Tesisat Dergisi 206. Sayı (Şubat 2013)

150 Tesisat Dergisi Sayı 206 - Şubat 2013 + TEKNİK TANITIM 82 Tesisat Dergisi Sayı 206 - Şubat 2013 Kapalı Yüzme Havuzlarında Klima Santrali ve Isı Geri Kazanım Uygulamaları Kapalı yüzme havuzlarında iç ortam konfor şartlarını bozan temel parametre havadaki nemmiktarıdır. Havuz suyu ve ortam sıcak- lıklarına göre havuz yüzeyinde yüksekmik- tarda buharlaşma oluşur, oluşan buhar hem iç ortam konfor şartlarınıbozarhemdebina- nın demir ve çelik bileşenlerinde korozyona dayalı tahribat oluşturarak yapının statik gücünü zayıflatır,aynı zamandaoluşan yüksek nem insanlarda kandolaşımınıdüşürür veha- reket kabiliyetini azaltır. Kapalı yüzme havuzlarında amaçlanan iç or- tam sıcaklık ve nem şartlarını ideal şartlarda tutarken, iklim profiline bağlı olarak%70 se- viyelerine varan enerji geri kazanımı yapmak mümkün olabilir. HavuzNemAlmaSantraliÇalışma Senaryoları 1. Yüzde 100 iç havalı çalışma ve nemli iç hava koşulu Set edilen iç ortam koşullarımikroişlemci ile düzenli olarak ölçülür. Taze hava ihtiyacının olmadığı durumlarda nem alma fonksiyonu aktif durumdadır ve dönüş havası evapora- tör üzerinden geçerken yapılır. (Mod-1: Nem almaetkin),nemialınanvesoğuyanhavaaynı döngüde kondanser üzerinden geçerek konfor şartlarına ısıtılır. (Şekil1a) 2. Yüzde 100 iç havalı çalışma ve kuru iç hava koşulu Set edilen iç ortam koşullarımikroişlemci ile düzenli olarak ölçülür. Taze hava ve nem alma ihtiyacının olmadığı durumlarda oda sıcaklık ve nem bilgileri ölçülerek fan ile resirkülasyon yapılır ve bu durumda kompresör güç tüketimi yoktur. Isıtma ihtiyacı varsa sıcak su batarya- sı aktif durumda olabilir. (Mod-2: Nem alma etkin değil) 3.Yüzde100 tazehavalıçalışma ileFreeco- oling+ ısıgerikazanımıkoşulu İç ortamın taze havaya gereksinim duyduğu durumlarda sistem%100 taze hava ile çalışır, kompresör kapalı durumda olduğundan etkin enerji geri kazanımı vardır.Nem alma ihtiyacının olmadığıdurumlardaodasıcaklıkvenembilgileri ölçülerek sistem denetimi yapılır. Isıtma ihtiyacı varsa sıcak su bataryası aktif durumda olabilir. (Mod-3:Tazehavave freecoolingmodu) 4.Kısmi tazehavalıçalışma ileFreecooling + ısı geri kazanımı koşulu İçortamınkısmi tazehavayagereksinimduyduğu durumlardasistemkarışımhavası ileçalışır, içor- tam setdeğeri yakalanınca sistem kompresörleri durdurur, karışım damper kontrolü mikroişlem- ciden gelen verilere göre pozisyon alır. (Mod-4: Kısmi tazehavave ısıgerikazanımmodu) Şekil1a. Şekil3a. Şekil2a. Şekil4a. Üntes SÖYLEŞİ 78 Tesisat Dergisi Sayı 206 - Şubat 2013 + “Isı Pay Ölçerleri Zorunlu Olduğu için Değil, Tasarruf Etmek İçin Kullanın” istaGenelMüdürüZaferYavuztürk: Zafer Yavuztürk istaGenelMüdürü Enerji Verimliliği Yasası’na göremerkezi sistemle ısınan binalarda ısı pay ölçer takılmasının zorunlu hale gelmesiyle ısı pay ölçerlere olan talepdearttı. istaGenelMüdürüZaferYavuztürk bu sisteminbüyük tasarruflar sağladığınıvurgulayarak, ısıpayölçer sektörü ile ilgili değerlendirmelerde bulundu ve bu sistemler hakkında bilgiler verdi. ista’yı tanıtırmısınız? ista,26ülkede faaliyetgösteren,sektöründe lider, Almanşirketidir.Türkiye’dede2008yılınınMayıs ayından itibaren aktif olarak faaliyet gösteriyor. Sayaç sektöründe faaliyet gösteren şirketimiz; gaz, elektrik, su, ısı tüketiminin raporlanması hizmetlerini veriyor. Bizim Türkiye’de ağırlıklı olarak ilgilendiğimizkonu ise ısıvesu tüketimidir. Bunundakendi içindedetaylarıvar.Mesela, ista Amerikave İngiltere’deelektrik ile ilgiliçokaktiftir. Bazıülkelerde ise gaz ile ilgili olarakdahaaktif. Türkiye’debudurum su ve ısı ilealakalı.Çünkü buranın talebi o yönde. Isı tüketimi konusunda ısı sayaçlarımız ve pay ölçerler var. Su tüketiminde de sıcak ve soğuk su sayaçlarımız bulunuyor. Klasik sistemlere göre teknolojimizin farkı, tüketimlerin tamamının uzaktan okunuyor olmasıdır. Radyo frekansı yayanokuyucularvasıtası ilecihazlardakisayaç rakamları alınıyor vememonic adını verdiğimiz GSM modülüne aktarılıyor; oradan da bizim Almanya’dakisunucumuzüzerindenuydu tekno- lojisi ileburadakiofislerimizesaniyeler içerisinde tüketimbilgileri geliyor. Isı pay ölçerlerin faydası nedir?Bu tek- nolojiyianlatırmısınız? Eskiden pay ölçer diye bir şey yoktu.Merkezi sistemle ısıtılanbinalarda insanlardandairelerinin metrekaresinegöreortalamabirbedel toplanırdı. Örneğin, yönetici aylık 400 TL hesaplıyordu ve heray400TLalıyorduveyakışın600TLalıyordu yazınhiçalmıyordu.Yani tükettiğinizdenbağımsız sabit bir bedel ödüyordunuz. Daireler çok sıcak olursacamıaçıyordunuz.O zamandadışarıyı ısı- tıyorsunuz.Bakanlığınbukonudaenerjiverimliliği yasası ilehedeflediğidepayölçersatılmasıdeğil; enerji tasarrufudur.Termostatik radyatörvanaları yardımıyla çok sıcak olduğunda radyatörün sı- caklığı kısılıyor.Cihazların üzerine tüketimi ölçen sayaçlar takıldığı için de herkes tükettiği kadar ödüyor. Böylece enerji tasarrufu da yapılıyor. Örneğin,5 radyatörünüz var.Bizim yaptığımız iş, sayaçlar vasıtasıyla her bir radyatörün ne kadar ısı tükettiğiniölçmek.Bu radyatör tüketimlerinibir arayagetirerekdaireninnekadar ısıtükettiğinihe- saplıyoruz.Daireleribirarayagetirerekdebinanın nekadar tükettiğinihesaplıyoruz.Böylece tüketim değerlerineulaşarak faturayıdağıtabiliyoruz. Sizin teknolojinizin farkını anlatırmı- sınız? Rakiplerimizinsistemleri,PDAcihazlar ilebinanın yakınına gidipdataları toplamayadayalı.Ancak bizimki öyle değil. Biz bu işlemi binanın yanına herhangi bir personel göndermeden uzaktan gerçekleştiriyoruz. Her binanın uygun yerine sabit olarak, ‘memonic’ dediğimiz cihazlarımızı yerleştiriyoruzveocihaz radyatörlerinüzerindeki ısı pay ölçerlerimizden bilgi topluyor. ISTA’nın ‘machine tomachine’ denilen ödüllü bir tekno- lojisivar.Yanicihazdancihazadataaktarabilen, çiftyönlü iletişimesahipbir teknoloji.Dolayısıyla pay ölçerden pay ölçere, oradan ısı sayacına gibi en kısa yolu bulup, oradanGSM toplayıcıya tüketimbilgileriulaştırılıyor.Bizim tüketimbilgi- lerine ulaşma oranımız yüzde 100’e yakın iken, rakiplerimiz yüzde 80’lerde kalabiliyor. Kalan yüzde 20’lik dilim için ise kıyaslama yapıyorlar. Tabibukötüperformanslışirketler içingeçerli. İyi performanslışirketler iseyüzde90’aulaşabiliyor. Bilginin yüzde100’ünü alabilmeleri için kapının yanınakadargelmeleriyadadaire içinegirmeleri lazım. Buharlaşma sonucu çalışanpay ölçerler var.Bizimcihazlarımızradyo frekansı ileçalışıyor. Peteklerin üzerine punto kaynakla sağlam bir şekilde cihazlarmonte ediliyor. Peteğin üzerine temasedensensörlerdenbiripeteğinsıcaklığını ölçüyor;diğeridehavanınsıcaklığınıölçüyor. İkisi arasındaki fark tüketim olarak değerlendiriliyor. Buharlaşma usulü çalışan cihazlarda özel bir sıvı var ve sıcaklığa göre buharlaşıyor. İşte buharlaşanbusıvınınmiktarıölçülüyorvebuna göre tüketim belirleniyor.Bizim rakiplerimizdeki cihazlar da aslında bu şekilde çalışıyor. Bizim