Tesisat Dergisi 210. Sayı (Haziran 2013)

MAKALE 96 Tesisat Dergisi Say× 210 - Haziran 2013 Islak Filtrelerin Çal×üma Prensipleri Islak filtreler (Wet scrubber) desülfürizasyon amaçl× kullan×labilecekleri gibi hem desül- fürizasyon ve hem de toz tutma amaçlar×na yönelik olarak kullan×labilirler. Islak filtrelerde genel olarak, tutucu s×v×n×n ufak damlac×klar halinde kirli gaz ile temas ettirilmesi (Nozul- larla spreyleme) sonucu gerçekleüen difüzyon veya çarpma etkisiyle gerçekleüen tutma gibi mekanizmalar kullan×lmaktad×r. Gaz giriüinden kuleye al×nan gaz öncelikle daù×t×m plakala- r×ndan geçirilerek homojen bir ak×ü saùlan×r. Plakalar ayr×ca yüzeyi artt×rarak absorbsiyon verimine de katk×da bulunurlar. Homojen hal- de kule üst taraf×na doùru ilerleyen kirli gaz, yukar×dan nozullarla püskürtülen absorbsiyon s×v×s× ile y×kan×rn. (Spreyleme) Kireç Bazl× Islak Baca Gaz× Desülfürizasyon Sistemleri (Wet Scrubber) 2. Bölüm Makina Yüksek Mühendisi Bar×ü Teknolojik Tesisat Sistemleri San. ve Tic. Ltd. ûti. Çaùdaü YEûúL Atmosfer için kirletici nitelikte olan ve yer kürenin doùal dengesini bozan zararl× emisyonlar oldukça fazla say×dad×r. Bunlara örnek olarak kimyasal prosesler sonucu aç×ùa ç×kan hidrokarbonlar, fosil yak×tlar×n yanmas× sonucu aç×ùa ç×kan kükürt bileüikleri (SOx), azot oksitler (NOx), karbonun eksik yanmas× sonucu aç×ùa ç×kan karbon monoksit (CO) ve özellikle kömür – linyit gibi kat× yak×tlar yakan termik santrallerde aç×ùa ç×kan c×va bileüikleri gibi daha bir çok kirletici say×labilir. Bu kirletici emisyonlar×n üretilmesinde yapay kaynaklar×n haricinde, volkanik olaylar gibi doùal kaynaklar×n da rolü mevcuttur. Bu say×lan kirleticilerin hemen hepsinin atmosfere at×lmadan önce belirli bir oranda duman gaz× bünyesinden al×nmas× mümkündür. Böylelikle, bu kirleticilerin atmosfere olumsuz etkileri azalt×lm×ü hatta ortadan kald×r×lm×ü olabilmektedir. Her bir kirleticinin temizlenmesi iülemi ayr× bir teknoloji ve ayr× bir araüt×rma konusudur. Bu çal×ümada kükürt oksitlerin temizlenmesi (FGD veya Desülfürizasyon) hakk×nda k×saca bilgi verilecek ve kule tipi ×slak filtrelerde kireç bazl× desülfürizasyon prosesi daha detayl× olarak incelenecektir. Anahtar Kelimeler: Kükürt Oksitler, Desülfürizasyon, Islak Filtre mek yüksek pompalama gücü demektir. Gaz kirleticilerin tutulmas× durumunda kirleticinin seçilen tutma s×v×s× içinde çözünebilir olmas× gerekir. Ayr×ca bu durumlarda gaz×n s×v×da iyi çözünebilmesi için iyi bir kar×üma ve yeterli süre saùlanmal×d×r. Tutma verimindeki bir diùer önemli nokta ise birim hacimdeki kirli gaz için gereken s×v× miktar×n×n iyi ayarlanmas×d×r. (L/G oran×) Gaz ile birlikte sürüklenen fazla s×v×n×n ×slak filtre bünyesinden atmosfere at×lmamas× için damla tutucuda tutularak tekrar geri bes- lenmesi gerekir. Aksi halde aü×r× su sarfiyat×n×n ûekil 2. Kule tipi ×slak filtre üematik görünüüü [6] Bu makalenin Tesisat Dergisi’nin 209. say×s×nda yay×nlanan 1. Bölümünde; Kükürt Oksitler (SO X ) ve Etkileri, SO X Emisyonlar×n× Azaltma Yöntemleri, Islak Filtre ile Desülfürizasyon, Kireç Rekasiyonu (CaO), Kireç- taü× Reaksiyonu (CaCO3) konular× yer alm×üt×. Bu say×m×zda ise Islak Filtrelerin Çal×üma Prensipleri ve Islak Desülfürizasyon Sistemi Bileüenleri konular× yay×mlanm×üt×r. Dergimizin gelecek say×s× olan 211. say×da ise; Islak Filtre Uygulamalar×nda Malzeme Seçimleri, Desülfürizasyon Proses Kontrol Paramet- releri, (Bas×nç Ölçümü, S×cakl×k Ölçümü, S×v× Ak×ü Ölçümü ve pH Ölçümü), Islak Filtre Performans×n× Etkileyen Fiziksel ve Kimyasal Parametreler (S×v×-Gaz Oran× (L/G), pH Seviyesi, Gaz H×z×, Kalma Zama- n×, Gaz Daù×t×m×, Yak×t Is×l Deùeri, Yak×ttaki Nem Oran, Sülfür Miktar×, Kül Miktar× ve Klorin Bileüimi) ve Islak Filtrelerin Avantaj ve Dezavantajlar× ile Sonuç ve Öneriler baül×kl× konular yay×mlanacakt×r. Absorbsiyon s×v×s× kulenin alt taraf×ndaki sü- rekli havaland×r×lan ve kar×üt×r×lan absorber tanktan al×n×r. Y×kanan gaz, s×cakl×ù× düüüp neme doyduktan ve temizlendikten sonra var- sa içindeki fazla su damlac×klar×n× b×rakmak üzere damla tutucu k×sm×na girer. (Mist elimi- nator veya seperatör de denir) Burada bünye- sindeki fazla suyu b×rakt×ktan sonra kuleden ç×kar. (ûekil 2) Tutma verimini etkileyen parametreler partikül boyutu, damlac×k boyutu ve baù×l h×zlar üek- linde s×ralanabilir. Genel olarak iri partiküllerin tutulmas× daha kolayd×r. Ayr×ca damlac×k bo- yutunun azalmas× da tutma verimini artt×r×r. Bu durum ayn× zamanda iületme masraflar×n× da artt×r×r, çünkü küçük damlac×k boyutu de- YAPI TEKNOLOJµ DOSYASI