Tesisat Dergisi 198. Sayı (Haziran 2012)

96 Tesisat Dergisi Sayı 198 - Haziran 2012 MAKALE sine bağlı olarak sürtünme kayıpları ve verim etkilenecektir. Özellikle 1000 cSt’un üzerinde viskoziteye sahip akışkanlar için bu işlem faydalı olabilmektedir. Fakat etkileri kolay bir şekilde ölçülememektedir. Güç eğrisi: Viskozite değerinin artması ile basma yüksekliği ve mekanik kayıplar çok fazla etkilenmemekle beraber, çekilen güç de- ğerinde sürtünme kayıplarından dolayı önemli ölçüde artış meydana gelecektir. Viskoz sıvılar için güç P vis =f(Q) olarak gösterilebilir. ENPY g : Kanat hücum açısındaki basınç dağılımı ENPY g ’yi etkilemektedir. Basınç dağılımı, çark gi- rişi ve pompa emme flanşı arasındaki hidrolik ka- yıplara ve reynolds sayısına bağlıdır. Bu kayıplar viskozitenin artması ile artış gösterir ve ENPY g ’yi etkiler. ENPY g ’yi etkileyen diğer bir faktör ise sı- vının termodinamik özellikleri ve sıvı içerisindeki gaz miktarıdır. ENPY g rotodinamik pompaların emme yüksekliği karakteristiklerini belirtir. Viskozitenin ENPY üzerinde iki türlü etkisi vardır: • Viskozite artışı ile sürtünme kayıpları arta- cağından ENPY g artış gösterecektir. • Viskozite artışı akışkan içerisindeki havayı ve buhar tanecik difüzyonunu azaltacaktır. Bu durum baloncukların büyümesini yavaş- latır aynı zamanda termodinamik bir etki oluşturur ki bu etkilerde sonuç olarak ENPY g değerini biraz düşürür. Şekil 4. Sürtünme kayıplarının etkisi ile viskoz sıvılar için verim düzeltme katsayısı. X Kinematik Viskozite [m²/s] Y C h-RR Grafik 1. 22 cSt ve 100 cSt viskozite değerlerine göre debi – basma yüksekliği karşılaştırması. Grafik 2. 22 cSt ve 100 cSt viskozite değerlerine göre verim değerlerinin karşılaştırılması. Grafik 3. 43 cSt ve 62 cSt viskozite değerlerine göre debi – basma yüksekliği karşılaştırması. Grafik 4. 43 cSt ve 62 cSt viskozite değerlerine göre verim değerlerinin karşılaştırılması. 1 n s = 45 (Ns = 2300) 2 n s = 20 (Ns = 1000) 9. Sonuç ISO/TR 17766 Teknik Raporu’nda belirtilen deneysel ve kayıp analiz metoduna dayanan hesap yönteminin hassasiyetini belirlemek amacıyla 5 farklı deney üzerinde karşılaştır- malar yapılmıştır. 22 cSt ve 100 cSt viskoziteye sahip yağlarla yapılan deneyler[3] ve ISO/TR 17766 Teknik Raporu’nun sayısal hesap yöntemine göre yapılan hesaplamalar sonucuna göre debi- basma yüksekliği eğrilerinde ( Grafik 1 ) ben- zer sonuçlar alınmıştır. Debi-verim eğrisinde ( Grafik 2 ) ise 100 cSt viskoziteli akışkan için optimum noktada yaklaşık %5’lik bir fark oluş- muştur. Bunun yanı sıra, 22 cSt viskoziteli yağ basılması durumunda deney sonuçlarına göre basma yüksekliğinde su basılması durumuna göre artış görülmüştür. Bunun sebebi olarak viskozitenin artması ile çark içerisindeki bağıl sirkülasyonun suya göre azalmış olma ihtimali gösterilebilir[6]. 43 cSt ve 62 cSt viskoziteye sahip yağlarla yapılan deneyler [4] ve ISO/TR 17766 Teknik Raporu’nun sayısal hesap yöntemine göre ya- pılan hesaplamalar sonucuna göre debi-basma yüksekliği eğrisinde ( Grafik 3 ) benzerlik görül- mektedir fakat debi-verim eğrisine ( Grafik 4 ) bakıldığında optimum noktada her iki yağ için yaklaşık %5’lik bir fark gözlenmiştir. 646 cSt viskoziteye sahip yağla yapılan deney [5] ve ISO/TR 17766 Teknik Raporu’nun sayısal hesap yöntemine göre yapılan hesaplamalar sonucuna göre debi-basma yüksekliği eğrisine ( Grafik 5 ) bakıldığında optimum nokta civa- rında eğrilerin yapısının birbirine benzediği gö- rülmektedir. Bu durumun da, su ile elde edilen pompa performansının belirlenmesindeki be- 3 n s = 10 (Ns = 500)