farkımızdatayımerkeze toplamaktır. Türkiye’debu teknolojileringeldiğinokta nedir? Mesela Almanya’da kullanılan cihazlar eski cihazlardır. Türkiye bu sisteme geçmekte geç kalmışancak şuanda son teknolojiyi kullanıyor. Almanya’da yenileme çalışmaları var. Geçen aylarda Avrupa Parlementosu’ndan yeni enerji direktifi geçti. Yeni enerji direktifinde, Avrupa ülkelerinde her ay tüketimin ölçülmesi zorunlu kılınıyor.Eskidenyıldabirkereölçülmesiyeterliydi amaartıkherayölçülmesizorunluhalegeldi.Bu da teknolojikcihazlarkullanmakzorundaolduğun anlamına geliyor.Artıkheray gidip ‘Evinize girip şu sayaçlarıbir ölçebilirmiyim?’demek olmaz. SÖYLEŞİ 80 Tesisat Dergisi Sayı 206 - Şubat 2013 Sistem fiyatıhakkındabilgiverirmisiniz? Cihazın fiyatı 30 Euro, termostatik radyatör vanası12Euro. Toplamda42Euromaliyeti var. Rakiplerimizin fiyatları da bu seviyelerde.Bizim farklıyapan ‘memonic’cihazımızdır.Bunun fiyatı da250 Euro.Bu binaya takılıyor.Cihazmaliyeti apartmandaki daire sayısına bölündüğünde bu miktar fazla olmuyor. Sisteminservishizmeti ile ilgilibilgiverir misiniz? Bu sistemi kurduktan sonra servis ihtiyacınız yok. Biz bilgileri zaten bilgisayardan ‘memonic’ cihaza talimatgöndererek topluyoruz.Eğerbilgiyi okuyamazsak, oraya gidip okuma ve raporlama yapıyoruz. Bunun bedeli de daire başına 5 TL+KDV’dir. Raporu e-posta ile alırlarsa bu fiyatı 4 TL’ye indiriyoruz. Bazı rekabet yoğun büyükprojelerdebu rakambirazdahaaşağılara inebiliyorama3 TL’ninaltına inmez. Örneğin, sürekli100TL tüketendairede, en soğukmevsimde 20 TL tüketim oldu. Bu tür anormal değişimleri gördüğünüz dene yapıyorsunuz? Bunun nedeni önemli. Yönetmelik gereği ter- mostatik radyatör vanaları 15 derecenin altına indirilemez.SizOcak-Şubataylarında evinizehiç gitmedinizdiyelim.Vananızıkapalıkonumagetir- senizbilesıcaklık15dereceninaltınadüşmeyeceği içinokadardüşük rakamlarçıkmayacaktır. Dairesahipleribucihazlaramüdahalede bulunup, faturayı yanıltabilirlermi? Yapamazlar.Enazındanşimdiyekadarki tecrübe- mizyapılamayacağınıgösteriyor. İnsanlarzatenbu sistemikullanarak100TL’lik faturalarını50TL’ye kadar düşürdüğü için, ‘Bununla uğraşayım, 50 TL’lik faturamı 40 TL’ye düşüreyim’ diye bakmı- yorlar artık. 15 derecelik sıcaklık giderini zaten ödeyeceksiniz. Faturanızı bu sistem sayesinde tasarruf yaparak yeterince düşürmüşsünüz de. Bunubirazdahadüşürmek fazlabirşeykazandır- maz zaten.Önümüzdeki aylarda yeni yönetmelik yayınlanacak. Pay ölçerlerde bu tür olaylar daha iyikontroledilirken, ısısayaçlarındabunukontrol etmekbirazzor.Dairegirişlerinitamamenkapatma imkanınız var. Bunları yaptığınız zaman tüketim bilgisibusefersıfırdagelebilir.Mevcutyönetmelik eğer bilgiye ulaşamıyorsanız o zaman kıyaslama yapabilirsiniz diyor. Ama yönetmelik, gerçekten sıfır geliyorsa dokunamazsın da diyor. Yani bilgi hiç gelmiyorsa, sistem bozuksa kıyas yap diyor. Tüketimbilgisisıfırbilegelse,15dereceninaltında kalıyorsa 15 dereceye tamamla diyor.15derecetüketimegörefatura geleceğinibilendairesahibivana- larınıkapatmayacaktır. S ektördekirekabetinasıl değerlendiriyorsunuz? 