Tesisat Dergisi 194. Sayı (Şubat 2012)

164 Tesisat Dergisi Sayı 194 - Şubat 2012 + BRIEFS FROM IMPORTANT SUBJECTS International green buildings summit gathered in Istanbul The International Green Buildings Summit held by Environment friendly Green Buildings Association hosted experts speakers in international arena. In the summit, which took place in Istanbul between 20-21 February, the developments in green building sector were discussed and solutions were offered to the sector’s problems. Mr. Erdoğan Bayraktar, the Minister of Environment and Urban Planning, made the opening speech of the summit and said; a period in which the urbanization has been raised is experienced in the world, and 78% of the population now lives cities in Turkey. “We can succeed energy savings up to 50 percent by producing green buildings” Mr. Bayraktar emphasizing the importance of reducing carbon emissions and greenhouse effects, continued: “In our country buildings consume 38-40 percent of energy and we pay 55 billion dollars for fossil fuels. Turkey has some sort of advantage and responsibility as well; by producing green buildings and making better isolation in our buildings we can achieve energy saving up to 50 percent. In newly constructed buildings energy saving increases between 20 and 80 percent compare old ones”. 22 GÜNCEL 22 Tesisat Dergisi Sayı 194 - Şubat 2012  “Enerji Verimliliği Strateji Belgesi 2012-2023” Yürürlüğe Girdi Muhittin TEKMAN Dergiler TeknikDanışmanı Teknik YayıncılıkGrubu “Enerji Verimliliği Strateji Belgesi 2012- 2023”ün giriş bölümünde “Sürdürülebilir kalkınmanın öneminin gittikçe daha çok anla- şıldığı günümüzde, enerji verimliliğine yönelik çabaların değeri de aynı oranda artmaktadır. Bu çerçevede; Türkiye’nin enerji verimliliği alanındaki yol haritasının stratejik ve dinamik birbakışaçısıylahazırlanmasıkaçınılmazhale gelmiştir. Kamu kesimi, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımcı bir yaklaşımla ve işbirliği çerçevesinde hareket etmesini sağlamak, sonuç odaklı ve somut hedeflerle desteklenmişbirpolitikasetibelirlemek,buhe- deflereulaşmak içinyapılmasızorunlueylemleri tespit etmek, ayrıca süreç içinde kuruluşların yüklenecekleri sorumlulukları tanımlamak için işbustratejibelgesihazırlanmıştır.”denildikten sonrakoordinasyonunEnerjiveTabiiKaynaklar Bakanlığı adına Yenilenebilir Enerji GenelMü- dürlüğü sağlayacağı ifade edilmektedir. EnerjiVerimliliğiKoordinasyonKurulu tarafın- dan yılda en az bir kez gözden geçirileceği ve hükümetin politika ve hedeflerindeki değişik- liklere,AB politikalarına, belge kapsamındaki uygulamalarda ortaya çıkan darboğazlara bağlıolarakgüncelleneceğibelirtildiktensonra “Türkiye’ninbirincilenerjiyoğunluğunun,2008 yılında 1998 yılındaki değere göre yüzde 0,24 oranında azaldığı, ülkemizin elektrik enerjisi yoğunluğunda ise1998-2008dönemindeyıllık bazda yüzde 1,83’lük artış olduğu görülmek- tedir. elektrik enerjisi tüketimindeki artışın büyük kısmının üretim dışı harcamalardan kaynaklandığını ve enerji verimliliği ile ilgili tedbirlerin geliştirilmesinde elektrik enerjisi talebinin azaltılmasına yönelik çalışmalara EnerjiveTabiiKaynaklarBakanlığıkoordinatörlüğündekamu,özelsektörvesivil toplumkuruluşlarınınkatılımları ile hazırlanan “Enerji Verimliliği Strateji Belgesi 2012-2023” nin 20/2/2012 tarih ve 2012/1 karar no ile kabulüne karar verilerek,25Şubat2012 tarihliResmiGazete’de yayınlandı ve yürürlüğe girdi. önemverilmesigerektiğiniortayakoymaktadır. 