Tesisat Dergisi 194. Sayı (Şubat 2012)

SEKTÖREL FORUM 34 Tesisat Dergisi Sayı 194 - Şubat 2012 Şantiye geçici binalarındaki (mobilizasyon) yetersizlikler; • İşçi koğuşlarının sağlıksızlığı geçici sağlık sistemlerinin (WC, duş, vs.) yetersizliği veya hiç olmaması. • Plansız mobilizasyon yerleşimi, sık sık depo yerinin taşınması ve dağınıklık. • Emniyet ve iş güvenliğindeki yetersizlikler. 11. Yurt Dışı İnşaat Hizmetlerindeki Sorunlar Türk inşaat sektör firmaları, 50’yi aşan ülkede ve 50 milyar dolar tutarını aşan seviyede iş hacmini yürütmektedir. 1975-2000 yılları arasında yurt dışı inşaat faaliyetleri dönem içerisinde yurt dışı inşaat hizmet gelirleri 10 kattan fazla artış gös- termiş ve yarattığı istihdam, teknoloji birikimi ve inşaat malzemelerinin kalite ve standardı- nın yükselmesi gibi olumlu katkıları nedeniyle, yurtdışı inşaat faaliyetlerinin Türkiye ekonomisi içinde önemli bir yeri vardır. İlgili bakanlıkların temsilcilerini bir araya getiren başbakanlığa bağlı “Yurtdışı müteahhitlik, mühendislik ve müşavirlik hizmetleri koordinasyon kurulu” ve daimi sekre- teryası olumlu bir oluşum. Bütün dünyada inşaat taahhüt sektörü devlet tarafından desteklenir. Zira, sektörümüz döviz ve istihdam getirir. Batılı ülke inşaat firmalarının arkasındaki finansal, si- yasal, kredi ve vergi kolaylıkları ile teşvik edilen rakiplerimize karşı dezavantajlı konumdayız. Dev- letimiz yurtdışı inşaat faaliyetlerini geliştirmeyi bir misyon olarak benimsemeli, atılıma hazır halde bulunan, her türlü birikime sahip ekonominin bu temel sektörünü önüne katmalı, siyaset ve finans desteğini yanına vermelidir. Dünyada uluslarara- sı inşaat piyasası böyle işlemekte, uluslararası inşaat firmaları böyle iş almakta, büyümekte ve ülkelerinin ekonomilerine hizmet etmektedir. Teminat Mektubu Sorunları Ülkemizin kredi notu bankacılık sistemindeki daralma, sermaye yeterlilik rasyosu oranı ve kapsamı nedeniyle ticari bankalardan özellikle kesin ve avans teminatı almak mümkün olma- maktadır. projelerin büyüklüğü ve uzun süreli oluşuna göre daha da belirgin hale gelmektedir. Türk Eximbank’ın yurt dışı müteahhitlik hiz- metlerine yönelik teminat mektubu programı, kredibilitesi uygun bulunan Türk inşaat firma- larının onaylanmış projeleri için, yurt dışında katılacakları ihaleler ve/veya taahhütlerine yönelik olmak üzere Türk ticari bankalarının kontrgarantisi ile ihtiyaç duyacakları teminat mektubu talepleri toplam tutarı 25 milyon doları aşmayan ve sözleşme ya da ihale be- delinin % 25’ine kadar teminat mektubunun verilebileceğini düzenlemektedir. Ülkemiz inşaat firmalarının genel olarak teminat mek- tuplarının nakde çevrilme oranı % 1’in altında olmasına rağmen, teminat mektubunun riski yüksek tutulmakta, ticari bankalarımızın te- minat mektubu düzenleme kabiliyetleri azal- maktadır. Karşı ülkedeki risklerin de Eximbank tarafından üstlenilmesi gerekmektedir. Risk Sigortası Ülkemizde yurt dışı inşaat hizmetlerinde politik risk sigortası aktif bir sigortacılık kolu değildir. inşaat firmalarımızın politik açıdan son derece riskli ülkelerde hizmet üretmeleri nedeniyle bu alandaki eksiklik yoğun biçimde hissedilmek- tedir projenin ya da sözleşmenin iptali, resmi muhatabın meşruiyetini kaybetmesi, hak ediş ödemelerinin durdurulması ya da aksatılması, projede köklü tadilata gidilmesi, şantiye bölge- sinde çalışma güvenliğinin kalmaması,malzeme ve işçi tedariğinin ya da sevkinin kısıtlanması, ödemelerin sözleşmede belirtilen para birimi ile yapılmaması, kazancın ülke dışına transferinin kısıtlanması