Tesisat Dergisi 210. Sayı (Haziran 2013)

MAKALE 100 Tesisat Dergisi Say× 210 - Haziran 2013 bas×nca da baùl×d×r. S×cakl×k artt×kça çözünebi- lirlik azal×rken, bas×nc×n artmas× çözünebilirliùi az miktarda da olsa artt×r×r. Ayr×ca s×cakl×ù×n artmas× gaz×n hacmini artt×racaù× için daha fazla s×v× sarfiyat×na neden olur. Bu nedenden dolay× çoùu sistemlerde daha önce de bahsi geçen duman gaz×n×n ön soùutulmas× (Quenc- hing) uygulanmaktad×r. Islak Desülfürizasyon Sistemi Bileüenleri Fan Desülfürizasyon ünitelerinde kullan×lan fan×n as×l görevi duman gaz×n×n ×slak filtre ünitesin- de kaybedeceùi bas×nc× kompanze etmektir. Bu noktada, ×slak filtre ünitelerinin bas×nç kayb×- n×n olabildiùince düüük olmas× saùlanmal×d×r. Böylece enerji sarfiyat×, dolay×s×yla proses iületme maliyeti azalacakt×r. Sisteme yerleüti- rilecek olan fanlar filtreden önce veya sonra olabilir. Filtreden önce yerleütirilecek fanlar genel olarak yüksek partikül yoùunluùuna ma- ruz kal×rlar, bu nedenle aü×nmaya karü× dirençli malzemelerden imal edilmelidirler veya büyük fanlar kullan×larak gaz h×z× düüük tutulmak suretiyle aü×nma etkisi azalt×labilir. Filtreden sonra yerleütirilecek olan fanlar ise sülfürik asit korozyonu etkisi göz önüne al×narak, ko- rozyona karü× dirençli malzemelerden imal edilmelidirler. Is× Deùiütirici Ünitesi Genel bir prensip olarak duman gaz×n×n filtreye giriü s×cakl×ù×n×n fazla olmas×, y×kama esna- s×nda doyma için gereken suyun-dolay×s×yla çözeltinin fazla olmas× anlam×na gelmektedir. Çünkü duman gaz×n×n belirli bir bas×nçta suya doymas× için giriü s×cakl×ù×yla orant×l× olarak büyük bir miktarda suyu buharlaüt×rmas× ge- rekir. Bu noktada ×s× deùiütiricinin sistemdeki varl×ù× duman gaz×n×n olabildiùince düüük bir s×cakl×kta filtreleme ünitesine girme zorun- luluùuyla alakal×d×r. Bu amaçla filtreye giren gazdan al×nan ×s× ile filtreden ç×kan gaz ×s×t×l- maktad×r. Böylece y×kama esnas×nda fazladan su ve çözelti sarfiyat× azalmakta, iületme ma- liyeti düümektedir. Bununla birlikte filtreden sabit s×cakl×kta (50-60°C) ç×kan duman gaz× atmosfere yüksek s×cakl×kta (100-110°C) at×lmakta, dolay×s×yla tekrar yoùuüma ihtimali düümektedir. Böylece, gaz×n yoùuüma sonucu ekipmanlara ve çevreye etkisi azalmakta ve baca çekiüi iyileüebilmektedir. Sistemin proses ûekil 5. Is× geri kazan×m sistemi ak×ü üemas× [5] ûekil 6. Is× geri kazan×m ünitesi yerleüim alternatifleri [5] ak×ü üemas× ûekil 5 ’te verilmiütir. Is× taü×y×c× ak×ükan olarak genelde su kullan×l- makta olup, termal yaùlar da kullan×labilir. ûekil 5 ’teki üemada sistem kompakt olarak tasarlan- m×üt×r. Sistemde aradaki bay-pass vanas× kapal× olduùu durumda, filtreleme ünitesine giren kirli gaz×n ×s×s× kullan×larak temiz gaz ×s×t×lmaktad×r. Fakat herhangi bir nedenle giren gaz×n s×cakl×ù× fazla miktarda düüük olur ve ×s× taü×y×c× ak×ükan× ×s×tamazsa, by-pass vanas× aç×l×p primer ×s× de- ùiütiriciye giden vana kapat×larak yard×mc× buhar ile takviye ×s×tma yap×labilir. Is× taü×y×c× ak×ükan×n her hangi bir nedenle azalmas× durumunda takvi- ye yapmak amac×yla sistemde bir rezerv tank× ve sistem özellikle bas×nç alt×nda çal×ü×yor ise ak×ü- kan×n genleümesini kompanze etmek amac×yla bir de genleüme tank× bulunabilir. Is× geri kazan×m ünitelerinin at×k gaz sistemin- deki yerleüimi için çeüitli alternatifler mevcut olup, en çok kullan×lan ikisi aüaù×da görülmek- tedir. Klasik yöntem olarak bilinen ûekil 6 ’daki birinci sistemde primer ×s× deùiütirici elektros- tatik filtreden ve fandan sonra yerleütirilmiütir. Alternatif olarak tasarlanm×ü ikinci sistemde ise ×s× deùiütirici elektrostatik filtreden önce yerleütirilmiütir. Bu sistem daha yeni ve bir çok yönden avantajl×d×r. Sistemin avantajlar× ise üöyle s×ralanabilir. • Azalan duman gaz× hacmiyle, düüük ön filtre (Elektrostatik Filtre-ESP, Torba filtre, vs) ka- pasitesi • Azalan duman gaz× hacmine baùl× olarak düüük fan enerji sarfiyat× • Düüük baca gaz× emisyonlar× • Son ürün olan alç×taü× kalitesinde art×ü (Varsa) Is× geri kazan×m üniteleri desülfürizasyon te- sisleri için tasarrufu artt×r×c× pahal× ekipmanlar olup kullan×mlar× henüz çok yayg×n deùildir. Duman Kanallar× ve Baca Duman kanallar× duman gaz×n×n taü×nmas× ve yönlendirilmesi aç×s×ndan sistemin en önemli bileüenlerindendir. Özellikle bas×nç kay×plar×n×n, dolay×s×yla da iületme masraflar×n×n azalt×lmas× aç×s×ndan dikkatlice dizayn edilmeleri gerekir. Örneùin boyutland×rma yap×l×rken bas×nç düüü- mü aç×s×ndan belirli gaz h×zlar× aü×lmamal×, toz birikiminin azalt×lmas× aç×s×ndan ise belirli h×zla- r×n alt×na inilmemeli ve mümkün olduùunca ye- rel kay×p yaratacak dirsek, daralma-geniüleme eleman× gibi konstrüksiyonlardan kaç×n×lmal×d×r. Fanlarda da olduùu gibi özellikle filtreden önce- ki kanallarda aü×nma büyük bir problem olup,