1998-2008 döneminde Türkiye’nin toplam nihai enerji tüketimindeki yıllık ortalamaartış oranı yüzde 3,81’dir. Aynı dönem için yıllık ortalama artışların sanayi sektöründe yüzde 3,56;konutsektöründe yüzde3,49;ulaştırma sektöründe yüzde4,07hizmet sektöründe ise yüzde 7,44 civarında olduğu görülmektedir.” denerekodaklanılacaksektörünağırlıklıolarak resmiveözelhizmetsektörüne yönelik yapılar ve işler olduğuayrıca konutlarında önplanda tutulduğu görülmektedir. Bubelge ile2023yılındaTürkiye’ninGSYİHba- şına tüketilenenerjimiktarının (enerjiyoğunlu- ğunun2011yılınagöreenazyüzde20azaltılma hedeflendiği özellikle vurgulanmaktadır. Belgedeki stratejikamaçlar; SA-01: Sanayi ve hizmetler sektöründe enerji yoğunluğunu ve enerji kayıplarını azaltmak, SA-02: Binaların enerji taleplerini ve karbon emisyonlarını azaltmak; yenilenebilir enerji kaynakları kullanansürdürülebilirçevredostu binaları yaygınlaştırmak, SA-03: Enerji verimli ürünlerin piyasa dönü- şümünü sağlamak, SA-04: Elektrik üretim, iletim ve dağıtımında verimliliğiartırmak,enerji kayıplarınıvezararlı çevre emisyonlarını azaltmak, SA-05: Motorlu taşıtların birim fosil yakıt tüketiminiazaltmak, kara,deniz vedemir yol- larında toplu taşımapayınıartırmakveşehir içi ulaşımda gereksiz yakıt sarfiyatını önlemek, SA-06: Kamu kesiminde enerjiyi etkin ve verimli kullanmak, SA-07: Kurumsalyapıları,kapasitelerive işbir- liklerinigüçlendirmek, ileri teknolojikullanımını vebilinçlendirmeetkinlikleriniartırmak,kamu dışında finansman ortamları oluşturmak, olarakbelirlenmiştir. Bu stratejik amaçlar içinden dikkat çeken en önemlimaddelerdenbiri; “SA-02:Binalarınenerji taleplerinivekarbon emisyonlarını azaltmak yenilenebilir enerji kaynakları kullanansürdürülebilirçevredostu binaları yaygınlaştırmak” başlıklı olandır. Bu maddede “2023 yılında, Kentsel Dönüşüm Kanunu ve Deprem Yönetmeliği kapsamında kullanılabilir niteliği haiz olan binalar arasın- dan; büyük şehir mücavir alanlarında olup her yıl yürürlüğe konulan Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkındaki Tebliğ’de tanımlanan yapı grupları arasından; * yapıgrupsınıfı3üncüsınıfveyaüzeriolan konutlar ilebirlikte, * toplamkullanımalanı10binmetrekarenin (10.000 m²) üzerindeki ticari ve hizmet binalarının tamamında, yürürlükteki standartları sağlayan ısı yalıtımı ve enerji verimli ısıtma sistemleri buluna- caktır.” ifadesiyle yer almakta ve bir diğer önemlimadde ise bumaddenin altmaddesi olarak verilen; MAKALE 54 Tesisat Dergisi Sayı 194 - Şubat 2012  Uygun Isıl Ortam OfisÇalışmalarınınPerformansınıArtırır Giriş Ofiste çalışanlarınmaaşları gelişmişülkelerde bir binanın işletme masraflarının çok katın- dan daha büyüktür (Woods,1989. Seppanen, 1999). Bunun sonucu olarak iç ortam hava kalitesinde (İHK) iyileştirme ile çalışanların performansında ve verimliliklerindemeydana gelecek küçük bir değişiklik bile önemli eko- nomik fayda sağlayabilir. Çok muhafazakâr kabullere dayanarak, Fisk ve Rosenfeld 1997 yılındaABD’de içortamhavakalitesininartırıl- masıyla%0,5 ila%5 arasında verimlilik artışı olabileceği tahmin edilmiştir, bunun parasal değeri yıllık olarak 12-125milyar dolar civa- rındadır.Bu tahmininnormal ısılçevreyivegö- rüşü etkileyen aydınlatma etkilerini içermekte olduğu ve iç ortam havasının kirlenmesinden, koku veya rahatsız edici kokulardan kaynak- lanan dikkat dağılmasından ve bunların üret- kenliğe olan etkilerini sadece kısmen dikkate almış olduğu da göz önüne alınmalıdır. En son tahminler ise İHK artırılmasıyla hala daha düşük olmakla beraber yine de yıllık olarak 17-26milyar dolar civarında hatırı sayılır bir ekonomik fayda getireceğini öngörmektedir. (Fisk ve diğerleri,2011) Potansiyel faydalarınoldukçaönemliolmasına rağmen, bu faydalar genellikle binanın tasarı- mı ve işletilmesine ilişkin klasikmaliyet-fayda hesaplamalarında dikkate alınmazlar. Bu du- rum bina servismühendislerinin giderek artan bir şekilde iç ortam şartlarını iyileştirme ve bu iyileşmelerin getireceği olası etkileri ölçülen- dirme ile ilgilenmelerine rağmen bu şekildedir (Wargocki ve Seppanen, 2006). Olayın böyle gelişmesi için sayılan birçok etken arasında İHK ve verimlilik arasındaki güvenilir ilişkilere ihtiyaç duyulmaktadır. Böyle bir ilişkiyi oluş- turmak için bir teşebbüs Seppanen ve Fisk (2006) tarafından