Tesisat Dergisi 193. Sayı (Ocak 2012)

19 Tesisat Dergisi Sayı 193 - Ocak 2012 GÖRÜNÜM kullanılan bu yetki üç yıl sonunda belirli bir pro- sedür içinde değerlendirilip yasallaşmıştır. Her mühendislik hizmetinde teknik sorumluluk esastır. Bazı hizmetlerde diploma yetkisi ye- tersizdir. Bu nedenle özel ihtisas alanlarında sorumluluk ve yükümlülükleri sınırlı kalmak üzere profesyonel mühendislik hizmeti aranır. Profesyonel mühendislik hizmeti üretiminde, etki ve katkıları olan uzmanlık, müşavirlik, kontrol hizmetlerinde zorunlu müteselsil mesu- liyet gerekir. Profesyonel hizmet yürürlülükteki yasa, yönetmelik, şartname ve nizamnamelere uygun tarzda yapılır, ancak bu kaynaklar, bilim ve tekniğe aykırı olamaz. Yönetmelik kararname, şartname ve nizamnamelerin bilim ve tekniğe aykırı olması halinde esas olan meslek yasa- larına dayalı teknik kurallardır. Ayrıca yukarıda bahsedilen dokümanların tasarım ve teknolojik gelişimi önlememesi, tekniğe aykırı kurallar koy- maması, takdiri usuller vazetmemesi esastır. Bu hallerde uluslararası mühendislik uygulama standartları ve yöntemleri geçerlidir. Mühen- dislik hizmetlerinde zorunlu standartlar, imar, çevre, sağlık, güvenlik, hijyenik şartlar, test ve kontrol kuralları; yasa anlamında olup, hizmette uygulanması mecburi kurallardır. Hiçbir bireysel yaklaşım ve tasarım konsepti ile kaldırılamaz, değiştirilemez, ancak kuralların bilim ve tekno- loji ile paralel gelişimi zorunludur. Profesyonel tasarım, uygulama, denetim, kontrollük, işletmeye alma, test, kontrol hiz- metlerinde yapılabilirlik “Liability Ensurance” sigortası aranır. Sigorta uygulaması olmayan ülkelerde geçici bir dönem için, bu güvence oda ve mesleki kuruluşlarca verilir. Kamu, yerel yönetim ve özel kesim kuruluşlarda çalışan profesyonel mühendislik hizmetlerinin güvencesi ise kendi kuruluşları tarafından sağlanır. Ayrıca kurumsallaşmada profesyonel mühendislik uygulamaları için mesleğin kendine has “etik” temel ve ahlaki kuralları geçerlidir. Avrupa Birliği ülkelerinin çoğunda, profesyonel mühendislik uygulaması kurumsallaşmış olmakla birlikte, hizmette uzmanlık ve so- rumluluk toplum bilinçlenmesi ile gelişmiştir. Profesyonel mühendislik uygulaması özellikle Kuzey Amerika’da çok başarılı uygulanmış- tır. Amerika’da PE (Professional Engineer) ABD’deki tüm eyaletler tarafından başarı ile bitirilen sınavlar sonucu verilmektedir. Dikkate değer husus, sınavlar ve değerlendirilmelerin üniversiteler tarafından değil, State Board adı verilen eyalet valiliğine bağlı özerk bir meslek kurulunca yasalara uygun yapılmasıdır. Bir eyaletten kazanılan PE derecesi diğer eyaletler tarafından bazen kabul edilmekte bazen ise edilmemektedir. Örneğin; Kaliforniya eyaletinde PE olarak çalışmak isteyen ve başka eyaletten PE derecesi bulunan mühendis yine de sınav- lara girmek durumundadır. Aynı şekilde Ohio eyaletinde yabancı ülkelerden mezun olanlar için şartlar daha ağırdır. Lisans derecesi ile bir üniversiteden mezun olan genç bir mühendis, önce iki yıl süre ile bir şirkette veya kamu sektöründe mühendislikle ilgili işlerde çalıştıktan sonra EIT (Engineering Training) yani stajyer mühendis derecesi için sınavlara girmek üzere başvurur. Müracaat formunda diğer ayrıntılı bilgilerin yanında çalıştığı işlerin komple dökümü ve profesyonel uzmanların referansları istenir. Referans verebi- lecek mühendislerin isimleri istenir ki, bunların “PE” dereceli olması zorunludur. EIT sınavı, dört saatlik seçmeli tipte ve temel mühendislik bilgilerini ölçmeye yöneliktir. Fizik, matematik, temel mühendislik konularına ağarlık veril- mektedir. Sınavın bir gayesi, üniversitede öğretilen bilim ve tekniği değerlendirmektir. Sınavı kazanan aday, iki yıl için mesleği ile ilgili daha sorumlu işlere geçer, ancak yinede imza yetkisi yoktur. Projeleri, PE derecesi olan bir mühendisin imzası ve sorumluluğu altında üretebilir. İki yılın bitiminde EIT sınavını kazanmış olan aday, bu kez PE sınavı için müracaatını yapar. Bu müracaat yapılırken aday tarafından çalıştığı işlerle ilgili çok de- taylı dosya hazırlanır. Yine PE derecesi sahibi dört saygın mühendisin adlarının yanı sıra, State Board tarafından bu mühendislerden ciddi referans istenir. Belgelerinde takıntısı olmayan adayların belirli bir günde, birbirinden farklı zaman dilimlerinde toplam 8 net saatlik yazılı sınava girerler. Burada ağarlık tasarım konularında verilmektedir ve adaylardan şartnamelere uygun, oldukça komplike proje hesapları istenmektedir. Sınava adaylar arzuladıkları malzeme, istedikleri dokümanı getirmekte serbesttir. Sınavda minimum geçer not 100 üzerinden 70 verilmektedir. Sınavı kazananlara eyaletçe resmi PE Belgesi ve kayıt tescil belgesi aidatını ödemesi sonucu verilmektedir. PE derecesi sahibi mühendise ayrıca, boyutları ve harfleri özel olan profesyonel mühendis mührü kullan- ma yetkisi de tanınmaktadır. Eyalet, kaydını yenilemeyen ya da meslekte bağdaşmayan işler yapan veya hüküm giyen kimselerin PE derece- sini iptal edebilmektedir. PE sınavı aşamaları eyaletten eyalete bir miktar değişebileceği gibi sınav içerikleri de farklı olabilmektedir. En az dört yıl imza yetkisi olmadan mühendislik yapmış ve eyaletçe kabul edilen MS veya Ph.D derecesi almış olan bir aday State Board tarafından EIT sınavından muaf tutulabilir ve kendisine doğrudan PE sınavına girme hakkı tanınabilir. Her mühendislik hizmetinde teknik sorumluluk esastır. Bazı hizmetlerde diploma yetkisi yeter- sizdir. Bu nedenle özel ihtisas alanlarında so- rumluluk ve yükümlülükleri sınırlı kalmak üzere profesyonel mühendislik hizmeti aranır. Profesyonel mühendislik uygulaması özellikle Kuzey Amerika’da çok başarılı uygulanmıştır. Amerika’da PE (Professional Engineer) ABD’deki tüm eyaletler tarafından başarı ile bitirilen sı- navlar sonucu verilmektedir. Dikkate değer hu- sus, sınavlar ve değerlendirilmelerin üniversi- teler tarafından değil, State Board adı verilen eyalet valiliğine bağlı özerk bir meslek kurulunca yasalara uygun yapılmasıdır. “ “