Tesisat Dergisi 196. Sayı (Nisan 2012)

~ı~rnmıı:ı . ııı ~•: ı · ·u~ J:ITır.flr:li'rıln [1. . -- . ıı.t:.l.!l.L!.t: Kanal Boyutu Alan Kanal Boyutu Kanal (mmx mm) (m2) Oranı Sınıfı 2.350 X 300 0,54 7,8:1 6 2.100 X 325 0,54 6,5:1 5 1.900 X 350 0,54 5,4: 4 1050-550 0,54 ı,9:1 4 750-750 0,54 1:1 4 0825 (dairesel) 0,54 - - ~r.hir.flr: ı .... .... ___ l"ftJ"L-'"'-"LI~ .ııı:a:ı·. 1 ~ m:rı :ll·· ··~ ... _ Kanal Boyutu Kalınlık Yüzey Alan Ağırlık (mmx mm) (m) (m 2/mm) (kgm) 2.350 X 300 ı,3 5,30 56,6 2.100 X 325 ı 4,82 39,6 1.900 X 350 ı 4,30 34,4 ı.050- 550 0,85 3,20 2ı,8 750- 750 0,7 3,00 ı6,8 0825 (dairesel) ı 2,60 20,8 sürtünme hızı daha da artıyor. Kanal oranı, mal– zeme bağımlılığına etki ediyor. Malzeme alımını da etkileyerek, ilk yatırıma etkiliyor. Örnek olarak şu iki tabioyu inceleyelim. Aynı hava miktarını eşit oranlarda kanal ebatlarıyla taşıdığımızı düşünelim, burada kanal sınıfları 6'dan başlıyor ve 5, 4 şeklinde gidiyor. Kalınlıkianna baktığı m ız zaman kenar uzunluğu 2350 olanın ağırlığı 6. sınıfa girdiği için kalınlığı 1,3 mm, yüzey alanı 5,30 m 2 /m, ağırlığı da 56,6 kg/m'dir. Görüldüğü gibi oran yükseldikçe; Şekil 10. Kanal kenar boyut oranlarına göre ilk yatırım maliyeti artışları 78 lesisat Dergisi Sayı 196- Nisan 2012 ~ı~rnmı: ınmr. . :ı L~lll~i:iıl!EiJ::i:E] ..... ~ ~ .t: . ıır.ı .. ll1:rilrnl E§değer Sürtünme Kanal Boyutu Dairesel Oranı Kanal (mmx mm) Kanal Çapı (Pa/m) Oranı (m) 600 X 500 607 0,70 ı,2:ı 750 X 400 602 0,77 ı,9:ı ı200 X 250 566 ı,oo 4,8:ı 2000 X ı50 510 ı,70 ı3,3:ı kalınlık, yüzey alanı, ağırlıkları ve maliyet arta– cak. Bunu da grafikte kanal kenar oranlarına baktığımızda artışı görüyoruz. Böylece düşük ilk yatırım maliyeti için kanal en düşük sınıfta, en küçük kenar oranıyla, verilen en hafif malzeme kalınlığı ile tasarlanması olasıdır. Bire bir oranı kullanmak bize hem enerji tasarrufu hem de ilk yatırım açısından en düşük maliyeti getirecektir. 10. Sürtünme Katsay1s1 Sürtünme konusuna da baktığımız zaman burada yine aynı kapasitede bir hava geçti– ğini düşünelim. Bu yaklaşık 6.800 metreküp saatlik bir kanalla. Alanları yine aynı tutuyoruz. 750, 400 oranlar artırılıyor. Kesit, hız, kapasite aynı fakat sürtünme oranları gittikçe artıyor. Oran yükseldikçe sürtünme hızı da artıyor. Kenar oranları yükseldikçe sürtünme hızı arttığı için işletme masrafiarım ız da artmış oluyor. En düşük işletme masrafı dairesel ya da spiral boru kullanıldığı zaman sağlanır. Alan yeter– sizliğinden dairesel kanal kullanılmazsa kanal olabildiğince kare olmalı, 1:1 kanal kenar oranı tercih edilmelidir. Şekil ll. Kenar oranalrına göre işletme masraf artışları ll. Kanal Planlamasmda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Kanal boyutlandırmasına başlamadan önce belirlenmesi gereken bir çok değişken vardır. Bu değişkenler, boyut değiştiriciler (transfor– mation), dirsekler, bağlantı elemanları(fittings), ara parçalar, yoğuşma ve hava kontrolü, yani hava damperleridir. Bu konu üzerinde fazla durmayacağı m, çünkü SMACNA gibi bazı kaynaklara baktığı m ız zaman bunların basınç güçlerini görmek mümkün. Bu kaynaklarda seçip projelerde değerlendirmek gerekiyor. 12. Tasanm Yöntemlerine Hava kanalı tasarımlarında düşük hızda bir verici kanal sisteminin tasarımı, aşağıdaki üç yöntemden biriyle yapılabiliyor. Bunlar: • Hız azaltma, • Eşit sürtünme ve • Statik kazanım yöntemleridir. Bu yöntemlerde önemli olan hava kanalların­ da mümkün olduğu kadar damper değerini azaltmaktır. Sürtünmeyi azaltmak için dengelerneyi azaltmak isteriz. Fakat eşit sürtünme ve diğer hız azaltma yöntemiyle yapılan tasarımlar­ da muhakkak her bir branşmana volume damper kullanmak ve bunları dengelemek durumundayız. Oysa statik bir kazanım yöntemiyle tasarlanan bir hava kanalında bu volumetrik damper– lere ihtiyaç yoktur. Kanalın kesitleriyle bunu dengeleme, tüm basınç her bir branşmanda eşit olmaktadır. Dolayiısıyia statik kazanım, işletme anlamında bize ciddi bir tasarruf sağlamaktadır. Statik kazanıma göre tasarlanan bir sistem için gereken metal kanal ağırlığı eşit sürtünme yönteminde tasarlanan sistem için gerekenden yüzde 13 daha fazladır. Yani ilk yatırımı daha fazla ama hem voltajda hem dengelernede biz bunu sürekli geri kazanıyoruz. •