yapılmıştır (ayrıcaREHVA’ın WargockiveSeppanen tarafından2006 yılında Soğutma veÇokSoğuk ileDondurmaEnstitüsü,Şanghay, Jiao Tong Üniversitesi. Uluslararası İç Ortam ve Enerji Merkezi, Danimarka TeknikÜniversitesi. Uluslararası İç Ortam ve Enerji Merkezi, Danimarka Teknik Üniversitesi Soğutma veÇokSoğuk ileDondurmaEnstitüsü,Şanghay, Jiao TongÜniversitesi Li LAN PawelWARGOCKI Zhiwei LIAN gösterdi. (bakınız Şekil 2 ve 3 ). Deneylerinde kullandıkları sıcaklıklar30°C ile40°Caralığın- daydı, bu nedenle normal olarak iç ortamlar- da bulunan sıcaklıklarla karşılaştırıldığında oldukça yüksekti. 24 farklı çalışmadan elde edilen sonuçlar Seppanen ve arkadaşlarınca (2006) sıcaklık ve performans arasındaki iliş- kiyi oluşturmak için kullanıldı ( Şekil 2 ve 3 ), incelemeler laboratuar şartları altında yapıldı ve çalışmada alan ve eylem olarak ofis (21 çalışma) ve okul (3 çalışma) çalışması kul- lanıldı. Yukarıda belirtilen ilişki sıcaklığı performansa bağlasa dahi, ısıl ortamın performans üzerine etkilerinin sadece sıcaklığı kullanarak belirle- nip belirlenemeyeceğini ve ısıl ortamın getirdi- ği rahatsızlık gibi ölçülerin de kullanılmasının gerekli olup olmadığını tartışmak ilgi çekici olacaktır. Bu soru Wyon ve arkadaşlarının (1975)deneklerin23,2°C (0,6clo*)ve18,7°C (1,15 clo) civarında iki farklı sıcaklıkta aynı performans sonuçlarını göstermeleri dikkate alınması durumunda kısmen geçerlidir; her iki sıcaklıktadadeneklerhavasıcaklığındaküçük ayarlamalaryaparak ısılbakımdannötrdavra- nış göstermişlerdir. (*) clo= tam kapatan giysi yüzdesini ifade eder. (%60 giyinik,%115 giyinik gibi) yapılan kılavuzuna da bakınız).Diğer taraftan; hava kalitesi, havalandırma ve performans ve havalandırmaoranıvehavalandırmaolmama- sı oranı arasındaki ilişkiler, ortam sıcaklığının ofis çalışmaları performansı üzerine etkilerini değerlendiren fonksiyon da geliştirilmiştir. Ayrıca diğer araştırmacılar da benzer ilişkiler oluşturmaya çalışmışlardır (Berglund ve arka- daşları 1990; Roelofsen, 2001; Jensen ve ar- kadaşları,2009; Lan ve arkadaşları,2011b). Bumakalenin amacı ısıl çevre yada bir başka ifadeyle sıcaklık ve ısı hissi) ve insan perfor- mansı arasındakimiktarsal ilişkilerimukaye- se etmektir. İç ortam hava sıcaklığının insan performansı üzerine olan etkileri daha sonra farklılıkları (kış şartlarına karşı yaz şartları) ve bunların yanında,AvrupaStandardı EN 15251 (2007) de belirtildiği gibi, tasarım için kullanı- lan farklı kategorilerdeki iç ortam şartları da dikkate alarak incelenmiştir. IsılÇevre veÇalışmaPerformansı Ara- sındaki İlişki Hava sıcaklığı İOK kalitesini ve verimlilikaraş- tırmasını göstermede genel olarak kullanılan bir göstergedir. Sıcaklık ve performans ara- sındaki oluşturmak için ilk çalışmalar Wyon (1986) tarafından yapılmıştır. Bu çalışmalar geneldedeneysel çalışmalaradayanmaktaydı; ilişki yazvekışetkilerinegöre (kıyafetlerebağ- lı olarak) ve bunun yanında değişik çalışma tiplerinin etkilerine göre farklılık gösteriyordu. İlişki hem çok yüksek hem de çok düşük sı- caklıların çalışma performansına olumsuz et- kisi olduğunu gösterdi. Diğer yazarlarca yapı- lan benzeri gözlemler de aynı ilişkiyi gösterdi. Örneğin, Berlunger ve arkadaşlarının (1990) telsiz operatörleri ve Gagge’nin iki kademeli modeli esas alınarak yaptıkları performans ölçülerine dayanarak yükselen bir sıcaklık aralığında performanstaki düşmeyi önceden HVAC DOSYASI Optimal thermal environment improves performance of office work Li LAN /Institute of Refrigeration & Cryogenics, Shanghai Jiao Tong University, Shanghai International Centre for Indoor Environment and Energy, DTU Civil Engineering, Technical University of Denmark Pawel WARGOCKI /International Centre for Indoor Environment and Energy, DTU Civil Engineering, Technical University of Denmark Zhiwei LIAN /Institute of Refrigeration & Cryogenics, Shanghai Jiao Tong