Tesisat Dergisi 191. Sayı (Kasım 2011)

MAKALE 72 Tesisat Dergisi Say ı 191 - Kas ı m 2011 her türlü do ğ al gaz teçhizat ve cihazlar ı n ı n yerle ş tirilmeleri ile gaz kaçak veya kazala- r ı na kar ş ı al ı nacak önlemlere ili ş kin usul ve esaslar ı kapsar.” Yönetmeli ğ in 2. maddesi kapsam ı “iç tesisat” ile s ı n ı rland ı rd ı ğ ı na göre, iç tesisat tan ı m ı n ı n detaylar ı na da bir göz atmakta yarar var. Yönet- melikte iç tesisat ş u ş ekilde tan ı mlanmaktad ı r: “Bas ı nç dü ş ürme ve ölçüm istasyonu veya servis kutusu ç ı k ı ş ı ndan itibaren sayaç hariç, mü ş teri taraf ı ndan yapt ı r ı lan ve mülkiyeti mü ş teriye ait olan boru hatt ı ve teçhizat ı ile tüketim cihazlar ı , at ı k gaz ç ı k ı ş borusu, baca ve havaland ı rma sistemleri gibi tesisat.” Gö- rüldü ğ ü gibi yönetmelik, sayaç hariç olmak üzere, bas ı nç dü ş ürme istasyonundan bacaya kadar sistemin tamam ı n ı “iç tesisat” olarak tan ı mlamaktad ı r. İ ç tesisat ı n, ilgili ulusal ve/veya uluslararas ı standartlara göre tesis edilebilmesi ve tesisat- taki gaz kaçak veya kazalar ı na kar ş ı al ı nacak önlemlere ili ş kin usul ve esaslar ı n dayand ı r ı - laca ğ ı teknik dayanaklar ise yönetmeli ğ in 5. Maddesinde tan ı mlanmaktad ı r: “ İ ç tesisat ı n tasar ı m ı , yap ı m ı , yerle ş tirilmesi, kontrolü, i ş letmeye al ı nmas ı ve i ş letilmesi ile ilgili olarak TS, EN, ISO, IEC standartlar ı n- dan herhangi birine , bu standartlarda yoksa, TSE taraf ı ndan kabul gören di ğ er standartlara uyulmas ı zorunludur. Standartlarda de ğ i ş iklik olmas ı halinde; de ğ i ş iklik getiren standart, uygulanan standard ı n iptal edilmesi veya yü- rürlükten kald ı r ı lmas ı halinde ise yeni standart geçerli olur. İ ç tesisatta, standart belgesine sahip olmayan malzeme kullan ı lamaz . İ ç tesisatta meydana gelebilecek gaz kaçak veya kazalar ı na kar ş ı al ı nacak önlemler hususunda da an ı lan standartlar geçerlidir.” Yönetmeli ğ in bu maddesinde öncelikle uygun- luk de ğ erlendirmesinde esas al ı nacak refe- ranslar belirlenmekte ve, uygunlu ğ un ancak “TS, EN, ISO, IEC standartlar ı ndan herhangi birine, bu standartlarda yoksa, TSE taraf ı ndan kabul gören di ğ er standartlara uyulmas ı ” ile sa ğ lanabilece ğ i ifade edilmektedir. İ lk bak ı ş ta bir sorun yokmu ş gibi görünse de, uygulamada bu ifade y ı llard ı r bir y ı ğ ı n karma ş aya neden olmu ş tur. Bu nedenle yönetmelikte de ğ i ş iklik yap ı lmas ı için son zamanlarda ciddi ad ı mlar at ı lm ı ş olmas ı na ve hatta de ğ i ş iklik tasla- ğ ı haz ı rlanm ı ş olmas ı na ra ğ men de ğ i ş iklik çal ı ş malar ı henüz sonuçland ı r ı lmam ı ş t ı r. 2009/142/AT (90/396/AT) Gaz Yakan Cihazla- ra Dair Yönetmelik’in zorunlu olarak yürürlü ğ e girdi ğ i 01.01.2004 tarihinden beri, yönetmelik kapsam ı nda olan cihazlara ili ş kin olarak ya- ş anmakta olan karma ş ay ı ş u ş ekilde özetle- mek mümkündür:Son 1-2 y ı l öncesine kadar yönetmelik kapsam ı ndaki ürünler için dahi gaz yakan cihaz üreticilerinden CE i ş aretiyle ilgili herhangi bir belge ya da doküman yerine sadece TSE belgesi isteniyordu. Bu nedenle CE i ş areti ili ş tirilmi ş olan ürünlerde gaz açma i ş lemi için uygunluk de ğ erlendirme sertifikala- r ı yeterli görülmüyor ve ek olarak TSE belgesi isteniyordu. Standard ı olmayan ürünlere gaz verilmesi için TSE’den veya üniversitelerden özel ürün de ğ erlendirme raporu isteniyordu. İ ç tesisat yönetmeli ğ inde bahsedilen EN, ISO, IEC standartlar ı na uygunlu ğ un belgelendirilmesi