Tesisat Dergisi 207. Sayı (Mart 2013)

MAKALE 116 Tesisat Dergisi Sayı 207 - Mart 2013 • Uçtan emişli norm pompalar (ESOB) • Uçtan emişli monoblok pompalar (ESCC) • Hat tipi santrifüj pompalar (ESCCI) • Düşey çok kademeli pompalar (MS) • Kademeli dalgıç pompaları (MSS) içermek- tedir. Aşağıda belirtilen koşullarda kullanılan pompa- lar kapsam dışında bulunmaktadır. • -10 0 C sıcaklığından düşük ve 120 0 C sıcak- lığından yüksek sıvıları basmak için özel tasarlanan pompalar • Sadece yangın pompası için tasarlanan pompalar • Pozitif deplasmanlı pompalar ve kendinden emişli pompaları. Bu direktif çalışmasında Darmstadt Üniversitesi tarafından Avrupa’daki pompa üreticilerin veri- leri istatistiksel olarak incelenmiş ve akışkanlar mekaniği kanunları dikkate alınarak pompaların etkenliğini belirleyen ve pompalar arasında bir karşılaştırma yapmayı mümkün kılan bir endeks tanımlamak için bir çalışma yürütülmüştür. Ge- rekli minimum verimlerin belirlenmesinde pompa tipleri (uçtan emişli, hat tipi…), pompa devir hızı, pompa debisi ve pompa özgül hızı dikkate alınmıştır. Pompanın en yüksek verim noktası, az yükte (%75) ve aşırı yükte (%110) verimlerini dikkate alınarak, pompa tiplerinin, tasarımlarının ve büyüklülerinin birbirleri ile karşılaştırılmasını sağlayan Minimum Verimlilik Endeksi (Minumum Efficiency Index-MEI) adında boyutsuz bir büyüklük tanımlanmıştır. Bu endeks değerlerleri ile firmaların pompa tasarım ve imalat süreçlerinin kalitesi göstermekte ve farklı firmaların ürünleri arasında tasarım ve imalat kalitesi arasında kıyaslama yapmayı mümkün kılmaktadır. Bu direktif ile su pompalarının ekotasarımgerekliliklerine uygunluğu için aşağıdaki şartları yerine getirmesi beklenmek- tedir. Bu değerleri sağlayamayan pompaların Av- rupa Birliği’ne üye ülkelerde satışının yapılmasına müsaade edilmeyecektir. Ayrıca Avrupa Birliği’nde satışa sunulan su pompaların da MEI’lerini belirt- me zorunluluğu olmaktadır. Yayınlanan direktife göre yıllara göre MEI değerleri aşağıdaki şartları sağlamak zorundadır. 1 Ocak 2013 tarihinde su pompaları için MEI ≥ 0.1 1 Ocak 2015 tarihinde su pompaları için MEI ≥ 0.4 Eğer üretici firmalar bu verim indeksini sağlayamazsa ürünleri CE koşullarını sağla- yamayacaktır. 2. Pompa MEI Değerlerinin Enerji Tasarrufu Açısından Önemi Pompanın sahip olduğu minimum verim indeksi pompa verim değerini ve dolayısıyla pompanın enerji maliyetini değerinin ne kadar olduğunu belirlemektedir. Pompaların sahip olması gereken minimum verim indeksi değeri belirlen- Şekil 3. Uçtan emişli monoblok pompa Şekil 2 . Uçtan emişli norm pompa Şekil 4. Hat tipi pompa Şekil 5. Düşey çok kademeli pompa Tablo 1. Pompa Tipine Göre Geçerlilik Şartları Pompa tipi Geçerlilik Şartları ESOB n = 1450 d/d Q e..v.n. ≥ 6 m ³ /h H b.e.p. ≤ 90 m 6 min -1 ≤ n ≤ 80 min -1 P 2 ≤ 150 kW ESCC ESCCI ESOB n = 2900 d/d Q e..v.n. ≥ 6 m ³ /h H b.e.p. ≤ 140 m 6 min -1 ≤ n ≤ 80 min -1 P 2 ≤ 150 kW ESCC ESCCI MS n = 2900 d/d Q e..v.n ≤ 100 m ³ /h MSS 3“ ≤ nominal büyüklük ≤ 6“ mesi ile beraber, verim indeksini sağlayamayan pompaların üretilmesi ve piyasaya sürülmesi engellenmektedir. Yapılan bu çalışma ile beraber düşük verimli ürünlerin kullanımı azaltılması planlanmaktadır. Aşağıdaki şekilde pompa özgül hızına göre MEI değerinin 0.1, 0.4, ve 0.7 olması- nın verim üzerideki etkisi gösterilmektedir. Şekil 6 ’dan görüldüğü gibi, pompanın verim indeksinin 0,1 den 0,4 değerine yükseltilmesi durumunda yaklaşık%5’lük verimartışı ve aynı oranda enerji maliyetinde azalma görülmektedir. 3. MEI Değeri Hesap Yöntemi Minimum verim indeksi değeri 0,1 ile 0,7 değeri arasındaki olan ve aynı özgül hızlı pompalar için değeri büyüdükçe verim değeri yükselen boyut- suz bir büyüklüktür. Bu değerin hesap yöntemi anlatılmakta ve örnek bir pompa üzerinden MEI hesabı yapılmaktadır. [2]