TEKNİK BİLGİ maliyetlerine yol açan teknik gelişmelerden, hem de üretim uygulamalarının iyileştirilme sinden kaynaklanmaktadır. Bu son etken bir desalinasyon tesisi kurulması için gerekli olan ön sermaye gereksinimlerinde önemli miktarlarda düşüşe neden olmuştur. 100 yılı aşkın bir süredir birim işlemlerle deniz suyunun desalinasyonu mümkün olabilmekte idi. Önceleri, termal teknolojiler yanlızca Caird & Rayner Clark gibi şirketler tarafından suyu kaynatıp çözeltiyi ayırarak kullanılmakta idi. Bu teknolojiler günümüzde, özellikle de atık buhar ve benzeri ısı kaynaklarının kullanılabildiği ortamlarda, tuzun sudan ayrışımı için etkin küresel desalinasyonun bir parçası olarak kullanılmaktadır. Bu teknolojiler tipik olarak deniz kuvvetlerinde, denizlerde ve sahil ötesi konumlarda, küçük ölçekli özel uygulamalar olarak kullanılmakta, buhar kompresyon (me kanik) ve flaş evaporasyon teknolojil erini içermektedir. Termal teknolojiler için gerekli olan öze rozyona dayanıklı metallerin kullanımı, d l a k h o a büyük boyutlu uygulamalarda yeterli ısının elde edilmesi masraflarının yüksekliği ile birle ğinde, araştırmacıların alternatif desalinasyşotin yöntemleri arayışı içine girmelerine yol açmıştır. 1960'Iarın başlarında geliştirilen diyafram esaslı teknolojiler, son yıllarda büyük boyutlu desalinasyon projelerinde ortak teknoloji olarak t karşımıza çıkmaktadır. SWRO'da kullanılan ana eknoloji eriyik tuzların iyonik düzeyde taıyrırlımşıamlayröınnıt sağlayan çapraz akışlı diyaafyrraışm emidir. Diyaframdan süzülen su kullanım için de lanırken, eriyik atıkların çoğu atık kanal p ın o a nakledilmektedir. Besleme suyunun kalitesine bağlı olarak, genelde içeriğin %40'ı at ı k olarak ayrışmakta, bu da sisteme genelde %60'1ık bir verim sağlamaktadır. Besleme kaynağında mevcut bulunan tuzlar konsantre olup, su kaynağı geliştirmede düşük enerji kullanımı potansiyeli ile ortaya çıkan yeni bir yaklaşım bulunmaktadır. Bu yaklaşım osmoz prensibine dayanmakta olup, temelleri Pearee tarafından a H çıklanmıştır [21. er ne kadar bu doğru osmoz yönetmleri 1960'Iardan bu yana mevcut olsa da, ticari olarak kullanımları nispeten yenidir. SWRO'da, osmozu kullanmanın alışılmış yöntemi, osmotik 108 Tesisat Dergisi Sayı 189 - Eylül 2011 basınca karşı durmak ve işlemi tersine mak üzere diyaframın tuzlu su tarafınaçablaışstıınrç uygulamak ve daha sonra diyaframın tatlı su tarafına tuzlu suyu sürmektir. Osmoz yöntemi, iki çözelti arasındaki kimyasal potansiyel farkı nedeniyle suyun yarı geçirgen bir ortamdan nakledilmesidir. Su doğal olarak daha yoğun olan tuzlu suyu inceltmek üzere diyaframın tatlı su tarafına geçecektir. Bu da, iki çözelti abrirabs aı nsdıan çk if at ur kzıl uylaurkatfaacrakkı ntıdr .aSn WbRaOğımi l sız o l a r a k e tırıldığında, daha az miktarda taze su o k l a u r ş ş u ıl m aş u, daha çok da az tuzlu su üretimi nedeniyle doğru osmoz daha az faydalı olarak görülebilir. Ancak, doğru osmoz yöntemi, değişik sistem tasarımları ile osmoz prensibinin kullanımına olanak sağlaması nedeniyle enerji denetimi için potansiyel oluşturmak üzere asil bir olanak sunmaktadır. Su üretmek üzere tasarlanan sistemlere İleri Osmoz (FO) sistemleri denmekte olup, Modern Water'ın Ayarlanmış Osmoz De linasyonu (MOD) teknolojisinin kalbini bu sist sea m o E l n uşturmaktadır (aşağıya bakınız). erjiyi geri dönüşümü