Tesisat Dergisi 198. Sayı (Haziran 2012)

94 Tesisat Dergisi Sayı 198 - Haziran 2012 + MAKALE 3. Adım: C H ve H vis değerleri hesaplanır. (7) (9) (8) (10) (11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) W vis W vis Q W vis H C Q Q C H H C η η η = = = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = W Q vis B x Q x QC Q C = = − 15,) (log 165 ,0 3 )71,2( Q H BEP C C = − W BEP H BEP vis BEP x H C H − − − = ( )               − −= − − 75,0 1 1 W BEP W H BEP H Q Q x C C W H vis xHC H = ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −               − − = η η η 07,0 1 1 W vis xC η η η = ) 0547 ,0( 69,0 xB B C − = η vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) ( ) 125 ,0 25,0 5,0 8,2 vis vis vis Hx Q V x B = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ H vis W Q vis W C H H C Q Q = = ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −             − − = η η η 1 1 W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = Q vis H H = W vis Q Q = W vis W vis Q W vis H C Q Q C H H C η η η = = = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = W Q vis B x Q x QC Q C = = − 15,) (log 165 ,0 3 )71,2( Q H BEP C C = − W BEP H BEP vis BEP x H C H − − − = ( )               − −= − − 75,0 1 1 W BEP W H BEP H Q Q x C C W H vis xHC H = ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −               − − = η η η 07,0 1 1 W vis xC η η η = ) 0547 ,0( 69,0 xB B C − = η vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) ( ) 125 ,0 25,0 5,0 8,2 vis vis vis Hx Q V x B = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ H vis W Q vis W C H H C Q Q = = ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −             − − = η η η 1 1 W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = Q vis H H = W vis Q Q = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = Q H BEP C C = −     75, W H vis xHC H = W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η W vis xC η η η = W vis W vis Q W vis H C Q Q C H H C η η η = = = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx W BEP W BEP vis − − = W Q vis B x x QC Q C = = − 15,) (log 165 ,0 3 )71,2( Q H BEP C C = − W BEP H BEP vis BEP x H C H − − − = ( )               − −= − − 75,0 1 1 W BEP W H BEP H Q Q x C C W H vis xHC H = ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −               − − = η η η 07,0 1 1 W vis xC η η η = ) 0547 ,0( 69,0 xB B C − = η vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) ( ) 125 ,0 25,0 5,0 8,2 vis vis vis Hx Q V x B = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ H vis W Q vis W C H H C Q Q = = ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −             − − = η η η 1 1 W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = Q vis H H = W vis Q Q = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = Q H BEP C C = −     75, W H vis xHC H = W vis xC η η η vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η W vis xC η η η = ( )           − −= − − 1 1 W BEP W H BEP H Q x C C W H vis xHC H = ( W BEP W vis W BEP V Vx C − −               − − = η η η 07,0 1 1 W vis xC η η η = ) 0547 ,0( 69,0 xB B C − = η vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) ( ) 125 ,0 25,0 5,0 8,2 vis vis vis Hx Q V x B = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ H vis W Q vis W C H H C Q Q = = ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −             − − = η η η 1 1 W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = Q vis H H = W vis Q Q = W vis W vis Q W vis H C Q Q C H H C η η η = = = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = W Q vis B x Q x QC Q C = = − 15,) (log 165 ,0 3 )71,2( Q H BEP C C = − W BEP H BEP vis BEP x H C H − − − = ( )               − −= − − 75,0 1 1 W BEP W H BEP H Q Q x C C W H vis xHC H = ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −               − − = η η η 07,0 1 1 W vis xC η η η = ) 0547 ,0( 69,0 xB B C − = η vis tot vis vis vis x s xHQ P η 367 − = ( ) ( ) ( ) 125 ,0 25,0 5, 8,2 vis vis vis Hx Q V x B = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ H vis W Q vis W C H H C Q Q = = ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −             − − = η η η 1 1 W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x s xHQ P η 367 − = Q vis H H = W vis Q Q = W vis W vis Q W vis H C Q Q C H H C η η η = = = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = W Q vis B x Q x QC Q C = = − 15,) (log 165 ,0 3 )71,2( Q H BEP C C = − W BEP H BEP vis BEP x H C H − − − = ( )               − −= − − 75,0 1 1 W BEP W H BEP H Q Q x C C W H vis xHC H = ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −               − − = η η 07,0 1 1 W vis xC η η η = ) 0547 ,0( 69,0 xB B C − = η vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) ( ) 125 ,0 25,0 5,0 8,2 vis vis vis Hx Q V x B = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ H vis W Q vis W C H H C Q Q = = ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −             − − = η η η 1 1 W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = Q vis H H = W vis Q Q = W vis W vis Q W vis H C Q Q C H H C η η η = = = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = W Q vis B x Q x QC Q C = = − 15,) (log 165 ,0 3 )71,2( Q H BEP C C = − W BEP H BEP vis BEP x H C H − − − = ( )               − −= − − 75,0 1 1 W BEP W H BEP H Q Q x C C W H vis xHC H = ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −               − − = η η η 07,0 1 1 W vis xC η η η = ) 0547 ,0( 69,0 xB B C − = η vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) ( ) 125 ,0 25,0 5,0 8,2 vis vis vis H Q V x B = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ H vis W Q vis W C H H C Q Q = = ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −             − − = η η η 1 1 W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = Q vis H H = W vis Q Q = W vis W vis Q W vis H C Q Q C H H C η η η = = = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = W Q vis B x Q x QC Q C = = − 15,) (log 165 ,0 3 )1,2( Q H BEP C C = − W BEP H BEP vis BEP x H C H − − − = ( )               − −= − − 75,0 1 1 W BEP W H BEP H Q Q x C C W H vis xHC H = ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −               − − = η η η 07,0 1 1 W vis xC η η η = ) 0547 ,0( 69,0 xB B C − = η vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) ( ) 125 ,0 25,0 5,0 8,2 vis vis vis Hx Q V x B = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ H vis W Q vis W C H H C Q Q = = ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −             − − = η η η 1 1 W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = Q vis H H = W vis Q Q = s ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = Q H BEP C C = −     75,0 W H vis xHC H = W vis xC η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η W vis xC η η η = Tablo 1. Energol GR-XP 100 Yağı İçin Viskozite Düzeltme Katsayıları Basılan sıvının viskozitesi (cSt) 100 Basılan sıvının bağıl özgül ağırlığı (kg/dm³) 0,885 Pompanın hızı (d/ dak) 2000 Debi/nominal debi 0,6 0,8 1 1,2 Debiler - su için (m³/h) 14,76 19,68 24,60 29,52 Kademe başına basma yüksekliği - su için (m) 14,8 13,8 12,6 10,5 Pompanın verimi - su için (%) 51,0 55,0 56,3 51,0 B parametresi 8,698 Düzeltme çarpanı - debi için 0,874 Düzeltme çarpanı - basma yüksekliği için 0,914 0,893 0,874 0,855 Düzeltme çarpanı - verim için 0,591 Düzeltilmiş debi - viskoz akışkan (m³/h) 12,89 17,19 21,49 25,79 Kademe başına düzeltilmiş basma yüksekliği - viskoz akışkan (m) 13,53 12,32 11,01 8,98 Düzeltilmiş verim - viskoz akışkan (%) 30,1 32,5 33,2 30,1 Mil gücü - viskoz akışkan (kW) 1,40 1,57 1,72 1,85 Eğer 1< B <40 ise 2. adıma geçilir. Eğer B ≥40 ise bu metodda belirsizlikler ola- caktır. Belirsizlikleri de hesaba katarak daha hassas sonuçlar elde etmek için kayıp analiz yöntemi kullanılabilir. B ≤ 1 ise C H ve C Q 1 alınır ve 4. Adıma geçilir. 2. Adım: Optimum noktaların geometrik yeri- nin H-Q düzleminde orjinden geçen bir doğru olduğu yaklaşımıyla C Q ve C H değerleri birbirine eşittir. 3. Adım: Q w ve H w değerleri hesaplanır. ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −             − − = η η η 1 1 0,07 (5) (6) ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = Q H BEP C C = −     75,0 W H vis xHC H = W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C − ≈ ≈ ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η W vis xC η η η = W vis W vis Q W vis H C Q Q C H H C η η η = = = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = W Q vis B x Q x QC Q C = = − 15,) (log 165 ,0 3 )71,2( Q H BEP C C = − W BEP H BEP vis BEP x H C H − − − = ( )               − − − − 75,0 1 W BEP W H BEP H Q Q x C C W H vis xHC H = ( ) W BEP W vis W BEP Vx C − −               − − = η η η 07,0 1 1 W vis xC η η η = ) 0547 ,0( 69,0 xB B C − = η vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) ( ) 125 ,0 25,0 5,0 8,2 vis vis vis Hx Q V x B = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H C C − ≈ ≈ H vis W Q vis W C H H C Q Q = = ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η ( ) W BEP W vis W BEP Vx C − −             − − = η η η 1 1 W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = Q vis H H = W vis Q Q = 4. Adım: C h değeri hesaplanır. 5. Adım: P vis değeri hesaplanır. Energol GR-XP 100 yağı için viskoz düzeltme katsayılarının hesaplanması örneği Tablo 1 ’de gösterilmiştir. 7. Viskoz Akışkan Basan Santrifüj Pom- palarda Pompa Seçimi İçin Performans Düzeltmesi 1. Adım: B parametresi su için hesaplanır. 4. Adım: 3. adımda hesaplanan Q w ve H w için pompa seçilir. 5. Adım: Ch değeri hesaplanır. 1< B <40 ise; formülü ile hesaplanır. B ≤ 1 ise; yöntemi ile bulunur. 6. Adım: Tahmini viskoz akışkan için pompa mil gücü hesaplanır. (18) W vis W vis Q W vis H C Q Q C H H C η η η = = = ( ) ( ) ( ) 25.0 375 .0 625 .0 2 5,16 xN Q Hx Vx B W BEP W BEP vis − − = W Q vis B x Q x QC Q C = − 15,) (log 165 ,0 3 )71,2( Q H BEP C C = − W BEP H BEP vis BEP x H C H − − − = ( )               − −= − − 75,0 1 1 W BEP W H BEP H Q Q x C C W H vis xHC H = ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −               − − = η η η 07,0 1 1 W vis xC η η η = ) 0547 ,0( 69,0 xB B C − = η vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = ( ) ( ) ( ) 125 ,0 25,0 5,0 8,2 vis vis vis Hx Q V x B = ( ) ( ) 15, 10 165 ,0 3 71,2 gB x H Q C C − ≈ ≈ H vis W Q vis W C H H C Q Q = = ( ) 69,0 0547 ,0 xB B C − = η ( ) W BEP W vis W BEP V Vx C − −             − − = η η η 1 1 W vis xC η η η = vis tot vis vis vis x xs xHQ P η 367 − = Q vis H H = W vis Q Q = Bu bölümde, viskoz sıvı için performans karakteristiğinden yola çıkılmış su için per- formans değerleri kullanılarak uygun pompa seçimi için izlenmesi gereken adımlar açık- lanmıştır. 8. Kayıp Analiz Yöntemi ISO/TR 17766 Teknik Raporu’na göre hesapla- malar sonucunda B ≥ 40 olması durumunda viskoz sıvı performansının tahmininde deney- sel yöntem belirsizlikler içermektedir. Hiçbir deneysel sonuca dayanmayan kayıp analiz yöntemi, belirsizliklerin de hesaba katılmasıy- la birlikte daha hassas tahmin sunmaktadır. Ayrıca, bu yöntem ile viskoz sıvılar için ENPY g değerinin değişimi de incelenmiştir. Ancak, bu yöntem ENPY g değişimi için bilinen herhangi bir test sonuçlarıyla karşılaştırılmamıştır. Güç dengesi ve kayıpları: Pompalanan akış- kanın viskozitesi arttığı zaman reynolds sayısı azalır, aynı zamanda sürtünmeden dolayı ka- yıplar artacaktır (boru içerisinde ve pompada). Viskozite artışının pompadaki kayıplar üzerine etkisi aşağıda maddeler halinde açıklanmıştır. a) Mekanik kayıplar: Pompalanan sıvının viskozitesinden bağımsızdır. b) Hidrolik kayıplar: Boru kayıplarında oldu- ğu gibi, pompa girişinde, çark içerisinde, gövde içerisinde veya difüzör içerisinde ve pompa çıkışında hidrolik kayıplar oluş- maktadır. Viskozitenin artması ile hidrolik kayıplarda artış meydana gelecektir. c) Kaçak (hacimsel) Kayıplar: Hacimsel ka- yıplar pompa rotor ve stator arasındaki boş- luklardaki kaçak kayıpları olarak belirtilebilir. Reynolds sayısı viskozite ile ters orantılı ola- rak değiştiğinden, akışkanın viskozite değeri arttığı zaman reynolds sayısında düşüşler olacaktır. Bu durum boşluklar sebebiyle olu- şan kaçaklar için sürtünme faktörünü artırır. Bu nedenle kaçaklar viskozite artışı ile bir- likte düşmektedir. d) Sürtünme kayıpları: Pompadaki rotor elemanlarının ıslak yüzeylerinde meydana gelen sürtünme kayıplarıdır. Bu kayıplar viskozite değerinin artması ile artacaktır. Bu sürtünme kayıpları pompanın çektiği gücün artmasına sebep olacağı için verim üzerinde azalmaya sebep olur ve önemli bir etkiye sahiptir. Sürtünme kayıpları viskoz sıvı uygulamalarında güç tüketimi konu- sunda büyük bir etkiye sahiptir. Termal etkiler: Bütün güç kayıpları, dış me- kanik kayıplar hariç sıvıya ısı ilavesi ile azaltı- labilir. Sıvının sıcaklığının artması ile viskozite değeri düşeceğinden güç kayıpları azalacaktır. Sıvının sıcaklığı arttığı zaman, kayma gerilme-