2 yıl öncesine kadar aktif olarak 3 şirket vardı. Şuan ise30şirketvar.Bunlarmarkadeğil yetkili ölçüm şirketleri.Marka olarak baktığımızda sayı 10’ugeçmez.Bunlardansadece3’ükendimalını satıyor ve hizmet veriyor. Diğerlerinin hepsi bir yerlerden temsilcilik almışlar ve Türkiye’de oku- ma hizmetini veriyorlar. Türkiye’deki potansiyele baktığımızda rekabetin daha fazla olması lazım. Ancak bunun kaliteli rekabet olması gerekiyor. Birsektörü, insanlarınalışkanlıklarınıdeğiştirmek çok zaman alıyor.Ne kadar çok şirket, ne kadar çok insanbu işinsavunmasınıyaparsa;o zaman daha rahat satarsınız. Tek olduğunuzda insanlar ‘Bakbu işikendilerineyontuyorlar,bunlarçıkar için bu işi yapıyorlar’ diye düşünüyorlar. Rekabet ne kadar fazlaolursaokadarçokseçmeözgürlüğüne sahipsinizdemektir.2yılöncesinekadarsektörde sadece2şirketvardı. İnsanlar ‘Buürünüalmam’ diyorlardı. Şimdi almaya kalktıklarında ise en az 5 teklifalabiliyorlarvekendilerineenuygunolanı seçebiliyorlar. Tüketicilerkaliteyinasıl seçecek? Tavsiyem, şirketlerin referanslarını araştırmala- rıdır. Ben olsam üretici şirketleri tercih ederim. Yetkilimakamlara sorduğunuzda zaten yetkinlik belgesi olan şirketlerin listesi veriliyor. Ürünün nereden geldiğine bakmak lazım. Cihazı aldınız, radyatörünüzekoydunuz,raporlamayadabaşladı. 5-10yıllıkkontrat imzalıyorsunuz.Asılsüreçondan sonrabaşlıyor.Cihazıalmakmeseledeğil.Buşirket 3 sene sonra ‘Ben bu işi karlı bulmuyorum artık yapmayacağım’derseneyapacaksınız?Ocihazlar çöpegidecek.Oyüzdenbaşkabirşirket ileanlaşıp, yenicihazlar takmak zorundakalacaksınız.Dola- yısıylauzunyıllarayaktakalabilecekgörüntüsünü verenşirketlerseçilmelidir. Sektör açısından, geçen süreci nasıl de- ğerlendiriyorsunuz? Satışlarınız bu süreçte nasıldı? 2012 yılınınMayıs ayına kadar bizmüşterilere gidip, ‘Bakın böyle bir zorunluluk olacak, geç kalmadan bunu alın, bu sizin faydanıza’ dedik. Zorunlu olmasından ziyade de tasarruf ettireceği içinalmalarıgerektiğinianlattık.Zorunludeğil ise almayacaklarınıbelirttiler.Bazıları tasarrufyapa- cağına iknaoldularvealdılar.Yaptıkları tasarrufu görünce bize teşekkür ettiler. Tüketicide yönet- meliğinbir5 yıldahauzatılmasıbeklentisi vardı. Otorite ‘Hayır uzatmayacağız, bunu zorunlu hale getireceğiz’deyince, insanlarbirandapaniklediler. Mayıs ayından itibaren biz satış kadrolarımızı büyüttük. Tüketiciye bu sefer de bunu yaz ayla- rında almalarını, kış gelince bu işin zor olacağını söyledik. Yine dinlemediler. Yaz aylarında alanlar daolduamaözellikleEylül-Ekim-Kasımaylarında ‘Hadigelinyapın’dediler.2-3aydanöncegeleme- yeceğimizi söyleyince de çok kızdılar. Ama bizim montajprogramlarımızdolmuştu.Rakiplerimizde dedurumöyleydi.Oyüzdensüreççokyoğungeçti. Size rakam verecek olursam;Mayıs ayına kadar yaklaşık50binolandönüşümyapmışdairesayısı, şuandayaklaşık200bineçıkmışdurumda.4yılda 50bindaireyidönüştürmüşsektör,4ayda150bin daireyidönüştürdü. Pazarpayınız ilgilibilgi verirmisiniz? istapazarınyüzde25-30’unahakim. istaşuanda payölçerpazarındaya liderdiryada ilk ikiarasın- dadır.Amasayaçtaöyledeğil. Isısayacıpazarında da varız ancak esas istediğimiz alan orası değil. Türkiye’de ısıpayölçerpazarıpotansiyeliyüksekve istabukonudauzman ikenbupazarayoğunlaştık. Diğerinde rekabetdeçokyüksek.Türkiye’deuzun yıllardır faaliyet gösterenşirketlervar.Bukonuda Türkiye’deüreticilerdebulunuyor.Busektördehiz- met zorunluluğu, yani işinarkasıda yok.Pazarda ucuz,kalitesizinekadarher türlümalzemedevar. Bu yüzden rekabet etmek kolay değil. Ama pay ölçeröyledeğil.Payölçerinarkasındahizmetayağı davar.Dolayısıylasizcihazıçokucuzadasatsanız bileuzunyıllarhizmetedipmaliyetiniziçıkarıpkar edebiliyorsunuz.Bizuzun solukludüşünen şirket olduğumuz içinbualanaağırlıkverdik. Son olarak vermek istediğiniz mesajlar nelerdir? İnsanlarınbusistemleri zorunluolduğu içindeğil, tasarrufetmek içinkullanması lazım.Hepsorulan şey şu: ‘Cezası varmı?’