Tesisat Dergisi 190. Sayı (Ekim 2011)

174 Tesisat Dergisi Say ı 190 - Ekim 2011 TEKN İ K TANITIM 1. Giri ş Yap ı lan çal ı ş malar, santrifüj pompalar ı n i ş - letme noktalar ı ile enerji ve bak ı m maliyetleri aras ı nda direk bir ili ş ki oldu ğ unu göstermek- tedir. Mevcut sistem incelemelerinde çal ı ş an pompalar ı n büyük bir k ı sm ı n ı n gere ğ inden bü- yük seçildi ğ i saptanm ı ş t ı r. Bu da tüm pompa sisteminin verimsiz çal ı ş mas ı na ve hem ener- ji, hem de bak ı m maliyetlerinin ciddi oranda artmas ı na sebep olmaktad ı r. Pompalar tek ba ş lar ı na sat ı n al ı nan ekipman- lar olmas ı na ra ğ men dahil olduklar ı sistemin parçalar ı olabildikleri ölçüde verimli ve faydal ı olabilirler. Enerji ve bak ı m maliyetleri pompa- n ı n dizayn ı , montaj ş ekli ve i ş letme ş artlar ı ile direkt ilgilidir. Tüm bu unsurlar birbirleri ile ili ş kide ve etkile ş imdedir. Uzun süreli çal ı ş an santrifüj pompalar ı n ilk al ı m maliyetleri ener- ji ve bak ı m maliyetlerinin yan ı nda çok küçük kal ı r. Toplam maliyeti olu ş turan tüm bile ş en- lerin detayl ı analizi ve takibi, enerji, i ş letme ve bak ı m maliyetlerinin ciddi oranda dü ş ürülmesi imkan ı sa ğ lar. 2. Ömür Boyu Maliyet-ÖBM (LIFE CYCLE COST-LCC) Ömür Boyu Maliyet (ÖBM) analizi firmalar ı n at ı klar ı n ı n azalt ı lmas ı ve enerji verimlili ğ inin art ı r ı lmas ı na yard ı mc ı olan bir yönetim ara- c ı d ı r. Santrifüj Pompalar İ çin Daha Fazla Ş effafl ı k Bu bildiride, sisteminizde çal ı ş an santrifüj pompalar ı n baz ı parametrelerinin izlenerek daha görünür hale gelmelerinin sa ğ lanmas ı ve bu sayede bak ı m ve enerji maliyetlerinin, dolay ı s ı yla ömür boyu maliyetlerinin dü ş ürülmesi yönündeki temel kavramlar ve öneriler konu edilmi ş tir. Anahtar Kelimeler: Santrifüj pompa, en verimli çal ı ş ma noktas ı (EVN), enerji verimlili ğ i, ömür boyu maliyet. C o = İş letme maliyetleri C m = Bak ı m ve tamir maliyetleri C s = Ar ı za nedeniyle duru ş maliyeti C d = Yerinden sökme ve uzakla ş t ı rma mali- yeti C env = Çevresel maliyetler Bir proses pompas ı n ı n ilk al ı m maliyeti genel- likle pompan ı n toplam maliyetinin %15’inden daha azd ı r. Genelde toplam ömür boyu mali- yet (LCC) bedelinin %30’unu enerji, %40’ ı n ı bak ı m maliyetleri olu ş turur. 20 y ı ll ı k bir ömür boyunca enerji ve bak ı m maliyetlerinin toplam ı ilk al ı m maliyetinin 10 kat ı ndan fazla olacak- t ı r. Verimlilik ve optimizasyon çal ı ş malar ı yla pompa sistemlerinin i ş letme maliyetleri ciddi biçimde dü ş ürülebilir. Tablo 1. Ömür Boyu Maliyet Bile ş enlerinin Aç ı l ı m ı Maliyet türü H ı z kontrolünün maliyet üzerine etkisi Aç ı klama C ic İ lk yat ı r ı m maliyeti, sat ı nalma maliyeti Tasarruf mümkün Kontrol vanas ı veya bypass düzenlemesi gerektirmez C in Montaj ve devreye alma maliyeti Tasarruf mümkün H ı z kontrol sisteminin montaj ı control panosunun da montaj ı ve ek kablolama sebebiyle daha uzun sürebilir. Yine de kontrol vanas ı ve starter ihtiyac ı olmayaca ğ ı için zamandan tasarruf edilebilir. C e Enerji maliyeti Maliyet dü ş er Sistem ihtiyaçlar ı na göre h ı z ı n ayarlanmas ı ⇒ büyük enerji tasarrufu. Pompa Q opt noktas ı n ı n en yak ı n ı nda çal ı ş ı r. C o İş letme maliyetleri De ğ i ş im olmaz İş letme maliyetleri ayn ı kal ı r. C m Bak ı m ve tamir maliyetleri Maliyet dü ş er H ı z kontrolu bak ı m maliyetlerini ciddi oranda azalt ı r. Ş alt (dur/ kalk) say ı s ı n ı n azalt ı lmas ı dönen ekipmanlar ı n a ş ı nma oran ı n ı azaltacakt ı r. (örn. Mekanik salmastra, mil, kaplin) C s Ar ı za nedeniyle duru ş maliyeti Maliyet dü ş er H ı z kontrol sistemleri yumu ş ak kalk ı ş ve yumu ş ak duru ş yapt ı klar ı için daha az ar ı za nedeniyle duru ş olacakt ı r. Ayr ı ca sistem uzun süreli olarak dü ş ük h ı zlarda çal ı ş t ı r ı labilir. C d Yerinden sökme ve uzakla ş t ı rma maliyeti De ğ i ş im olmaz Sabit h ı zl ı pompa setlerine göre maliyet de ğ i ş mez. C env Çevresel maliyetler De ğ i ş im olmaz Sabit h ı zl ı pompa setlerine göre maliyet de ğ i ş mez. LCC = C ic + C in + C e + C o + C m + Cs + C d + C env C ic = İ lk yat ı r ı m maliyeti, sat ı nalma maliyeti (pompa, boru, v.s) C in = Montaj ve devreye alma maliyeti C e = Enerji maliyeti Gere ğ inden büyük / k ı s ı k vana ile çal ı ş an pom- palar; O Daha verimsiz çal ı ş ı r O Daha fazla radyal yük olu ş tururlar ve k ı sa sürede a ş ı n ı rlar O Enerji maliyetleri artar O Bak ı m maliyetleri artar O Faydal ı ömürleri azal ı r O Daha gürültülü çal ı ş ı rlar. Do ğ ru boyutland ı r ı lm ı ş pompa ve sistemler; O Bak ı m maliyetleri azal ı r O Salmastra, rulman gibi s ı k de ğ i ş tirilen ye- dek parça ömürleri artar O Ar ı zalar aras ı ortalama süre (MTBF- Mean Time Between Failure) artar O Bak ı m i ş çilik maliyetleri dü ş er