Tesisat Dergisi 202. Sayı (Ekim 2012)

TEKNİK BİLGİ 92 Tesisat Dergisi Sayı 202 - Ekim 2012 eğriler elde edilmiştir. Analiz sonuçları kullanı- larak yapılan hesaplamalarda, AWWA M49 El Kitabı’nda verilen hesap yöntem ve formüller kullanılmıştır (bakınız Kaynakça). Akış katsayıları hesaplanırken, HAD analiz prog- ramı çeşitli klape açılarında, farklı akış hızları ve giriş basınç değerleri için koşturulmuş, analizlerin sonunda hesaplanan basınç farkı değerlerinden akış ve kayıp katsayıları hesaplanmıştır. Tork kat- sayıları saptanırken, HAD analiz programında vana trimi (klape ve miller) üzerinde oluşan hidrolik torklar bulunmuş ve buradan da hid- rolik tork katsayıları, C t , hesaplanmıştır. 3. Hesap Yordamının Girdileri Bu hesap yordamında genel girdiler olarak sı- rası ile; vana tipi, vana çapı, basınç sınıfı ve farklı ise çalışma basıncı, akışkan sıcaklığı, klapenin tam kapalı ve tam açık pozisyonlar- daki açı değerleri verilmektedir. Ayrıca; klape- Şekil 7. DN250 PN16 açılı sitli çek valfe ait hidrolik tork katsayısı eğrisi. Şekil 8. Hesaplama yordamının çıktı sayfası. Şekil 9. DN250 PN16 açılı sitli çek valfin akış hızına bağlı olarak akış özellikleri grafiği. Şekil 6. DN250 PN16 açılı sitli çek valfe ait akış katsayısı ve kayıp katsayısı eğrileri. nin, karşı-ağırlığın ve ağırlık kolunun kütleleri ile ölçü ve koordinatları da uygun şekilde gi- rilmektedir. Bu girdilerin ve bir önceki bahiste söz edilen verilerin girişi, program hazırlayıcı- ları tarafından yapılmaktadır. 4. Hesap Yordamının Çıktıları Hesap yordamının çıktı sayfası kullanıcı tara- fından yönetilmektedir (Şekil 8) . Kullanıcının müdahale edebileceği kutucuklar sarı boyalı olarak belirlenmiştir. Klape açısı, ortalama akış hızı değerleri uygun şekilde değiştirildikçe klape üzerinde etkili olan tork değerleri değişmekte ve bu değerler aşağıdaki kutularda gösterilmek- tedir. Klapenin istenen ortalama akış hızında (debi), dengede kalabilmesi için bu tork de- ğerleri birbirine eşit olmalıdır. Bu amaçla önce belirlenen ortalama akış hızı ilgili kutucuğa girilir ve sonra tork değerleri eşitlenecek şekilde klape açısı değiştirilir. Tork değerlerinin eşitlendiği or- talama akış hızı-klape açısı değerleri için; akış katsayısı, K v , kayıp katsayısı, ζ , tork katsayısı, C t , basınç kayıbı, ∆P değerleri hesaplanmış olur. Eğer bu değerler için elde edilen basınç kayıbı, ∆P değeri düşürülmek istenirse, karşı ağırlık büyüklüğü ve ağırlık kolu pozisyonu- açı ve karşı ağırlık mesafesi-değiştirilerek istenen basınç kaybı değeri yakalanmaya çalışılır. Şekil 9 ’da çek valfin hesap yordamında belirlenmiş koşullar için çalışma grafiği gösterilmektedir. Bu örnekte de görüldüğü üzere, geçerli çalışma ko- şullarında çek valf 4 m/s ortalama akış hızında tam olarak açılmaktadır. Kaynakça [1] AWWA M49, AWWA Manual, “Butterfly Valves: Torque Head Loss, and Cavitation Analysis”, 1 st Ed’n, 2001. Bu Teknik Bilgi, 28-29-30 Nisan 2011 tarihleri arasında düzenlenen 7. Pompa-Vana Kongresi’nde bildiri olarak sunulmuştur.