Tesisat Dergisi 210. Sayı (Haziran 2013)

MAKALE 114 Tesisat Dergisi Say× 210 - Haziran 2013 gösterilmiütir. ûekil 3 ’te ise bir pompa üzerin- de uygulama örneùi resimle gösterilmiütir. Bu proje için, pompan×n aù×rl×k hesaplamalar×na göre sismik s×n×rlay×c× eleman (titreüim izola- törü) kullan×lm×üt×r. Daha sonra ûekil 4 ’te bir kazan üzerinde sismik koruma uygulamas× gösterilmiü- tir. Kazan×n aù×rl×k hesaplamalar×na göre toplamda 8 adet sismik s×n×rlay×c× eleman (snubber) yerleütirilmiütir. Ekipman×n, dö- üeme ile titreüim iletiminin kesilmesi için her bir s×n×rlay×c× alt×na kauçuk takoz yer- leütirilmiütir. Kullanma suyu hidroforunun sismik koruma uygulamas× ûekil 5 ’te gösterilmiüttir. Hidrofo- run aù×rl×k hesaplamalar×na göre 4 adet kauçuk takoz kullan×lm×üt×r. Kullanma suyu hidroforu sismik korumas× diùer hidroforlar×n (yang×n hidroforu vb gibi) sismik koruma uygulamalar× benzer üekilde uygulanmaktad×r. Boru ve kanallar×n sismik uygulamas× ûekil 6-7-8-9-10-11 ’de as×l× gösterilmiütir. Boru ve kanallar×n çap, kesit ve aù×rl×k hesapla- malar×na göre sismik ask× elemanlar× kulla- n×lm×üt×r. Chiller üzerinde sismik koruma uygulamas× ûekil 12-13-14-15 ’de gösterilmiütir. Chillerin aù×rl×k hesaplamalar×na göre çelik yaylar kul- lan×lm×üt×r. Chillere uygulana çelik yay örneùi ûekil 16 ’da gösterilmiütir. (1) iletimi artmaktad×r ve izolatörler buna uygun olarak daha fazla çökmeye müsaade etmekte- dir. Örnek vermek gerekirse 2000 devir / da- kikada çal×üabilen bir deùiüken devirli cihazda cihaz 2000 devir / dakikada çal×ü×rken kauçuk izolatörler yeterli olmakta iken cihaz×n devri 900 devir / dakikaya düütüùünde yayl× izolatörler kul- lan×lmas× gerekmektedir. Yüzde izolasyon verimi (E) ile alakal× bilgi eüitlik 1’de görülmektedir. Eüitlikte fd = cihaz×n frekans×n×, fn ise yal×t×m×n doùal frekans×n× göstermektedir. ûekil 2. Pompalara uygulanan Sismik Koruman×n çizimi ûekil 3. Pompalara uygulanan Sismik Koruman×n gösterilmesi ûekil 4. Kazan üzerinde sismik koruma uygulamas× ûekil 5. Kullanma suyu hidroforu sismik koruma uygulamas× [5] Sonuç ve Öneriler Son zamanlarda ülkemizde deprem bilinci, yaüa- nan afetlerin de etkisiyle ümit veren bir üekilde depreme dayan×kl× yap×lar (inüaat) yapmak üek- linde de olsa artmaktad×r. Sismik koruma konusu ise, hem kamu hem de özel yap×larda gereken ilgiden uzakt×r. Tesisatlar×n sismik koruma ile em- niyete al×nmas× en az depreme dayan×kl× yap×lar kadar can güvenliùi saùlar. Tesisatlar da sismik koruma, bu konuda yetkin, tecrübeli mühendisler taraf×ndan projelendirilip, uzman firmalar tara- f×ndan uygulamas× yap×lmal×d×r. Sismik ekipman ve donan×mlarda, standartlara uygun, baù×ms×z kuruluülarca sertifikaland×r×lm×ü ürünler kullan×l- mal×d×r. Standartlara uygun olmayan bir üekilde imal edilmiü parçalar×n, sismik koruma için kulla- n×lmas× felaketlere davetiye ç×kar×r. Standartlara uygun ürünler, uzman mühendisler taraf×ndan projelendirilip, tecrübeli firmalar taraf×ndan uygu- lanmas× ile deprem güvenliùi saùlanm×ü olacakt×r. Genel olarak 2. derece deprem kuüaù×nda yer alan bölgemiz illerinde (Diyarbak×r, Elaz×ù, Tunce- li, Erzurum vb gibi) sismik koruma uygulamalar×- n×n kamu ve özel tüm yap×larda kullan×lmas× için Akustik Önlemler Tedbir al×nmad×ù× taktirde ekipmanlardan yay×- lan titreüim tesisatlar arac×l×ù×yla bina içerisin- de uzak mesafeler kat ederek havaya ses olarak iletilir. Bunun önüne geçmek için ekipmana giriü ve çoklarda 15 m mesafelerde tesisatlara tit- reüim yal×t×m× yap×lmal×d×r. Bu yal×t×m mekanik oda ve ekipman mahallerinde yüzer sistemler olarak an×l×r ve üaft içi kolon tesisat×nda yüzer kolon olarak adland×r×l×r. úki sistem aras×ndaki temel farkl×l×k yüzer kolon sistemlerinde genleü- meye baùl× olarak uzanma miktarlar×n×n yaylar üzerindeki etkileri göz önünde tutarak hesapla- malar×n yap×lmas× gerekmesidir. Sismik S×n×rlay×c× Sismik s×n×rlay×c×lar statik veya dinamik ana- liz (hesap) sonucu seçilmelidir. Kullan×lacak sismik s×n×rlay×c×lar ve bunlar×n hesab× yö- netmelikler taraf×ndan düzenlenmelidir. Böy- le bir zorunlu yönetmelik Türkiye’de mevcut deùildir. Bu konuda özellikle ABD Kaliforniya eyaleti deprem yönetmelikleri ve mevcut tec- rübe Türkiye yap× sektörü için de yol gösterici olabilir [4]. Örnek Uygulama Sismik koruma, mimariye uygun olarak çizil- miü ve uygulamas× gerçekleümiü olan mekanik tesisat× projesi dikkate al×narak gerçekleütirilir. Mekanik tesisat projesi ve kullan×c×n×n talep- leri doùrultusunda sismik koruma uygulamas× gerçekleütirilecek ekipmanlar belirlenir. Ça- l×ümam×z×n bu k×sm×nda, örnek bir projenin mekanik tesisat×nda sismik koruman×n nas×l uygulanacak resimler ve çizimler ile birlikte detayl× olarak belirtilmiütir. ûekil 2 ’de öncelikle pompalara sismik koruma uygulamas×n×n nas×l gerçekleütirildiùi çizimle