- Şekil 1. PCB üzerinde epoksi ile enkapsüle edilmiş kart ve elektronik parçalar Şekil 2. Elektrik motoru stator enkapsülasyonu talar önemli oranda azaltılmış ve epoksi reçine ile döküm yapılmamış olanlara kıyasla ürünlere ve daha uzun ömür kazandırılmış olur. 2.3. Epoksi Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler Bir bileşenli epoksilerin kürleşmesi ısı ile gerçekleştiği malzemelerin 10 ila 25 derece POMPA-VANA DOSYASI