projeleri genelde Basınç Geciktirmeli Osmoz (PRO) olarak bilinme tedirler. kFO ve PRO teknolojilerinin diğer diyafram te lojilerinin bileşimi ile, bu işlem projelerininknboir dizi değişik şekli ve bileşimi hali hazırda geliştirilmektedir. Besleme suyunun me diyetine bağlı olarak, ön arıtma teknolovjicleu ri ilave diyafram teknolojileri şeklinde de de reye sokulabilmektedir. Sisteme beslenen s v u, kaynağının doğasına ve değişkenliğine bağlı olarak Ultra-filtrasyon (UF) ü teknolojisi SWRO için ön arıtma olarak etkin bir biçimde labilmektedir. Pearee, son yıllarda su arıt k ı u m ll ı a n n d ı a kullanılan UF ve mikro-filtrasyon ürünlerinde önemli artışlar olduğunu, bu artışın %20'Ier civarında olduğunu bildirmektedir. Son yıllarda, desalinasyon sistemlerinde OPEX (işletim maliyetleri) ve CAPEX (sermaye yetleri) maliyetlerinin sağlamak üzere bmirçaolik değişik faktör bir araya gelmiş bulunmaktadır. Son 20 yılda desaline edilmiş suyun işletme maliyetlerinde önemli düşüşler kaydedildiğini, 1990'Iarın ortalarında birim m3 başına 1.25 ila 1.50 dolar olan bu maliyetin günümüzde m3 başına 0.75 doların altına düştüğünü bildiren Hanson, "Bu iyileşmenin nedeni, hem teknolojide elde edilen gelişmeler, hem de bir desalinasyon tesisi kurmak için gerekli olan yatırım sermayesinin önemli ölçüde düşmesine neden olan üretim uygulamalarına bağlı mali nedenlerdir" demektedir. Bu düşük maliyetlere katkıda bulunan te nolojiler arasında ön-arıtmada gelişmelek r, yüksek verimli pompalar, diyaframlar ve enerji gedürşiüdrüölmnüşüm cihazları sayılabilir. OPEX'in esi artık, SWRO'nun uygun maliyetli olmasını sağlayan çeşitli işletim faktörlerini inceleyeceğiz. RO diyaframlarında iyileşmeler üreticiler, diyafram elemanı başına daha çok diyafram alanı koymakta, böylelikle de işletme basıncı devamlı olarak azalma göstermektedir. Her iki faktör de diyafram yenileme giderlerinin ve bunlarla ilgili enerji gereksiniminin azalmasına k G atkıda bulunmaktadır. elişen teknolojilerin kullanımı hali hazırda öze lendiği üzere, ileri osmoz (FO) günümüzde diyaframt de işl salinasyonunda artarak kullanılmaktadır. FO emlerinde taze suyun diyaframdan geçişini sağlamak üzere bir kuwet yaratmak için bir draw d solüsyonu kullanılmaktadır. Bu draw solüsyonu e sonlüizsysounyuunodlaunp,dagha yoğun olan bir osmotikajan enellikle de ub yogn au lta nkmu l al akntıal m, yaokğt audnılru. kF fOa rdki yı anfar ammoınnya utmu zbl iuk asru edeniyle süzülen su osmoz yoluyla draw solüsyonuna geçmektedir. Draw solüsyonundaki çözeltiler daha sonra geri dönüştürülür ve tekrar kullanılır. Arıtılmış draw s M o o lü d syonu da arıtılmış suyu oluşturur. ern Water'ın patenti alınmış MOD te nolojisi ileri osmoz (FO) ile ters osmoz (RO k ) teknolojilerini birleştiren iki evreli bir yöntem olarak tanımlanır. İki değişik sistem 18 ayı aşkın bir süre nılmaktadır [3]d.ir Umman Sultanlığında kullaBu projelerden biri, Maskat'ın 400 kilometre güneyinde, Al Khaluf'dadır. Khaluf sitesinde Modern Water'ın günlük 100 m 3 kapasitel i konteynerli ünitesi (bakınız Şekil 2) elektrik ve su idaresinin sahip olduğu bir konvansiyonel SWRO sisteminin yanı sıra çalışmaktadır. İşlemin FO kısmı, SWRO diyaframları 120 mg/I TOS (toplam eriyik katı madde) içilebilir nitelikli su elde etmeden ve yüksek basınçla
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=