University, Shanghai Introduction The salaries of office workers are many times higher than the cost of operating a building in developed countries (Woods, 1989; Seppanen, 1999). Consequently, even small improvements in human performance and productivity following improvements of indoor environmental quality (IEQ) can result in a substantial economic benefit. Based on very conservative assumptions, Fisk and Rosenfeld (1997) estimated that improving indoor environment in US office buildings would result in a direct increase in productivity of 0.5% to 5%, worth US$12 billion to US$125 billion annually. 54 European ventilation standards Nejc BRELIH /Junior project engineer in the REHVA office Introduction European Standards on ventilation are published by the European Committee for Standardization. (CEN). Standards are shaped by consensus among enterprises, public authorities, consumers, and trade unions, through a consultation process organised by independent, recognised standardisation bodies at national, European and international level. They are sets of voluntary technical and quality criteria for products, services and production processes, also called technical specification. Standards are voluntary to follow, except if they are referred or used as a part of national legislation. Before a final draft version is adopted as EN standard, it is submitted to 30 CEN Members for a weighted. Formal Vote. After its adoption, each of the 30 National Standards Bodies publishes the new EN as an identical national standard and withdraws any national standards that conflict with it. Hence, one EN becomes a national standard in the 30 member countries of CEN. 94 GÜNCEL 94 Tesisat Dergisi Sayı 194 - Şubat 2012 Avrupa Havalandırma Standartları NejcBRELIH REHVAOfisiProjeMühendisi Havalandırma üzerine Avrupa Standartları Avrupa Standardizasyon Komitesince (Euro- pean Committee for Standardization (CEN)) yayınlanmıştır. Standartlar sektörde yar alan girişimciler, kamu yetkilileri, kullanıcılar ve yine sektör ticari derneklerin arasında yapılan Avrupa ve uluslararası seviyede tanınan ba- ğımsızstandardizasyonkuruluşlarıncaorganize edilen bir danışma toplantısında konsensüs sağlanarak şekillendirilmiştir. Bu standartlar ürünler, hizmetler ve üretim süreçleriyle ilgili katılanların oluşturduğu teknik ve kalite kriter- leri ve aynı zamanda teknik özellik setlerinden oluşur.Standartlarauymak, eğerbunlarulusal mevzuatın bir parçası değilse, isteğe bağlıdır. Bir taslak standardı son şeklinin ENStandardı olarak kabul edilmeden önce ağırlıklı resmi bir oylama için CEN’nin 30 üyesine sunulur. Kabul edilmesinden sonra, 30Ulusal Standart Kuruluşunun her biri yeni EN’yi eşdeğerde bir ulusal standart olarak yayınlar ve bununla çelişkili herhangi bir ulusal standardı geri çeker.Böylece,birEN,AvrupaStandardizasyon Komitesinin30üyeülkesindeulusalbirstandart haline gelir. IAQ (Indoor Air Quality-İç Ortam Hava Kalitesi) ile Alakalı Standartlar ve Teknik Raporlar Avrupa Standardizasyon Komitesinde (CEN) havalandırma ile alakalı çalışma havalandır- manın farklı konuları üzerine çalışan ve halen 11 çalışma grubundan oluşan Binalar için HavalandırmaTeknikKomitesine (CENTC156) koordine edilmektedir. Bumakalenin yazıldığı sırada, halen CEN TC 156 komitesince 65 adetAvrupastandardıyayınlamıştı.Buyazının amacı65adet standardı süzmek vedoğrudan iç ortam hava kalitesi ile alakalı olanları çı- karmaktır ( Tablo 1 ). Doğrudan iç ortam hava kalitesiyle ilgiliolmanınanlamı,sözkonusubu standartların doğrudan bir noktadan iç ortam hava kalitesinin artmasına yönelik önlemlere hitap etmesidir. Standartlar ya konut ya ticari binalar ya da her ikisine de hitap etmektedir. Tablo 1 genel olarak havalandırma sistemi veya cihazlarının işlevsel özellikleriyle ilgile- nen standartlar listesini içermektedir.CEN TC 156 tarafından yayınlanan ve iç ortam hava kalitesiyle alakalı listede gözükmeyen diğer standartlar genel olarak mekanik özellikler ve havalandırma sistemleri ve cihazlarının testleriyle ilgilidir. Aşağıda verilen standart listesi arasında sadecebirkaçıdoğrudan iç ortamhava kalite- sine atıf yaparken diğerleri dolaylı olarak atıf yaparlar.SadeceEN15251 standardı veCEN/ TR 14788 raporu doğrudan iç hava kalitesine tahsis edilmiştir, diğer standartları hava akış oranı,sistemlerdekontrolsüzneminönlenmesi şartları gibi sadece özel olarak iç ortam hava kalitesi ile ilgili hususlarla ilgilenir. CEN/CR 1752:1998. Binalar için havalandır- ma- iç ortam için tasarım kriteri Bu teknik rapor havalandırma ve klima sis- temlerinin tasarım, devreye alma, işletme ve kontrolü için iç ortam hava kalitesini ifade eden şartları vemetotları belirler.Bu rapor bir standart hüviyetinde değildir, ancak iç ortam hava kalitesi ve iklimi ile ilgilibilgilere sahiptir. Rapor içortamçevresidediğimizhavayıkapsar veburadaenönemli ilgikonusu insandır,ancak evleri kapsam dışına alır. Sanayi proseslerinin veyaözelşartlarınsağlanmasınıgerektirenben- zer operasyonların olduğu binaları kapsamaz. Devreyealma,kontrolve işletme içinölçülmesi gereken parametreler dahil özel uygulama süreçlerini kapsamaz. EN 15251:2007. İç ortam hava kalitesine, ısıl çevreye veakustiğehitap edenbinaların tasa- rım ve enerji performansının değerlendirilmesi için iç ortam havası girdi parametreleri. Bu Avrupa standardı binaların enerji perfor- mansı üzerine etkisi olan iç ortam havasına it parametreleri belirler. Standart bina sistemi Tablo1.Doğrudan İçOrtamHavaKalitesiyle İlgiliStandartlar Standart referans no. Başlık CR1752:1998 Binalar için havalandırma- İç ortam çevresi için tasarım kriterleri EN15251:2007 İç ortam hava kalitesine, ısıl çevreye ve akustiğe hitap eden binaların tasarım ve enerji performansının değerlendirilmesi için iç ortam havası girdi parametreleri EN13779:2007 Konut dışı binalar için havalandırma–Havalandırma ve oda klima sistemleri için performans şartları CEN/TR14788:2006 Binalar için havalandırma–Konutlar için havalandırma sistemlerinin tasarım ve ölçülendirilmesi EN12097:2006 Binalar için havalandırma -Kanal işleri–Kanal sistemlerinin bakımını kolaylaştırmak için kanal elemanlarında olması gereken şartlar EN13053:2006 Binalar için havalandırmaKlima santralleri–Parçaların ve elemanların sınıflandırma ve performans EN15239:2007 Binalar için havalandırma–Binaların enerji performansı–Havalandırma sistemlerinin kontrolü için ana esaslar EN15240:2007 Binalar için havalandırma -Binaların enerji performansı–Klima sistemlerinin kontrolü için ana esaslar EN15665:2009 Binalar için havalandırma -Konutlar için havalandırma sistemlerinin tasarımı için performans kriterlerinin belirlenmesi prEN15780:2008 Binalar için havalandırma–Kanal işleri–Havalandırma sistemlerinin temizlenmesi FprEN779:2011 Genel havalandırma için iri parçacıklı hava filtreleri - Filtre etme performansının belirlenmesi GÜNCEL tasarımı ve enerji performansı hesaplamaları için içortamçevresineaitgirdiparametrelerinin nasıloluşturulacağınıbelirler.Bustandarttaki iç ortamçevresineaitparametrelerCR1752veya diğeröncekibasımlıstandartlaradayanmakta- dır. Standart hesaplamaların veya ölçmelerin sonucu olarak iç ortam çevresinin uzun vadeli değerlendirmesi içinmetotlarıbelirler.Standart ayrıcadenetleme ileuyumluolmanınölçülmesi gerektiğinde ölçme yapmak için gerekli olan kriterleri belirler. Mevcut binalardaki iç hava kalitesini izleme ve göstermede kullanılacak parametreleri tanımlar.Bu standart genel ola- rak iç ortam çevresi için kriterlerin insanların bulunacağı dikkate alınarak belirlenmiş ve üretim veya işlemlerinbinanın iç ortam çevre- sine önemli etkisinin olmadığı sanayi binaları dışındaki binalara uygulanır. EN13779:2007. Konutdışıbinalar içinhavalan- dırma– havalandırma ve oda klima sistemleri içinperformans şartları Bu Avrupa standardı insanların kullanımının söz konusu olduğu konut dışı binaların sanayi benzerikullanımlarhariçolmaküzere tasarımve uygulamasınauygulanır.Standartbusistemlerle ilişkili değişik parametrelerin tanımları üzerine odaklanır.Bu standart ve eklerinde tasarım için verilen ana esaslar genelliklemekanik besleme ve egzoz havalandırma sistemlerine ve hibrit havalandırmasistemlerininmekanikkısımlarına uygulanır. Konut havalandırma sistemleri için uygulamalar bu standardın kapsamına girmez. Konutbinalarındakihavalandırma sistemlerinin performansı CEN/TR 14788’de ele alınmıştır. Sınıflandırmada değişik kategoriler kullanılır. Bazıdeğerler içinörneklerverilmişveşartlar için olağan olarak verilen değerlerle tipik uygulama aralıklarısunulmuştur.Bustandart içindeolağan olarakverilendeğerlerbirnormözelliğini taşımaz ve herhangi bir değerin belirtilmediği yerde kul- lanılmalıdır. Sınıflandırma daima binanın tipine vekullanımamacınauygunolmalıvesınıflandır- manın esası eğerbu standartta verilen örnekler kullanılmayacaksaaçıklanmalıdır. CEN/TR 14788:2006. Binalar için havalandır- ma– konutlar içinhavalandırma sistemlerinin tasarım ve ölçülendirilmesi Bu teknik rapor tek bir aileye, birden fazla aileye ve apartman tipi evlere yaz ve kış bo- yuncahizmetedenhavalandırmasistemlerinin performansı ve tasarımı için önerileri belirler. Bu standart özelliklemimarları, tasarımcıları, inşaat işinde olan ve ulusal, bölgesel ve yerel standartların uygulanmasıyla ilgili şahısları ilgilendirir.Standarttadört temelhavalandırma stratejisi kapsanmıştır: doğal havalandırma, besleme fanıkullanarakyapılanhavalandırma, egzoz fanı kullanarak yapılan havalandırma ve fan destekli hava dengeli havalandırma. Bu sistemlerin kombinasyonları standart dışı bırakılmamıştırvebirhavalandırmasistemibi- reyselsistemolarak tekbiraileyeveyamerkezi sistemolarakbirden fazlaaileyehizmetedebilir. Kombine sistemlerin havalandırma özellikleri (ısıtmalıve/veyasoğutmalıhavalandırma)kap- samaalınmamıştır.Garajların, ortakalanların, çatıboşluklarının,zeminaltındakiboşalanların, duvaroyuklarınınveyapıdakiyaşammahalleri- nin altındaki, üzerindeki veya etrafındaki diğer alanlar kapsama alınmamıştır. Rehva Journal/January2012 GÜNCEL 24 Tesisat Dergisi Sayı 194 - Şubat 2012 “SA-02/SH-01/E-01: Binalara azami enerji ihtiyacı veazami emisyon sınırlaması geti- rilmesi” olarak gösterilmektedir. Bumaddenin içeriğinde ise; “Yürürlükteki mevzuatın AB uygulamaları paralelinde revize edilmesi ile *binanın fonksiyonuna (otel, hastane, mesken,okul,AVM vb), *bulunduğu bölgenin iklim koşullarına (sıcaklık, rüzgâr etkisi vb), *mimari tasarımına, (yönlendirme vb) ve *yürürlüktekizorunlustandartlara (TS825 Isı YalıtımStandardı vb) uygun inşa edilmedurumuna göre; ısıtma,soğutmaveaydınlatma gibikonuları kapsayan azami yıllık enerji talebi belirlenecek, söz konusu enerji talebinin; - enerjiverimlive/veya temizenerjikaynak- larından ve teknolojilerinden karşılanması esas alınmak suretiyle, - atmosfere salımına müsade edilecek azami CO 2 emisyon miktarı belirlenecek ve busınırdeğerleriaşan yenibina yapımına izin verilmeyecektir. Mevcut binaların iyileştirilmesi suretiyle bu sınırdeğerlereyaklaştırılmasıözendirilecektir. Buuygulamanınetkinbirşekildeyapılabilmesi için gerekli idarî ve kurumsal yapılar geliştiri- lecektir.” şeklinde açıklama ile enerji ihtiyacı ve emis- yon sınırlaması getirilmektedir. Yine diğer alt maddelerde de; “SA-02/SH-01/E-02 : 2017 yılından itibaren, karbondioksit salımmiktarları ilgilimevzu- atta tanımlanan asgari değerlerin üzerinde olanlara idarî yaptırım uygulanacaktır.