işverenin kasıtlı cezalandırmalara gitmesi gibi konularda sigorta yapılmalıdır. Risk sigortası yapılamadığı için birçok firmamız ciddi sorunlar hatta iflas tehlikesi yaşamışlardır. Dış Proje Kredileri ve Finansman Sorunu Dış proje kredilerinin ülke imkanları ya da uluslar arası kaynaklar yolu ile temini konu- sunda ilgili kuruluşlarımızın özel sektör dina- mizmi içinde hareket ederek, sektöre öncülük etmeleri büyük bir gereklilik arz etmektedir. Türk ihracatı büyük ölçüde dış ticaret müste- şarlığı ve ilgili kurumların belirlediği ilke ve he- defler doğrultusunda şekillenmektedir. Dışiş- leri Bakanlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Türk Eximbank gibi Türkiye’nin dış politika, ekonomik hedef ve stratejilerini oluşturan kurumların, yıl- lık programlarını onaylayan ve ilgili bakan, mer- kez bankası başkanı, DTM, DPT, hazine, maliye ile sanayi ve ticaret bakanlığı müsteşarlarından oluşan “Yüksek Danışma ve Kredileri Yönlen- dirme Kurulu”nun önerileri doğrultusunda be- lirlenen hedef ülkelere yönelik inşaat sektörü hizmetlerine destek sağlanmaktadır. 1987’de Kurulan Türk Eximbank, Türk Dış Politikası Çerçevesinde; Bağımsızlıklarını ka- zanmalarının hemen ardından hedef pazar ola- rak yöneldiği orta-batı Asya Cumhuriyetlerinde Türk ihracatçı ve inşaat firmalarının iş üstlen- mesini sağlamak ve bölgedeki yüksek politik riske karşı Türk inşaat firmalarını koruyabilmek amacıyla kredi programlarını başlatmıştır. Ge- lişmiş ülkelerin ihracat kredi ve sigorta kuruluş- ları inşaat sektörlerine daha fazla ve daha çe- şitli destek sağlamaktadır. Türk Eximbank’ın bu desteğin sağlanmasında zaman zaman yetersiz kalmış olduğu izlenmektedir. Yurtdışı İnşaat Hizmetlerinde Yapılması Gere- ken Düzenlemeler; Özellikle pazar olarak kabul ettiğimiz ab ülkeleri, İrlanda, Almanya, Yugoslav- ya, Slovakya, Hırvatistan, Bulgaristan, Romanya, Rusya, Beyaz Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Türkistan gibi ülkelerde belirlememiz gereken taahhütler şunlar olmalıdır:Çifte vergilendirmeyi önlemek amacı ile bir devletin vatandaşları, di- ğer devletin vatandaşlarının aynı koşullarda karşı karşıya kaldıkları veya kalabilecekleri vergileme- den ve buna bağlı mükellefiyetlerden değişik veya daha ağır vergilemeye ve buna bağlı mükellefiyet- lere tabi tutulmamalıdır. Müşavirlik için TMMMB onaylı firmalara kısıtlama olmaksızın yeterlilik verilmesi gerekmektedir. Mühendislik için ulus- lararası kabul görmüş Türk üniversitelerinin (İTÜ, ODTÜ, Bilkent, Boğaziçi vb.) onayının, kısıtlama olmadan kabul edilmesi. Yatırım yapılan ülkenin gerçek kişilerle ilgili belirlediği kısıtlamaların uzman işçilik, mü- hendis, mimar ile esnetilmesi. Yurt dışına iş yapmak isteyen yatırımcı firmaların mesleki deneyimlerini ispatlayacak bir sivil toplum örgütüne üye olması istenmelidir. İşçilerin mesleki bilgilerini belgeleyen “Sertifikasyon sistemi” inşaat ve tesisat hizmetleri sana- yinde her geçen gün önemini artırmaktadır. Özellikle yurtdışı taahhüt işleri için götürüle- cek elemanların sertifikalı olması, bir çok ülke tarafından istenilmektedir. Ülkemizde henüz “Sertifikasyon sistemi” kurulamamıştır. Ha- zırlanan “Ulusal meslek standartları kurumu kanun tasarısı” ise henüz yasallaşmamıştır. Avrupa Birliği için uyum yasaları hazırlanma- ya başlanılmıştır. İşgücünün belli standartlara göre yetiştirilmesi Avrupa birliğince aranan şartlardan biridir. Kaynakça • İNTES İşveren Sendikası Temmuz 2011 Ra- poru, • Tesisat Sektör Makalelerinden Alıntılar, • Arif Levent Kuzay Öneri ve Çalışmaları.