Tesisat Dergisi 194. Sayı (Şubat 2012)

MAKALE 80 Tesisat Dergisi Sayı 194 - Şubat 2012 + Tablo 1. Sıcak su Kazanları için verim şartları Kazan Tipi Çıkış Gücü (kW) Anma gücünde verim Kısmi yükte verim Ortalama Kazan Suyu Sıcaklığı (°C) İstenen Verim (%) Ortalama Kazan Suyu Sıcaklığı (°C) İstenen Verim (%) Standard Kazan 4-400 70 ≥ 84+2 log Pn ≥ 50 ≥ 80+3 log Pn Düşük Sıcaklık Kazanları * 4-400 70 ≥ 87,5+1,5 log Pn 40 ≥ 87,5+1,5 logPn Gaz Yakıtlı Kondens Kazanlar 4-400 70 ≥ 91 +1 log Pn 30* * ≥ 97 + 1 log Pn * Sıvı yakıtlı kondens kazanları dahil * * Kazana su giriş sıcaklığı Pn: kW olarak kazan gücü • Tasarım hesaplamalarının ve üretici tara- fından yapılan muayenelerin sonuçları, • Üretici tarafından yapılan test raporları, • Ürünün montajcıya ve tüketiciye yönelik olarak hazırlanan montaj, kullanma ve bakım talimatları B. Ürünleri temsil edecek olan numunelerin hazırlanarak değerlendirme ve testler için Onaylanmış Kuruluş’a teslim edilmesi İlgili yönetmelikler, Onaylanmış Kuruluşlara da aşağıdaki sorumlulukları yüklemektedir: i. Teknik dosyayı incelemek, tipin teknik dosyaya uygun olarak imal edildiğini doğrulamak ve ilgili yönetmelikte atıfta bulunulan uyumlaştırılmış standartların ilgili hükümlerine uygun olarak tasarım- lanmış unsurları ve bu standartların ilgili maddelerini uygulamaksızın tasarımlan- mış parçaları tanımlamak, ii. Uyumlaştırılmış standartların uygulan- madığı durumlarda veya kısmen uygu- landığı durumlarda üreticinin benimse- diği çözümlerin, Yönetmelikte belirtilen temel gereklere uyup uymadığını kontrol etmek için uygun muayeneleri ve gerekli testleri yapmak veya yaptırmak, iii. Üreticinin, ilgili standartları uygulamayı tercih etmesi halinde, bu standartların gerçekten uygulanıp uygulanmadığını kontrol etmek için uygun muayeneleri ve gerekli testleri yapmak veya yaptırmak. iv. Muayenelerin ve gerekli testlerin (tip testlerinin) yapılacağı yeri başvuru sa- hibi ile birlikte tespit etmek. 3.1. Tip Testleri Tip testleri, bir tip veya dizi için her kazan tasarımının ilgili standarttaki özellikleri kar- şılayıp karşılamadığını belirlemek amacıyla yapılırlar. Tip testleri tip inceleme faaliyetleri- nin en önemli kısmını oluşturur. Tip testlerinin yapılacağı laboratuar Onaylanmış Kuruluş’un kendi bünyesinde olabileceği gibi, bu işler için taşeron bir laboratuar da kullanılabilir. Taşeron laboratuar kullanılması durumunda taşeron laboratuarın yeterli bir laboratuar ol- duğu gösterilebilmelidir. Yeterlilik, laboratuarın TS EN ISO/IEC 17020 veya EN ISO/IEC 17025 standardına göre akreditasyona sahip olması- na veya taşeronun yeterliliğinin TS EN ISO/IEC 7020’nin veya TS EN ISO/IEC 17025’in şartla- rına göre onaylanmış kuruluşun bizzat kendisi tarafından yapılan bir denetim sonucunda de- ğerlendirilmesi ile gösterilebilmelidir. Tip testlerinin yapılacağı laboratuarın teknik yönden sağlaması gerekli şartlar da vardır. Gerçi teknik şartlar TS EN ISO/IEC 17020 veya EN ISO/IEC 17025 standartlarına göre yapıla- cak denetimlerde gözden geçirilmesi gerekli olan bir durumdur. Bu makalede okuyucuya ek bilgi verilmesi açısından tip testleri için EN standartları tarafından belirlenen gerekliliklere kısaca göz atılacaktır. Deneylerde detaylı ölçme ve kayıt yapabilecek; özellikle kazan gidiş ve dönüş suyu sıcaklıkları- nı, kazan atık gazlarının çıkıştaki çekiş değeri- ni, yanma ürünlerinin sıcaklığını ve bileşimini, ölçebilecek cihazların kullanılması gerekir. De- neylerde kullanılan ölçme cihazları % ±2 has- sasiyetle verim ölçebilecek nitelikte olmalıdır. Tip testlerinde en kritik ölçümlerden birisi atık gazlardaki emisyon ölçümleridir. Emisyon öl- çümleri ile ilgili Avrupa normları emisyon ölçüm yöntemleri için de bir takım kısıtlamalar getir- mektedir. Toplam hidrokarbon (THC) ölçümleri için “Alev İyonizasyon Yöntemi (FID)”, CO 2 öl- çümü için “IR (infrared)” ölçüm yöntemi, gibi ölçüm yöntemlerinin kullanılması şartı getiril- mektedir. Tip testleri sırasında aşağıdaki kurallara uyul- malıdır: • Kazan, imalatın tasarım ve donanımını temsil etmelidir, • Aynı tasarım için, üretim hattındaki en kü- çük ve en büyük kazanlardan 2:1 oranına eşit veya daha küçük olanları denenir, • Aynı tasarım için bu oranın 2:1’den büyük olması halinde 2:1 oranını geçmeyecek şe- kilde ara değerler denenir, • Aynı tasarımdaki seri kazanların tamamı -denenmemiş olsalar dahi- ilgili standarda uygun olmalıdır, • Denenmemiş kazanlarla ilgili sonuçlar, anma ısı gücü esas alınarak enterpolas- yonla belirlenir. 3.1.1. Mekanik ve Termodinamik Testler TS EN 303-1, TS EN 303-2, TS EN 303-3, TS EN 303-6, TS EN 304 standartları sıvı ve gaz yakıtlı sıcak su kazan testlerinin yapılmasını gerektirmektedir: a) Hidrostatik basınç testi b) Kazan ısı gücünün ölçülmesi ( Bkz. Şekil 1 ) c) Kazan ısıl veriminin ölçülmesi d) Anma ısı gücünün belirlenmesi e) Kazan veriminin belirlenmesi • En yüksek anma ısı yükünde faydalı ve- rim • Kısmi yükte faydalı verim f) Su tarafı direncinin belirlenmesi g) Sürekli ısı kaybının belirlenmesi h) Sürekli ısı kaybı (ortam sıcaklığı + 50°C) i) Hazır bekleme kayıpları (ortam sıcaklığı +30°C) j) Termostat kontrolü için fonksiyon deneyi k) Kazan yüzey sıcaklıkları (taban sıcaklığı dahil) l) Baca gazı sıcaklıkları m) Baca çekişi n) İslilik o) Kazan gaz tarafı direnci p) Döşeme sıcaklıkları q) CO 2 , O 2 , SO 2 , NO x , CO, THC (sıvı yakıt test- lerinde) emisyon değerleri 92/42/AT Sıcak Su Kazanlarına Dair Yönetme- lik sıcak su kazanları için verimlilik şartlarını şu şekilde belirlemektedir: