Tesisat Dergisi 194. Sayı (Şubat 2012)

MAKALE 110 Tesisat Dergisi Sayı 194 - Şubat 2012 Sonuç ISO/TR 17766 Teknik Raporu’nda belirtilen deneysel ve kayıp analiz metoduna dayanan hesap yönteminin hassasiyetini belirlemek amacıyla 5 farklı deney üzerinde karşılaştır- malar yapılmıştır. 22 cSt ve 100 cSt viskoziteye sahip yağlarla yapılan deneyler [3] ve ISO/TR 17766 Teknik Raporu’nun sayısal hesap yöntemine göre yapılan hesaplamalar sonucuna göre debi- basma yüksekliği eğrilerinde ( Grafik 1 ) ben- zer sonuçlar alınmıştır. Debi-verim eğrisinde ( Grafik 2 ) ise 100 cSt viskoziteli akışkan için optimum noktada yaklaşık %5 lik bir fark oluş- muştur. Bunun yanı sıra, 22 cSt viskoziteli yağ basılması durumunda deney sonuçlarına göre basma yüksekliğinde su basılması durumuna göre artış görülmüştür. Bunun sebebi olarak viskozitenin artması ile çark içerisindeki bağıl sirkülasyonun suya göre azalmış olma ihtimali gösterilebilir [6]. 43 cSt ve 62 cSt viskoziteye sahip yağlarla yapılan deneyler [4] ve ISO/TR 17766 Teknik Raporu’nun sayısal hesap yöntemine göre ya- pılan hesaplamalar sonucuna göre debi-basma yüksekliği eğrisinde ( Grafik 3 ) benzerlik görül- mektedir fakat debi-verim eğrisine ( Grafik 4 ) bakıldığında optimum noktada her iki yağ için yaklaşık %5’lik bir fark gözlenmiştir. 646 cSt viskoziteye sahip yağla yapılan deney [5] ve ISO/TR 17766 Teknik Raporu’nun sayı- sal hesap yöntemine göre yapılan hesaplama- lar sonucuna göre debi-basma yüksekliği eğ- risine ( Grafik 5 ) bakıldığında optimum nokta civarında eğrilerin yapısının birbirine benzediği görülmektedir. Bu durumun da, su ile elde edi- len pompa performansının belirlenmesindeki belirsizliklerden de kaynaklanabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Debi-verim eğrile- rinin ( Grafik 6 ) ise uyuştuğu görülmektedir. Genel olarak 3 farklı kaynaktan alınan 5 farklı viskozite değerine sahip farklı yağlar ile yapı- lan deney sonuçları ile ISO/TR 17766 Teknik Raporu’nun hesap yöntemi kıyaslandığında debi, basma yüksekliği ve verim değerlerinin, belirsizlikler de göz önünde bulundurularak, deneylerle uyuştuğu söylenebilir. ANSI/HI 1.3-2000 standardında viskoz sıvı basılması durumunda viskoz performans eğrisini tahmin etmek için kullanılan grafiklere göre, ISO/TR 17766 Teknik Raporu, pompa üreticisine ve kullanıcısına çok daha pratik bir çözüm sun- maktadır. Yüksek deney maliyetleri göz önüne alındığında ve ayrıca deney yapma imkanının kısıtlı olduğu durumlarda ve ortamlarda, vis- kozitenin pompa üzerindeki etkisinin bilinmesi masraflı ve yorucu bir iş haline gelmektedir. Bu gibi durumlarda hem ekonomik açıdan hem de zamandan tasarruf etmek amacıyla pratik yöntemlerin kullanılması en uygunudur. Sonuç olarak, deneysel verilerle ISO/TR 17766 Teknik Raporu’nda anlatılan pratik yöntemin göster- miş olduğu benzerlikler de yöntemi güvenilir ve uygulanabilir kılmaktadır. Kaynaklar [1] “Centrifugal Pumps Handling Viscous Liquids – Performance Correction” ISO/ TR 17766:2005 Technical Report [2] “American National Standart for Cent- rifugal Pumps for Design and Applica- tion” ANSI/HI 1.3 – 2000 [3] Ayder E. ve Özgür C., “Sıvı Viskozitesi- nin Pompa Performansına Etkisi”, 4. Pompa Sergisi ve Bildiriler Kitabı [4] ShojaeeFard M. H., Boyaghchi F. A. ve Ehghaghi M.B., “Experimental Study and Three Dimensional Numerical Flow Simulation in a Centrifugal Pump When Handling Viscous Fluids” [5] Ali N., Abdelkrim L. ve Karim B. S. M., “Performance Prediction of Centrifugal and propeller Pumps for High Viscous Fluids From Experimental Results of Water” [6] Kaya M., “Santrifüj Pompa Performansı- nın Sayısal Analizi”, Sayfa 59-72, 2009 Grafik 5. 646 cSt viskozite değerine göre debi – basma yüksekliği karşılaştırması Grafik 6. 646 cSt viskozite değerine göre verim değerlerinin karşılaştırılması Grafik 3. 43 cSt ve 62 cSt viskozite değerlerine göre debi – basma yüksekliği karşılaştırması Grafik 4. 43 cSt ve 62 cSt Viskozite Değerlerine Göre Verim Değerlerinin Karşılaştırılması Bu makale 28-30 Nisan 2011 tarihleri arasında düzenlenen 7. Pompa-Vana Kongresi’nde bildiri olarak sunulmuştur.