Tesisat Dergisi 190. Sayı (Ekim 2011)

MAKALE 110 Tesisat Dergisi Say ı 190 - Ekim 2011 m ı ş t ı r. Rahats ı zl ı k duyan kesim bir “Kamuoyu Yaratma” sorumlulu ğ u ta ş ı r. Yarat ı lan kamuo- yu ile “De ğ i ş im Harekete Geçer”. Fark ı ndal ı k, Rahats ı zl ı k Duyma ve Kamuoyu Yaratma süre- ci aras ı nda önemli bir ileti ş im sorunu vard ı r. Bu mesleki sorumlulu ğ un gere ğ i olarak dar kapsaml ı da olsa meslek insanlar ı n ı n sorum- lulu ğ udur ve çe ş itli etkinliklerle bu kamuoyu yaratma çal ı ş malar ı yap ı lmaktad ı r. Yeterince kamuoyu yarat ı lamazsa de ğ i ş im tetiklenemez. De ğ i ş imi harekete geçirme bir “Liderlik” soru- nudur. Tasar ı m etkin bir çözümün olu ş turulabilmesi önce bir niyet meselesidir. Yani yat ı r ı m ı yapan, ya da yat ı r ı m ı n sahibi öncelikle bu konunun bilincinde olmal ı d ı r. Yat ı r ı m maliyeti ve i ş let- me maliyetlerinin ekonomisini iyi yapabilme- lidir. Toplumsal ve küresel sorumluluk bilinci ile bunun gerekli ğ ine inanm ı ş olmal ı d ı r. Öncü ve önder bir rol üstlenebilmelidir. Dikkat edi- lirse 3. Bölümde sunulan örneklerden Alman- ya - Commerzbank ve Çin - Shanghai Towers örnekleri finans kurumlar ı nca bir prestij ama- c ı yla, Hollanda Rijkswaterstaat örne ğ i ise bir kamu kurulu ş unun öncü olma sorumlulu ğ u ile yap ı lm ı ş t ı r. Bu örnekler bu ba ğ lamda da çok önemlidir. Bu yakla ş ı mlarla hem teknolojinin kullan ı m ı te ş vik edilmekte hem de bir öncü rol üstlenilerek tasar ı mc ı lar ı n bu alandaki yarat ı - c ı l ı klar ı desteklenmektedir. Dünyadaki örnekleri izleme ad ı na ülkemizde “Ye ş il Bina” sertifikas ı alabilmek ve bu konuda bir prestij elde edebilmek için az say ı da olsa da özel ş irketler kendi binalar ı n ı n yap ı m ı nda enerji etkin ve çevreye Konfor ve Ekonomi Se- mineri duyarl ı bir çaba sarf etmektedir. Buna kar ş ı l ı k kamu yat ı r ı mlar ı ndan öncülük etmek ad ı na benzer bir yakla ş ı m beklendi ğ i halde ne yaz ı k ki bu yakla ş ı m hayata geçirileme- mektedir. Örne ğ in son zamanlarda önemli bir ihale biçimi olan Kamu Özel Ortakl ı ğ ı (KÖO) yöntemi ile Sa ğ l ı k Yap ı lar ı ihale edilmektedir. Bu ihalelerde de ğ erlendirme kriterlerinin ba- ş ı nda “Çevreye duyarl ı l ı k ve enerji tüketimini dü ş ürmeyi ve sürdürülebilirlik – yenilenebilir enerji kaynaklar ı n ı kullanmay ı amaçlayan teknik ve tasar ı m çözümlemeler” önermek gelmektedir. Bu ifade dahi tasar ı mc ı , yat ı r ı mc ı ve i ş letici özel sektörü heyecanland ı rmaktad ı r. İ halelerde birçok aday yat ı r ı mc ı yukar ı da bah- setti ğ imiz nedenlerden ötürü “maliyeti art ı r ı c ı unsur” olarak gördükleri bu yakla ş ı ma tedbirli yakla ş m ı ş ve sadece mekanik çözüm önerileri getirmi ş tir. Buna ra ğ men aralar ı nda bu konuyu eksene alarak enerji etkin çözüm getiren tek- lifler de bulunmaktad ı r. Ancak bu konu önemli bir ba ş l ı k olarak belirtilmi ş olmakla birlikte tekliflerin ortak bir bazda de ğ erlendirilemedi ğ i ifadesi ile tasar ı m önerileri göz ard ı edilerek ihaleler “en dü ş ük fiyat” teklifi ile sonuçlan- d ı r ı lmaya çal ı ş ı lmaktad ı r. İ halelerde bu ba ş l ı k alt ı nda yap ı lan yarat ı c ı çözümlemeler ne yaz ı k ki maliyet art ı ş ı olarak de ğ erlendirilmektedir. Hâlbuki sadece gündüz de ğ il 24 saat boyunca çok fazla enerji tüketen sa ğ l ı k yap ı lar ı n ı n enerji etkin çözümlemelerinin yan ı s ı ra tedavide çok önemli bir rolü olan do ğ al ı ş ı k ve do ğ al hava- land ı rman ı n muhakkak