. Cezası yok, ama tak. Emniyetkemerinicezasıolduğu içinmi takıyoruz? Hayır, hayatta kalmak için takıyoruz. Sistem 1,5 yılengeç2 yıl içerisindekendiniamortiediyorve ondan sonra hem siz hem ülke tasarruf ediyor. 3-5senelikbaşarılıbiruygulamagerçekleştirilirse; Türkiye’de2milyonkonutolduğuhesaplanıyorve bununyüzde10’nudönüştürüldüdesekvegerika- lanyüzde90’ıda,5-6yıl içindedönüştürüldüğünde 1-2 tane baraj yapma, nükleer santral yapma zorunluluğunagirmektenkurtulacağız. BRIEFS FROM IMPORTANT SUBJECTS General Terms of the Technical Specifications from the Pragmatists’ Perspectives – 2 Ersin Gökbudak / Founder President of MTMD / Demta Co. Ltd The fourth of the 2012/13 training seminars organized by Istanbul Branch of the Turkish Society of HVAC and Sanitary Engineers, was held in Kartepe Saloon of The Taksim Green Park Hotel, on December 8th, 2012. The seminar titled “General Terms of the Technical Specifications from the Pragmatists’ Perspectives” was chaired by Hırant Kalaş, whereas the speaker was Ersin Gökbudak. The first part of this speech, which is the first part of a three parts study, was published in our 205th, January 2013 issue, under the title of “Piping”. The second part is published in this issue, with the title “Air Ducts”. The third part on the other hand, will be published in our next issue, with the title: “Insulation and Paint”. 2. Air Ducts The second issue that I wish to mention of is the air ducts. These jobs take a considerable proportion of our total business process; and may sometimes cause serious problems. I know that some works have been carried out by ISKID on this subject. We also had some meetings with our friends working at ISKID as MTD. However, I need to inform you that, unfortunately, we could not have reached the same point. 58 Air-Conditioning Plant and Heat Regaining Applications in Indoor Swimming Pools The basic parameter that affects the internal comfort conditions is the amount of humidity. Excessive amount of humidity is produced on the surface of the pool water, due to temperature difference between the pool water and the environment. This humidity both affects the general comfort conditions, and reduces the static resistance of the building by corroding the iron and steel components of the building. Besides, the extreme amount of humidity reduces blood circulation in human beings, causing reduction in their movements. While the required internal temperature and humidity conditions are kept in optimum levels, it may be possible to re-gain energy for as much as 70%, depending on air-conditioning profile. Swimming Pool Humidity Extraction Plant Operation Scenario 1. 100 percent internal air operation and humid internal air condition The set internal conditions are monitored regularly by a microprocessor. Under conditions where fresh air is not needed, de-humidification function is active and the return air is conditioned while passing over the evaporator (Mode-1: Humidity Extraction active). The de-humidified and cooled air is passed through the condenser in the same cycle and is heated to comfort conditions ( Figure 1a ). 