için gaz da ğ ı t ı m ş irketlerini ikna edebilecek yöntem bulunam ı yordu. Bu sorunlar ı daha ay- r ı nt ı l ı olarak a ş a ğ ı da ele almak istiyoruz. Uygulamada Ya ş anan Sorunlar CE i ş aretlemesi ve standartlar Bilindi ğ i gibi 4703 say ı l ı Ürünlere İ li ş kin Teknik Mevzuat ı n Haz ı rlanmas ı ve Uygulanmas ı na Dair Kanun gere ğ ince, 2009/142/AT (90/396/ AT) Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik kapsam ı nda olan ürünlerin, yönetmeli ğ in te- mel gereklerini kar ş ı lamas ı yani, “CE i ş areti” ta ş ı mas ı yasal bir zorunluluktur. Gaz yakan cihaz üreticileri esas olarak yönetmeli ğ in temel gereklerini kar ş ı lamak zorundad ı r- lar. Temel gerekleri kar ş ı lamak için iki farkl ı yol izleyebilirler. Birinci yol, üeticiler isterler- se üretimlerini bir standarda uygun olarak gerçekle ş tirebilirler. Özellikle Uyumla ş t ı r ı lm ı ş Avrupa Standartlar ı ilgili yönetmeliklerin temel gereklerini kar ş ı lamak amac ı yla haz ı rland ı k- lar ı ndan, üreticilerin i ş ini son derce kolayla ş - t ı rmakta oldu ğ undan, uygulamada genellikle üreticilerin tercih ettikleri yöntem Uyumla ş - t ı r ı lm ı ş Avrupa Standartlar ı na uygun üretim gerçekle ş tirmek ş eklindedir. E ğ er istemiyorlar- sa farkl ı usul ve yöntemler uygulayarak ilgili yönetmeli ğ in temel gereklerini kar ş ı layan bir üretim tekni ğ i uygulayabilirler. Yani 4703 sa- y ı l ı Ürünlere İ li ş kin Teknik Mevzuat ı n Ha- z ı rlanmas ı ve Uygulanmas ı na Dair Kanun üreticilere, temel gerekleri kar ş ı lamak için herhangi bir standarda uymak gibi bir zo- runluluk getirmemektedir. Di ğ er yol ise, söz konusu düzenleme gere ğ ince, üretici uyum- la ş t ı r ı lm ı ş standarda uyma yolunu tercih et- medi ğ inde, veya ürünüyle ilgili yay ı nlanm ı ş bir standart mevcut olmad ı ğ ı nda, temel gereklere uygunlu ğ u sa ğ lad ı ğ ı n ı kan ı tlamak zorundad ı r. Üreticinin ikinci yolu seçmesi halinde, ürünün uygunluk de ğ erlendirmesini yapan Onaylan- m ı ş Kurulu ş lar, temel gereklere uygunlu ğ un sa ğ land ı ğ ı ndan emin olmak için oldukça kap- saml ı inceleme ve de ğ erlendirmelerde bulun- maktad ı rlar. Her ne kadar 4703 say ı l ı n yasa üreticilere bir standarda uyma zorunlulu ğ unu getirmiyorsa da, üreticiler genel olarak, uy- gunluk de ğ erlendirme sürecinde herhangi bir süprizle kar ş ı la ş mak istemedikleri için ürünle ilgili standart d ı ş ı nda bir üretim gerçekle ş tirme yolunu tercih etmemektedirler. Görüldü ğ ü gibi “Do ğ al Gaz Piyasas ı İ ç Tesisat Yönetmeli ğ i” nin 5. Maddesi, Yönetmelik kapsam ı na giren ürün ler için, 4703 say ı l ı yasaya ayk ı r ı bir ş ekilde üreticileri standartlara uymaya zorlamaktad ı r. Bu nedenle yönetmelik revizyonunda bu husu- sun da dikkate al ı nmas ı ve yasaya ayk ı r ı l ı ğ ı n giderilmesi gerekmektedir. Yönetmeli ğ in 5. maddesi mevcut hali ile stan- dartlara uygunluk için at ı fta bulunurken “CE i ş areti” ne herhangi bir at ı fta bulunmamak- tad ı r. Esas itibar ı ile tesisat elemanlar ı n ı n uy- gunlu ğ u ve sistemin emniyeti amac ı yla yay ı n- lanm ı ş olan bir yönetmeli ğ in, ürün güvenli ğ ini gösteren “CE” i ş aretine at ı fta bulunmamas ı çok büyük bir eksikliktir. Her ne kadar de ğ i ş iklik İ ç tesisat ı n tasar ı m ı , yap ı m ı , yerle ş tirilmesi, kontrolü, ,i ş letmeye al ı nmas ı ve i ş letilmesi ile ilgili olarak TE, EN, ISO, IES standartlar ı ndan herhangi birine, bu standartdartlarda yoksa, TSE taraf ı ndan kabul gören di ğ er standartlara uyulmas ı zorunludur.