Tesisat Dergisi 208. Sayı (Nisan 2013)

MAKALE 126 Tesisat Dergisi Say× 208 - Nisan 2013  TS EN 12845 standart×n×n başl×ğ× “Sabit Yan- g×n Söndürme Sistemleri – Otomatik Sprinkler Sistemleri – Tasar×m, Montaj ve Bak×m” şek- lindedir. Standart, hayat koruma önlemleriyle birlikte sprinkler sistemleri için belirli kurallar× ve binalar ile endüstride kullan×lan yang×n ön- lemeye yönelik sabit sprinkler sistemlerinin tasar×m×, montaj× ve bak×m× için gerekli kural- lar× ve tavsiyeleri kapsar[3]. Sprinkler sistem- leri dediğimiz yağmurlama yang×n söndürme sistemlerinin temel ekipmanlar×ndan biri olan yang×nla mücadele pompalar× da bu standart içerisinde 10. bölümde tan×mlanm׺t×r. Bu standarta uygun sprinkler tesisat× için kullan×- lacak pompalar×n seçiminde uyulmas× zorunlu olan kriterler, standart içerisinde pompalar×n yap×lar×, kontrol elemanlar×, çoklu pompa dü- zenlemeleri, vana ve yard×mc× ekipmanlar×, emme şartlar× gibi başl×klar halinde aç×klan- m׺t×r. Pompa sistemleri için bu standartta ta- n×mlanan baz× tasar×m kurallar×na göz atal×m. TS EN 12845 standart×na göre, sistemde kul- lan×lan pompalar, pompa gövdesi ile tahrik mekanizmas× aras×ndaki bağlant×n×n bağ×ms×z olarak emme ve basma hatt×n× etkilemeden ayr×labilmesine, gerekli bak×m/onar×m kont- rollerinin yap×lmas×na ve ihtiyaç halinde pom- palar×n değiştirilmesine olanak sağlayacak şekilde olmal×d×r. Yani pompalar bak×m onar×m durumlar×nda kolayca sökülüp tak×labilecek şekilde kaplinden ayr×labilen tipte olmal×d×r. Bu durumda blok tip pompalar bu standarta uymazlar ( ûekil 4 ). Pompa gruplar× yang×ndan korunma d׺×nda hiç bir amaç için kullan×lmayan 60 dakikadan az olmayan bir yang×n direncine sahip bir böl- me içerisinde muhafaza edilmelidir. Pompala- r×n ç×k׺lar×na tak×lan redüksiyon borular×n×n aç×lar× 15°’yi geçmeyecek şekilde olmal×d×r. Pompa kapal× bir vanaya karş× çal׺t×r×l×yorsa aş×r× ×s×nmay× önlemek maksad×yla pompadan yeterli miktarda sürekli olarak su ak׺×n× sağ- lamak için düzenlemeler yap×lmal×d×r. Bu ak׺, sistemin hidrolik hesab×nda ve pompa seçi- minde dikkate al×nmal×d×r ( ûekil 5 ). Sistemdeki bas×nç 0,8 P’den (P kapal× vana koşulundaki bas×nç) az olmayan bir değere düştüğünde, ilk ana yang×n pompas× otoma- tik olarak çal׺maya başlamal×d×r. İki pompal× yang×n hidroforu kullan×lmas× durumda, ikinci pompa bas×nc×n 0,6 P’den az olmayan bir de- ğere düşmesinden önce çal׺mal×d×r. Pompa bir kez çal׺maya başlay×nca, elle durduruluncaya kadar çal׺maya devam etmelidir[3]. Sprinkler tesisat×nda debiyi ölçebilmek için sürekli ola- rak debi ölçer bulunmas× gerekir. Bunun için uygun bir mekanik tasar×m yap×lmal×d×r. Her pompa setini çal׺t×rmak için iki adet bas×nç anahtar× sağlanmal×d×r. Bas×nç anah- tarlar×na uzanan borunun çap× en az 15 mm olmal×d×r ( ûekil 8 ). Dizel motorlar× çal׺t×racak güç beslemesi iki ayr× akü ile sağlanmal× ve bunlar başka amaç için kullan×lmamal×d×r ( ûekil 9 ). Sonuç Yang×n, dünyan×n varoluşundan bu yana zaman zaman insanl×ğ×n karş×s×na ç×kan en kötü felaketlerdendir. Ancak mühendislik bili- mi bu felaketi önlemek için çözümler geliştir- miş, yol gösterici standartlar oluşturmuş ve ç×kart×lan kural ve yönetmeliklerle insanlar×n yang×ndan korunmalar× için yol göstermiştir. Binalarda yang×nla mücadele sistemlerini projelendirirken, yönetmeliklere azami du- yarl×l×kta uymal× ve bunu yapmak için sistem ûekil 4. Kaplin bağlant×l× norm tip yang×n pompas×. ûekil 5. Pompalar×n kapal× vanaya karş× çal׺mas× halinde aş×r× ×s×nmay× engelleyecek emniyet ventili bağlant×s×. ûekil 6 ûekil 7. Tesisattaki debinin sürekli kontrolünü sağla- mak amac×yla debi ölçer için tesisat ç×k×ş× b×rak×lmal× veya mekanik bir tasar×m yap×lmal×d×r.