Tesisat Dergisi 208. Sayı (Nisan 2013)

82 Tesisat Dergisi Say× 208 - Nisan 2013 TEKNúK BúLGú Elektrik Panolar×nda Aü×r× Is×nma Taner AKSOY* Bir elektrik panosunun içerisindeki ×s×n×n doğru bir şekilde kontrol alt×nda tutulmas× ve yönetimi panonun ve iç bileşenlerinin uzun ömürlü olabilmeleri aç×s×ndan oldukça önem taş×maktad×r. Elektrik Panolar×n×n úç K×sm×ndaki Aü×r× Is×nma Elektrikli ve elektronik ekipmanlar×n güç kay×plar× elektrik panolar×n içerisinde biriken ×s×ya dönüşür. Elektrik panolar×yla ilgili olarak, kendilerinin oluşturmakta olduklar× ×s× kayna- ğ×n×n yan× s×ra dahili veya harici kaynaklardan yay×lan ×s×lar ve temas yoluyla aktar×lan ×s× gibi bileşenler de hesaba kat×lmal×d×r. Yukar×da say×lanlar, elektrik panolar×n iç k×sm×nda d׺ ortam×n sahip olduğundan daha yüksek bir iç ×s×ya yol açmaktad×r (buna çevre ×s×s×yla ilgili aş×r× ×s×nma ad× verilmektedir). Bir elektrik panosunun kendi içerisinde oluşan ×s×y× çevreye b×rakma kapasitesi, çevresel faktörlerine ek olarak, dağ×t×c× yüzeyi ve hava geçirmez izolasyonuna bağl×d×r (panoya ait koruma derecesi - IP). Elektrik panolar×n×n içerisinde oluüan ×s× niçin s×n×rland×r×lmal×d×r? Bir elektrik panosunun içerisinde oluşan aş×r× ×s× iç bileşenlerin aş×nmas×na ve zaman içerisinde eskimelerine neden olur bununla birlikte ise performans değişikliği, k×sa kullan×m ömrü ve azalm׺ güvenirliği beraberinde getirir. Koruma cihazlar×n güvenirliğinin zaman içerisinde azalmas× istemeyen açmalara veya tam tersi hata durumlar×nda devreyi açamamaya ne- den olabilir. Elektrik panolar×n×n içerisindeki ×s×n×n doğru s×n×rlar içerisinde tutulmas× ilgili endüstriyel teçhizata iyi bir bak×m sağlanabil- mesi yönündeki ana faktörlerden birisi olarak kabul edilmektedir. Elektrik panolar×ndaki ×s×n×n kontrol edilmemesi çoğu ar×zan×n ana sebebini teşkil etmektedir, aş×r× ×s×nmadan kaynaklanan durmalar ×s× kontrol sisteminin kurulmas×ndan çok daha pahal×ya mal olmaktad×r. Uluslararas× Standartlar elektrik pa- nolar×na ait bileüenler hakk×nda neler belirtmektedir? Elektrik panolar×na ve bunlar×n bileşenlerine ait uluslararas× standart aş×r× ×s×nma için herhangi bir limit belirtmemekle beraber bileşenlerin kendi standartlar×na at×fta bulunmaktad×r. Bu standartlar genellikle bağl× iletkenlerin korun- mas× aç×s×ndan sadece ekipman terminallerine yönelik aş×r× ×s×nma limitleri belirlemektedir. Söz konusu limitler kurulum esnas×nda rastlanan- lardan çok daha farkl× nitelikteki test koşullar× alt×nda belirlenmektedir. Dahas×, bu limitlerin daha çok cihaz×n kendi iç bileşenlerine bağl× işlevsel kötüleşme derecesiyle doğrudan bağ- lant×s× bulunmamaktad×r. Ek olarak, yüzeyde bulunan anl×k ×s×n×n panonun içerisindeki maksimum hava s×cakl×ğ×yla ilişkilendirilmesi oldukça güçtür. Dolay×s×yla dâhili cihazlar×n ×s× karş×s×nda sergiledikleri davran×ş× kesin olarak belirleyerek gelecekteki işlevselliklerini etkilemeden çal׺malar×na olanak sağlayacak maksimum ×s× limitini tespit edilmesi gerek- mektedir. Elektrik panosu bileüenleri ve bu bi- leüenlerin ×s× yükselmesi karü×s×nda sergiledikleri davran×ülar Daha önce de belirtildiği gibi elektrik ekip- manlar×n×n ömür süresi içinde çal׺makta