82 Zafer Yavuztürk, the Managing Director of Ista: “Use the Heating Measurement Systems, not because they are compulsory to be used, but use them, in order to save energy With heating measurement systems having become compulsory to be installed by the Law on Energy Efficiency, the demand for these heat measurement systems has increased tremendously, Zafer Yavuztürk, the Managing Director of Ista, stating that the system is favorable for conserving energy, informed the public on the current systems. Could you please introduce Ista to us? Ista is a leading German Company in its sector, active in 26 countries. It has been active in Turkey since May 2008. Our company that has been active in the meters sector has been serving for reading and reporting Gas, Electricity and Water consumption. Our activities in Turkey are focused on Heat and Water consumption. This of course, is detailed different within the group. For example, Ista is very active in electricity in UK and the USA, whereas in some countries, we are more active in the gas sector. Here in Turkey, the situation is more water and heat oriented, as the demand is much higher in these two fields. 78 GÜNCEL 58 Tesisat Dergisi Sayı 206 - Şubat 2013 + ErsinGökbudak MTMDKurucuBaşkanı /Demta Ltd.Şti. 2.HavaKanalları Bahsetmek istediğim ikinci konu, hava kanal- larıdır. Bu işler toplam iş süresi içinde önemli bir iş gücümüzü almakta ve zaman zaman ciddi anlamda sorunlar da yaratabilmektedir. Bu konuda İSKİD bünyesinde bir takım çalış- maların yapıldığını biliyorum. MTMD olarak, İSKİD’te bu konuda çalışan arkadaşlarımızla görüşmelerimiz oldu. Amamaalesef aynı nok- taya gelemediğimizi de belirtmek isterim. Hava kanalları uygulamalarında çok büyük oranda galvanizli saç kullanmaktayız. Önce- likle söz konusu iş kapsamındaki hava ka- nalları için kullanılacak saç şartnamelerde net olarak tanımlanmalıdır. Belirttiğim üzere genelde kullanmaktaolduğumuz galvanizlisaç TS EN 10346 standardında tanımlanmaktadır. Bu ürünün alt açınımlarına bakarsak DX51D notasyonu ile belirlenmektedir. Buradaki 51 ifadesi,52,53,54diye farklınitelikleri göster- mektedir.Örneğin54dahaderin sıvamayauy- gunbirsaçözelliğigöstermektedir.Bizgenelde 51 numaralı saçı kullanmaktayız. İlgili stan- dartlar da bu kullanımı tavsiye etmektedir. Kullanılacaksaçözellikleri ilebirliktegalvaniz- li saçlarda bir diğer önemli özellik, siyah saç üzerine yapılan çinko kaplamasınınmiktarıdır. Ülkemizde hava kanalları üretiminde, üç beş yıl öncesine kadar %95 oranında, piyasada ticari kalite olarak adlandırılan ve üç nokta metoduna göre100-110gr/m² çinko kaplamalı galvanizli saçlar kullanılmakta idi.Şu anda da piyasadan herhangi bir özel talep belirtmeden alacağınız galvanizli saç, ticari kalite olarak belirtilen 100-110 gr/m² kaplamalı saçtır.Biz, MTMD olarak, son çalıştayımızda ülkemizdeki konfor şartlarındaki uygulamalar için 200 gr/ m ² kaplama kalınlığının kullanılmasını uygun bulduk. Tasarımcı grup, talep ettikleri kaplama kalınlığını da şartnamelerinde belirtmelidirler. SMACNA’ya baktığımız zaman, genel olarak ASTM 653’e uygun ve endüstriyel olmayan ortamlarda G 60 notasyonu ile belirttikleri 60 ons/ft 2 kaplama miktarı olan galvanizli saç önerilmektedir. Endüstriyel ortamlarda ise, daha korozif olabilme özelliğidedikkatealına- rak kaplamamiktarı G 90 olarak belirtilen 90 ons/ft 2 tavsiye edilmektedir. 