İlgili mevzuatın revizyonu ileSA-02/SH-01/E-01’de tanımlanan usullere göre düzenlenen Enerji Kimlik Belgesi’nde karbondioksitmiktarı, ta- nımlananasgarideğerinüzerindeolanbinalara idarî yaptırımuygulanacaktır.” “SA-02/SH-02: 2010yılındakiyapıstokunun enaz dörttebiri (1/4)2023 yılına kadar, sür- dürülebilir yapı haline getirilecektir.” “SA-02/SH-02/E-01 : Kullanım alanı 10 bin metrekare (10.000m²)üzerindeki *ticaribinaların ve *müstakil lüks konutların ve *entegre konutların (Residence) ruhsatlandırılmasında belgeninyayım tarihini takip eden on sekizinci (18) aydan itibaren sürdürülebilirnitelik aranması, 2017 yılından itibaren bu uygulamanın SA- 02/SH-01’de belirtilen binaları kapsayacak şekilde yaygınlaştırılması için ilgili mevzuat revize edilecektir. Bu kapsamda yeni yapılan binaların,bulunduklarıbelediyelerinkalkınmışlık düzeylerine, imarplanlarına,arsadeğerlerineve çevredekidoğalenerji imkânlarıdikkatealınmak suretiyle, sürdürülebilir olduklarını gösteren, ulusal veya uluslararası düzeyde uygulanan kriterler çerçevesinde karşılaştırılabilir özelliğe sahipsertifikalarasahipolmaları istenecektir.” Yukarıdakişekildeyeralan ifadelerlekonubağ- lanmaktadır. Ayrıca dikkat çeken diğer önemli maddeler ise aşağıda verilmektedir. “SA-02/ SH-02/E-02 : Toplu konutlarda yerinden üretim uygulamalarının yaygınlaş- tırılması. Toplu konutprojelerinde; * yenilenebilir enerji kaynaklarından, *kojenerasyon veyamikrokojenerasyon, *merkezi vebölgesel ısıtma ve soğutma ve *ısıpompası sistemlerinden yararlanma imkânları analiz edilecek ve bakanlık tarafından belirlenecek kriterler çerçevesinde ve SA-02/SH-01/E-01’de belir- tilen eylem kapsamındakimevzuat yürürlüğe konuluncaya kadar özendirilecektir. “ SA-03:Enerji verimli ürünlerin piyasa dönü- şümünü sağlamak. Asgari enerji verimlilik sınıfının üzerindeki; *lambaların, *buzdolaplarının ve *elektrikmotorlarının piyasadönüşümü2012 yılı sonuna kadar, -ısıtma/soğutma sistemlerinin ve -diğer enerji verimliürünlerin piyasa dönüşümü ise AB uygulamalarına paralel olarak tamamlanacaktır. Enerjiyi verimsiz kullananürünlerin *satışının sınırlandırılması ve *piyasa denetiminin etkinleştirilmesi.” “SA-01: Sanayi ve hizmetler sektörlerinde enerji yoğunluğunu ve enerji kayıplarını azaltmak. Belgeninyayım tarihi itibariyle10yıl içerisinde, her bir sanayi alt sektöründeki indirgenmiş enerjiyoğunlukları,herbiraltsektör içinyüzde 10’danazolmamaküzeresektör işbirlikleri ile belirlenecek oranlarda azaltılacaktır. Sanayialtsektörlerinde, tasarrufpotansiyelleri ilebirlikteenerjiverimliliğindeuygulanabilecek önlemlerinbelirlenmesi. Her bir sektörü temsil edebilecek şekilde YEGM tarafından belirlenecek en az beş (5) işletmede, YEGM finansmanı ile dört (4) yıllık periyotlarda enerji etütleri yapılacak ve çalışmaların sonuçları ardışık periyotlarda uygulanacakolanSA-01/SH-01/E-03eylemin- dekietütlerlebirlikte SanayiEnerjiVerimliliği Envanteri halindederlenerekelektronikortam- da yayımlanacaktır. Sanayivehizmetlersektörlerinde enerjiyöneti- cisi görevlendirmekleveya enerjiyönetimbiri- mi kurmakla yükümlü işletmelerinveOSB’lerin kamu kuruluşları ile olan ilişkilerinde bunların ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemleri Stan- dardıbelgesine sahipolmalarının istenmesi.” “SA-01/SH-01/E-03: *Yılda beşbin (5.000) TEP üzerinde enerji tüketen işletmelerde ve *kullanımalanıyirmibinmetrekarenin (20.000 m²) üzerinde olan ticari ve hizmet amaçlı kullanılanbinalarda enerji etütlerinin periyodik olarak yapılması suretiyle, alınması gerekli önlemlerin, enerji tasarruf potansiyelinin ve bunların maliyet- lerinin belirlenerek uygulamaya ilişkin eylem planlarınınhazırlanması Kanunve ikincilmevzuat revizyonu iledört (4) yıldabir enerji etüdü yapılması veya yaptırıl- ması,etüt raporlarınınvebelirlenenönlemlere ilişkin uygulama planlarının YEGM’ne gönde- rilmesi ve YEGM’nin yerinde incelemelerine imkân sağlanması istenecektir. “ “SA-01/SH-01/E-04 :Enerjiverimliliğininartırıl- masını sağlayıcı yatırımlar özendirilecektir.” MAKALE 56 Tesisat Dergisi Sayı 194 - Şubat 2012  Şekil1. Isıl hissetme ve bunlara göre performans arasındaki ilişki EN15251 