bilinçli ve planl ı bir biçimde ele al ı nmas ı n ı n önemi büyüktür. Yap ı yönlendirmesi, iç avlularda mikroklima yara- tarak d ı ş etkileri do ğ al olarak kontrol edebil- me olanaklar ı , daha fazla alana do ğ al ı ş ı k ve havaland ı rma sa ğ lanabilmesi gibi tasar ı msal kararlar muhakkak göz önünde bulundurula- bilmelidir. Ş uras ı bir gerçektir ki sürdürülebilir- lik, enerji etkinlilik, basit tasar ı msal önlemler ile rahatl ı kla sa ğ lanabilmektedir. Sonuç Yap ı endüstrisinde tasar ı m her zaman birinci önceli ğ e sahiptir. Endüstride ilgili her disipli- ne ait tasar ı m çal ı ş malar ı ortak bir çaban ı n bile ş eni olmal ı d ı r. Disiplinler sadece kendi bilgi alan ı içerisinde çözüm üretmek yerine tasar ı m ı n disiplinleraras ı bir çal ı ş ma ile üre- tilmesinin gereklili ğ i bu bildiride bir kez daha vurgulanmaktad ı r. Verilen örneklerde bu aç ı k- ça görünmektedir. Hiçbir öneri sadece mimari ya da mühendislik çal ı ş mas ı n ı n tek ba ş ı na bir ürünü de ğ ildir. Hiçbir bile ş en, dolay ı s ı ile ilgili disiplin bir di ğ erinden ayr ı lamaz. Konu, mimari tasar ı m ı tamamlanm ı ş bir yap ı da havaland ı r- ma, ı s ı tma so ğ utma ve ayd ı nlatma için en et- kin mekanik ve elektrik mühendisli ğ i çözümle- melerini yapmak yerine en etkin çözümlemeleri yans ı tan ve bunu en do ğ ru ş ekilde kullanan bir mimari tasar ı ma ula ş abilmektir. Yap ı endüstrisinde sürdürülebilirden bah- setmek gerekiyorsa yap ı lar ı n yap ı fizi ğ i ku- rallar ı na göre üretilmi ş , yenilenebilir enerji kaynaklar ı n ı kullanan, yap ı tasar ı m ı ve formu ile bu kaynaklar ı en iyi ş ekilde kullanabilmesi gerekmektedir. Özel kurulu ş lar ı n i ş letme maliyetlerini dü- ş ürme ad ı na enerji etkin, yenilenebilir enerji kaynaklar ı n ı kullanan ve sürdürülebilir binalar yapabildikleri gibi kamu ihaleleriyle elde edilen binalarda devletin öncü olma, endüstriyi ve teknolojik çözümlemeleri destekleme ad ı na bu yap ı lar ı n yap ı m ı n ı te ş vik etme görevi vard ı r. Kamunun bu bilince ula ş mas ı dile ğ i ile… Kaynaklar [ 1] Overview of Earth Radiation Budget, http://marine.rutgers.edu/mrs/educa- tion/class/yuri/erb.html, Earth Radi- ation Budget/Environmental Science/ Rutgers,The University of New Jersey, Last updated 1998. [2] E İ E İ daresi Genel Müdürlü ğ ü, Enerji Ve- rimlili ğ i, http://www.eie.gov.tr/turkce/ en_tasarrufu/konut_ulas/bina_ulas. html [3] Enerji verimlili ğ i Kanunu, http://www. mevzuat.adalet.gov.tr/html/27471.html [4] Jonathan Shrift, ENVS 664–660 Susta- inable Design, Sept. 2010, http://www. greendesignetc.net/Buildings_10/Buil- ding_Shrift_Jonathan_%20Paper.pdf [5] Lonra, Hackbridge Beddington Zero Energy Development, http:// en.wikipedia.org/wiki/BedZED [6] F. Nur Demirbilek, A. Ugur G. Yalç ı ner, Ahmet Ecevit, A.Erkan Sahmali and Mehlika Inan ı c ı , Analysis of the thermal performance of a building design loca- ted at 2465 m: Antalya-Saklikent Nati- onal Observatory Guesthouse, Building and Environment, Volume 38, Issue 1, January 2003, Pages 177–184 [7] ETFE Film ve Membranlar ı , Mimari uy- gulama ve malzeme özellikleri, http://www.pati-films.com/en/pro- ducts/products_for_industry/etfe- architecture-buildings-d410.html [8] Shanghai Tower, Gensler, http://www. gensler.com/#projects/58 [9] M. Kiper, Teknoloji, TMMOB, May ı s 2004, s:8. Bu makale, 13-16 Nisan 2011 tarihleri aras ı n- da düzenlenen X. Ulusal Tesisat Mühendisli ğ i Kongresi’nde bildiri olarak sunulmu ş tur.