60 ons/ft 2 , yakla- şık183 gr/m ² ’ye denk gelmektedir. ENnormlarında kaplama kalınlıkları100-140- 200-225-240-275 şeklinde verilmektedir. Sa- nırım 225 gr/m ² ara bir değer ve özel siparişe bağlı olarak üretilmektedir. Açıkçası,ülkemizdekipiyasakoşullarında200 ve 275 gr/m ² kaplamalar da piyasada hazır olarakbulunmamakta,ancakbelirli tonajlarda siparişverilmekşartı ile10-15 günlükperiyot- larda temin edilebilmektedir.Kaplama kalınlığı zaman zaman sorun olarak karşımıza çıkmak- tadır.Bu nedenle talep edilen kaplamamikta- rının belirtilmesinde gereklilik bulunmaktadır. Hava kanalları ile ilgili olarak imalat ve montaj tanımlarına gelince, genel ola- rak teknik şartnamelerde “Hava kanalları SMACNA Standartlarına uygun olarak imal edilecektir” veya “Hava kanallarıDW144’e uygun olarak imal edilecektir” ifadesi ile karşılaşmaktayız. Gerçekten uluslararası şartnamelerde bu iki standart çok büyük oranda kullanılmak- tadır. Her iki standartda hava kanalı imalat vemontajına yönelik tüm detayları ve gerek- sinimleri vermektedir. Bu konuda SMACNA, DW’ya göre çok daha detay mühendislik çalışması ile hazırlanmış bir standart olarak görülmektedir. “MTMD olarak, son çalıştayımızda ülkemizdeki konfor şartlarında- ki uygulamalar için 200 gr/m² kaplama kalınlığının kullanılmasını uygun bulduk. Tasarımcı grup, talep ettikleri kaplama kalınlığını da şartnamelerindebelirtmelidirler.” Uygulamacı Açısından Genel Teknik Şartnameler -2 TürkTesisatMühendisleriDerneği, İstanbulTemsilciliği’nindüzenlediği2012/13eğitimseminerlerinindördüncüsü08Aralık2012 tarihinde TaksimGrenParkOtel,Kartepe salonunda yapıldı. “Uygulamacı AçısındanGenel TeknikŞartname” konulu seminerin oturum başkanı HırantKalataş, konuşmacısı ise ErsinGökbudak idi. ErsinGökbudak tarafından yapılan sunumun geniş bir özeti ve bu sunumdaki föy ve tablolarkullanılarakyapılanüçbölümlükçalışmanın ilkbölümünü“Borulama”başlığıyladergimizinOcak2013,sayı205’teyayımlamıştık. “HavaKanalları”başlıklı2.bölümü isebusayımızdayayımlıyoruz.“İzolasyonveBoya”başlıklı3.bölümü isedergimizingeleceksayısında yayımlayacağız. HVAC DOSYASI GÜNCEL 60 Tesisat Dergisi Sayı 206 - Şubat 2013 + Tablo8.KanalSaçKalınlığı KanalSaçkalınlığı (mm) MaksimumÇap GalvanizliSaçveSiyahSaç MaksimumÇap PaslanmazSaç +/-500Pa +/-1000Pa +/-500Pa +/-1000Pa Spiral Kenet Boyuna Kenet Spiral Kenet Boyuna Kenet Spiral Kenet Boyuna Kenet Spiral Kenet Boyuna Kenet 0.50 /25 380 250 230 200 430 330 330 250 0.55 /26 450 330 330 250 580 430 480 330 0.70 /24 580 430 480 330 760 500 600 400 0.85 /22 760 500 600 400 1220 660 910 500 1.00 /20 1220 660 910 500 1520 860 1220 660 1.31 /18 1520 860 1120 660 - - - - Tablo6.SızdırmazlıkGereksinimi (SMACNA) BasınçSınıfı Sızdırmazlık Sınıfı SızdırmazlıkUygulaması 500Pa C EnineKenet (Bağlantı) 750Pa B Enine veBoyunaKenetlerde 1000Pa A TümEnine,Boyuna veDuvarGeçişElemanlarında 1500Pa Tablo7.KanalSaçKalınlığı GalvanizSaçveSiyahSaçKanal PaslanmazKanal KanalSaçkalınlığı (mm) KanalGenişliği (mm) KanalSaçKalınlığı (mm) KanalGenişliği (mm) 500 Pa 750 Pa 1000 Pa 1500 Pa 500 Pa 750 Pa 1000 Pa 1500 Pa - - - - - 0.48 /26 ~750 ~650 ~550 ~450 0.55 /26 ~750 ~650 ~550 ~450 0.56 /24 ~1050 ~900 ~750 ~600 0.70 /24 ~1050 ~900 ~750 ~600 0.70 /22 ~1500 ~1200 ~1050 ~900 0.85 /22 ~1500 ~1200 ~1050 ~900 0.85 /20 ~2100 ~1800 ~1500 ~1050 1.00 /20 ~2100 ~1800 ~1500 ~1050 1.14 /18 ~3000 ~3000 ~3000 ~3000 1.31 /18 ~3000 ~3000 ~3000 ~3000 - - - - - 1.61 /16 - - - - - - - - - Tablo9. İMALATBİLGİLERİ -DİKDÖRTGENKANALLAR TümBoyutlarmm’dir Maksimumkanal boyutu (uzunkenar) 400 600 800 1000 1250 1600 2000 2500 3000 Minimum sac kalınlığı 0,6 0,8 1 1,2 Tip Sınıf Sac Baglantılar (flanşlar) ve takviyeler arasındakimaksimum aralık 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Soket veMuafBağlantılar A1 PS 3000 3000 A2 PS 3000 2000 1600 1250 ss 3000 3000 1600 1250 A3 PS 3000 2000 1600 1250 1000 800 ss 3000 3000 2000 1600 1250 800 FlanşlıBağlantılar veTakviyeler Jl/S1 PS 3000 1600 1250 625 ss 3000 3000 1250 625 J2/S2 PS 3000 2000 1600 1250 625 ss 3000 3000 1600 1250 625 J3/S3 PS 3000 2000 1600 1250 1000 800 ss 3000 3000 2000 1600 1250 800 J4/S4 PS 3000 2000 1600 1250 1000 800 800 ss 3000 2000 2000 1600 1250 1000 800 J5/S5 PS 1600 1250 1000 800 800 800 625 ss 3000 3000 2000 1600 1250 1000 800 800 800 J6/S6 PS 3000 2000 1600 1250 1000 800 800 800 800 ss 3000 3000 2000 1600 1250 1000 800 800 800 Genelolarakteknikşartnamedebu ikistandart- tan birinin uygulanacağını belirtmek aslında tüm detayları, bir anlamda, vermek anlamına gelmektedir. Dolayısıyla pek çok şartnamede karşılaştığımız, örneğin “SMACNA’ya uygun olarak imal edilecektir” ifadesinden sonra, kullanılacak saç kalınlıkları ile ilgili olarak tablo verilmesi, örneğin kanal büyük boyutu 600mm’e dek 0,6mm saç, 1000mm’ye dek 0,8mm saç kalınlığı vs. gibi bilgiler çelişki ya- ratmaktadır. Aslında bu yaklaşım SMACNA’ya da ters bir olaydır. Hava kanallarının tasarımında ve konstrüktüf yapısında,belirlibir kanalboyutu ve kanalba- sıncı esas olarak alındığında, hava kanalının mukavemet özelliklerini belirleyen üç unsur bulunmaktadır. Birincisi saç kalınlığı, ikincisi kanal elemanlarını birbirine bağlayan eleman- ların (bizim uygulamalarımızda genelde kanal flanşlarının) mukavemet değerleri, üçüncüsü ise bu kanal elemanlarını birbirine bağlayan flanşların ara mesafesi, yani diğer değimle flanşlar arasımesafe, temel verilerdir. Burada önemli bir nokta, kanallar üzerinde ya- pılacak güçlendirme takviyelerinin bir anlamda kanal flanşı gibi kanalmukavemetini artıracağı hususuna dikkat etmektir. Tüm bu veriler esa- sındahavakanallarınınsahipolmasıgerekliya- pısaldeğerleriSMACNAveDW’dadetaylıolarak verilmiştir. Takviye uygulanması durumunda da gereklibilgilerve takviyeprofiliningereklimuka- vemetdeğerleriaçıklıklabelirtilmektedir. SMACNA,bellibir kanalboyutu ve kanal çalış- mabasıncı için,birazöncebahsetmişolduğum üç mukavemet değerlerinden çeşitli kombi- nasyonlar yaparak, boyutu ve işletme basıncı belli bir uygulamada, farklı saç kalınlıklarının kullanılmasına imkan vermektedir. Yani, üç mukavemet verisindenhareketleaynıboyut ve işletme basıncındaki kanalı çeşitli kalınlıklar- da saç kullanımı ileuygulayabilmekte, saç ka- lınlığındakiazalmayı flanşmukavemetiniarttı- rarak veya flanşlar arasımesafeyi düşürerek dengelemektedir. Bu esaslarda hazırlanmış olan tablolar ilgili standartta verilmektedir. DW ise biraz daha farklı bir yaklaşım sergi- lemiştir. Yine belirli bir kanal boyutu ve kanal işletme basıncı esas olmak üzere, kanal bo- yutuna göre kullanılacak saç kalınlığını sabit- lemiştir. Yani, belirli bir işletme basıncı esas olmak üzere, kanal boyutu için kullanılacak saçbelirlidir.Örneğin500Pakanalbasıncı için 600mm hava kanalı için tek bir saç kalınlığı söz konusudur. Yine basınç değerleri esasla- rında ilgili tablolar hazır halde verilmektedir. Bir örnekleme yaparsak, 500 Pa işletme ba- sıncında, 1000x600 mmxmm boyutlarında bir kanal için her iki standarttaki uygulamaya bakalım. DW 144’e göre ilgili tabloya ( Tablo 9 ) bakarsak, bu kanal için kanal saç kalınlığının