standardına (2007) göre iç ortama ait üst üste gösterilmiş kategorilerde verilmiştir. Isıl hissetme değerlendirmeleri (IHD) şöyle sınıflandırılmıştır: -3= soğuk, -2= serin, -1= hafif serin,0= nötr,1=hafif ılık,2=ılık,3= sıcak. Şekil2. Hava sıcaklığı ve performans arasındaki ilişki EN15251 standardına (2007) göre yaz şartlarındaki iç ortama ait üst üste gösterilmiş kategorilerde verilmiştir. Şekil3. Hava sıcaklığı ve performans arasındaki ilişki EN15251 standardına (2007) göre kış şartlarındaki iç ortama ait üst üste gösterilmiş kategorilerde verilmiştir. Bu soru ısıl konfor bakımından rahatsızlığın sadece sıcaklığın sonucu olmayıp buna kar- şılık metabolik ısı üretimi (fiziksel faaliyet), giyinme durumu, sıcaklık, etrafta bulunan cisimlerin ortalama sıcaklık dereceleri (orta- lama yansıma sıcaklığı), hava hızı ve havanın nemi gibi altı parametrenin de etkisi olduğunu dikkate aldığımızda da geçerlidir.Bu paramet- relerin değişik kombinasyonları aynı ısıl hissi veya Fanger (1970) tarafından tanımlanan Öngörülen Ortalama Sonucu (PredictedMean Vote PMV) da yaratabilir. Sonuç olarak sı- caklığın yanında bu iki gösterge ısıl çevrenin performansı nasıl etkilediğini tarif etmek için kullanılır. Bu yaklaşım performans kaybını Berglund ve diğerleri (1990), Loveday ve di- ğerleri (1995) verilerini kullanarak Öngörülen Ortalama Sonuç ile ilişkilendiren Roelofsen (2001) tarafından da benimsenmiştir, ( Şekil 1 ).Kosonen ve Tan (2004) da verimlilik kaybı- nın iyileştirilmiş ısıl konfor tasarım kriteri yar- dımıyla nasıl minimize edileceğini göstermek için Öngörülen Ortalama Sonucu kullanmıştır. Ancaksadeceçoksıcakhissetmeninverimlilik üzerine olan etkileri rapor edilmiş ve Öngörü- len Ortalama Sonuç ile verimlilik arasında bir ilişki kurulamamıştır.Diğer taraftan Jensen ve diğerleri (2009) ısıl hissetmeyi etkileyen farklı etmenlerinolasılıkdağılımınındikkatealanBa- yesianmodelini kabul ederek ısıl hissetmenin sonucu ve performans arasındaki ilişkiyi elde etmişler ( Şekil 1 ) ve ilişkiyi oluştururken bir- kaç laboratuvar ve saha çalışmalarından ge- len ilave görevlerin performansı verilerini ofis çalışmasınısimüleetmek içinbircihazbeceri- Isıl hissetme değerlendirmeleri (IHD) Sıcaklık °C Yaz Kış Sıcaklık °C Sıcaklığa göre performans sikullanılmıştır)kullanmışlardır.Sonolarakda ısılhissetme sonucuve işperformansıarasın- da diğer bir rakamsal ilişki de Lan ve diğerleri (2011b) ( Şekil 1 ) tarafından elde edilmiştir; bu deneyde nöro davranışsal testler üzerine verileri ve üç bağımsız laboratuvarın kendi yaptıkları deneklerin ısıl hislerinin kaydedildiği simüle edilmiş ofis çalışmalarını kullanmışlar- dır (Lan ve diğerleri,2009; Lan ve Lian, 2009; Lan ve diğerleri,2011a). Şekil1 ısılhissetme ve işperformansıüzerine Roelofsen (2001), Jensen ve diğerleri (2009) ve Lan ve diğerleri (2011b) tarafından gelişti- rilenüç farklı ilişkiyikarşılaştırmaktadır.Karşı- laştırma en uygun performansın olduğu yerde normalbir ısılhissetme olduğunu göstermiştir, çok sıcak veya çok soğukhissetme etkilernötr duruma göre tam simetrik olmamakla beraber performansı olumsuz etkilemekte ve perfor- mans hafif serin hissetmeye doğru biraz daha fazla bozulmaktadır. Roelofsen’in (2001)mo- deli performans üzerine olan en büyük etkinin ısılbakımdan rahatsızlık olduğunu göstermek- tedir ve bu bulgu belki de en büyük belirsizliği taşımaktadır. Jensen ve diğerlerinin (2009) elde ettiği ilişki soğuk taraf için Lan ve diğer- lerinin (2011b) elde ettiklerine benzemektedir, oysakibumodel ısılhissetme skalasının sıcak tarafı için Lan ve diğerlerinin (2011b)mode- Sıcaklığa göre performans% Sıcaklığa göre performans% Lan ve diğerleri (2011b) Jensen ve diğerleri (2009) Roelofsen ve diğerleri (2001) Lanvediğerleri (2011b) Seppänen vediğerleri (2009) Berglundvediğerleri (2001) Lanvediğerleri (2011b) Seppänen vediğerleri (2009) Berglundvediğerleri (2001)