MAKALE manın yolunu açmakta, enerji verimliliğin i n en üst düzeyde gerçekleşmesini sağlamaktadır. Enerji verimliliği çalışmaları, tüm sistemlerin, enerji-çevre-işletme ekonomisi yönünden çok daha uygun ha legelmesine, enerji-çevre duyarlı bir toplum yapısının oluşmasına ve amaçlanan sosyal ve ekonomik kalkınma nın en kısa sürede gerçekleştirilebilmesine büyük katkılar yapabilmektedir. Üretim, Enerji Kalitesi ve Enerji Verimliliğinin Esasları Genelde ekonomide, özelde ekonomik sektörlerde sürdürü lebilirlik ancak üretimin kü resel rekabet koşullarında uygun fiyat, kalite ve miktarlarda gerçe kleştirilebilmesi ile sağlanabilir. Bu bağlamda en etkili olan faktör genelde enerjidir. Bir üretim sisteminin başlıca girdi ve çıktıları, bunların ekonomik ve çevresel boyutları Şekil l 'de gösteril m i ştir. Üretim maliyetinin küresel rekabet koşulları içinde uygundüzeye indirilebilmesi için zaman içinde değişen enerji fiyat ve teknolojileri, çevresel standartlar, yatırım koşulları dikkate alınarak, genelde birim ürün enerji ve amortisman giderlerinin toplamından oluşan, birim ürün toplam üretim maliyetinin, en aza indirilmesi eylemleri ile sağlanabil ir. Bu bağlamdaki genel yaklaşım Şekil 2'de gösterilmişti r. Toplam enerji verimliliği bağlamında temel yaklaşım; yakıt ve yakıta uygun enerji teknoloji ve sistemi seçimi, sistem yapısı oluşturulması, uygun tasarım, imalat ve işletme ile kullanımda sunulan ve talep edilen enerjilerin kalite ve miktarlarının uyumlaştırılması olmalıdır. Enerji sistemlerinin analizi ve birim ürün başına tüketilen enerji miktarının doğru olarak hesaplanabilmesi günümüz rekabet koşullarında büyük önem taşımaktadır. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü lsıl Güç Laboratuarı nda bu amaca hizmet etmesi için kurulan ve a ltyapıs ı ile detaylı enerji etütleri yapabilecek olan laboratuar altyapısı aşağıda detaylarıyla anlatılmıştır. Enerji Verimliliği Çalışmaları ile İlgili Laboratuvar Altyapısı Enerji Verimliliği Merkezi lsıl Güç Laboratuarında kurulan Enerji Verimliliği Merkezi'nde, enerji üreten (kazan, fırın, soba, ısıl güç santralleri vb.) sistemleri ile 7 4 Tesisat Dergisi Sayı 186 -Haziran 2011 y.ı, Girdi Huırl.ım.ı Ho,ıı İt'-'-, ÜN♦im Tel«ıolojlsl (Sisten,} Çikti Ko~ll.ındırmil Üi Em.Ve.l:l im. Velt. ~ co~ co, I so, N01 Ti' Şekil 1. Bir endüstriyel üretim sisteminin sistem yapısı, başlıca girdi ve çıktı ları ile ekonomik ve çevresel boyutu Cıı~.At- \~'QlU\C - 1/T/7777,77 /7 /7 /T, ,.,.; İnO\-asyodu Or«inı [ l'JL ] ZB,. '/////////////. - /////,(/// ""'' kll?ı //. "i~"' _ avıı_z / Cr Cr Cıı:=.""-·"='"'~'<?7m Camr c .., 2008 X-ıı .,,-eooa 2020 {[fMJi!hıııtr.1•10-~)'II) t[yilJ 2040 To.sorlM-l st.etrıe vekitirô X t i Şekil 2. Üretimde birim ürün toplam ürün maliyetinin değişen ekonomik ve teknolojik koşullarda en aza indirilmesi ileilgili mühendislik yaklaşımı enerji ku llana n(pompa, fan,kompresör, ısıtma, havalandırma, soğutma vb. sistem elemanları) sistemlerin tasarım, üretim ve kullanım aşamalarında enerji verimliliğinin temelleri; teorik ve uygu lamalı olarak ele alınara k, çok yönlü Ar-Ge ve uygulama çalışmalarının yapılması amaçlanmaktadır. Bu merkezde enerji verimli liği ile ilgili Ar-Ge, eğitim, tasarım, optimizasyon, ekonomik analiz vb. çalışmaların yapılabilmesi için gerekli her türlü, ölçme, veri toplama, değerlendirme vb. sistemler ile gerekli yazılım alt yapısı bulunmaktadır. Enerji Verimliliği Merkezi'nde aşağıdaki test ve eğitim sistemleri bulunmaktadır. Genel olarak bu test sistemleri; buhar kazanı (ekonomizör ile atık ısı geri kazanı mı) , buhar kapanı, fan, pompa, basınçlı hava, soğutma ve iklimlendirme, fırın (reküperatör ile atık ısı geri kazanımı) ve aydınlatma test sistemlerinden oluşmaktadır. Buhar kazanları ve kondenstoplar sanayide birçok alanda kullanılmaktadı r. Özellikle ülkemizde tekstil fabrikalarında çok sık karşılaşılan bu sistemlerde birçok yanlış uygulama mevcuttur. Bacagazı ölçümleri yapılan birçok fabrikada enerji geri kazanım sistemlerinin kullanılmadığı görülmüştür. Bununla birlikte, buhar hatlarında ve kondenstop seçiminde de birçok yanl ış uygulama bulunmaktadır. Özellikle kondenstopların yanlış bağlanması nedeniyle birçok işletmede devamlı buhar kaçakları bulunmaktadır. Tekstil sektöründe kullanılan kurutma barabanlarındaki yanlış kondenstop uygu lamaları ürün kalitesinin bozulmasına neden olmaktadır. Bu amaçla buhar kazanı ve buhar kapanı test sistemlerinde buamaca yönelik uygulamalı ölçüm ve analiz ça lışmaları yapılarak, enerji tasarrufu potansiyelleri belirlenip, bunların geri kazanımları ile ilgili eğitim ve doğru uygulama çalışmaları yapılmaktadır. Buhar kazanı test sistemi, ekonomizör uygulaması ile enerji geri kazanımının sağlanmasını gösteren bir uygulamadır. Doğalgaz brülörlü, 6 bar basınçta çalışan ve 1 ton/h buha r üretim kapasitesine sahip olan buhar kazanında; kazan verimi hesaplama, bacagazı ölçümü, su iletkenlik ölçümü, yüzey sıcaklığı ölçümü vb. gibi uygulamalar ilgili ölçüm cihazları ile gerçekl eştirilecektir. Üretilen buhar, kondenstop test ünitesine, boru tipi ısı değiştiricisi ve plakalı tip ısı değiştiricisi test ünitelerine
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=