Şeki l 3. t.terkıızi .Aiıcrlar (Giintı Kukısi. PSIO ıe PS20 santralleri. ispanya) Şekil4. Çanak kolektörter güce çevirir. Hidrojen veya helyum gibi özgül imkan verirken. gülle§in olmadığı a şam saatağıı1ığı, (atale ·ı düş k bir gazın tercih edildi · lerindeelekl il üretimini sağtamaktad r. Böylece ği bu sistemlerde soğuk.keıı sıkışbnlmış gaz. ışı depolama ya da hibridleme eldendiğinde a - güneş enerjisi tarafından ısrtılır 11e bir türbin şam saatlerinin yoğun (puant) elektrik yükünü veya silindir piston sisteminde genleşirken iş karşılamaktadır. Buhar türbinleri ile üretilen üretir. Bu mekanik güç brr jeneratör yardımıyla elektrik akımı darbesiz ve kontrollüdür ve ~eelektriksel @ce dönllştllrlllllr. Tek reya birçok be~.eııi n ata etini ve kara lıl®nı arttırır: GO nil ne yansıbcı yüzeyden oluşan çanak kolektöı1ergü- mevs'mine ve hava durumuna göre üretilecek neşi iki eksen de izlerter. Alıcı yüZey 11e motor tipi elektrik tahm in edilebil ir n· elikte olduğu için yiiiçin başta Stiıfing motoru ~a Brayton mikro- netimi kolaydır. CSP sistemlerinin bazı kısrtlama türbini olmak üzere iki seçene, vardır ve sistem ve problemlerini de unutmamak gereliir. Kuruluş verimi %24-25'i yakalamaktadır [2). yeri ald® direkt ışınım d~eri 1900..2100 kW-IV mt....J ıl olan azami 2 derece eğimi . engelıesız. kullanılan teknoloj~e bağlı olarak yaklaşı 2 hektar/MVı'e (eıı az 10 krnZ bcyü lüğijnde) çevresinde dağlar tarafından gölgelenmeyen arazi gerektirnıekledir. Çevrim suyu i~aca da 3 m3/MW-h ile yükse ka ıaktadı . Tanmsal aÇ*fan değerit böylesi arazilerin satış d~-eıi yükse§rtir. SilfUll kısıtlı bulunduğu güneşi bol kural<,lyan-kurak çöl ortam lannda havalı S()ğutma yoluna ~d lginde ise eıim önemli oranda düşmektedir. Batlece ekonomı yooden cazip b. tesisin konumu 15· 35 derece paralel arasında ıe ortalama direkt ışınım 2.460 kV -h/m2-yıl olarak beklenmektedir. işletme maliyeti dll§llk olmakla birlik1e kurulum maliyeti göreceli olarak yüksektir. Ku nıluın maliyeti 2010 yılı itibarıyla yenilenebi lir ene~i kaynaklarından rüzgar ile kıyaslandığında -9 $!W ile 2.5-3 at mertebesindedir [3.4,5). Şehirlerin yakınında işletmesi zor olan CSP sistemleri, ıssız çöl şarttannda da kum etoz ~~=· 1 toı Mojave çölündaki Solar One tesisidir. 1995'te Solar Two adı verilerek genişletilen tesisin test edilen kapasitesi 10 MW'a ulaşını~tır (Şekil S). 2009 yazında daha geli~mi~ ve yükse kapasiteli bir santral kurmak llzere sökOimüştOr. Böylece Amerika'nın f1ıJ santralleri dahil 2016'da 28 r;ıv güneşten elektrik kapasitesine ulaşacağı öngörülmektedir. Seville ispallfa'da Mart 2007'de ticarf n~e kte kurulan Planta Solar-PSlO güneş kulesi santral' ll MWe kapas~eli olu~ 75.000 mZ'Iik bir alana sa · r (Şekil 5). Santralın y lık üretimi 24.3 GV/Iı, ısıl ıerim %27, toplam verim ise %17'd' [5). Aynı yerde Nisan 2009'da 20 rııw kapasitel PS20 kurulu~.en, gen~leme planına göre toplam gücün 2013'ekadar 3()0 MW a çıkanlması planlanmaktadır. Bir diğer güneş kulesi sıstemi Solar Tres adıyla 15 ~ Vkapasiteyle kurulmuş tuz erWl@ üstünde ene~i depola'jarak yaz aylannda 24 saat kesintisiz çalışma sağlanml§ ve y llık ortata nıa %65 emreaınadeli elde edilmiştir. 2008 yılında Granada'da .urulan parabalik oluk koleklörlll, Andasol-l ve 2000'da hizmete a nan Andasol-2 santralleri 50'§er MW kapasiteli olup, yılda 3.589 saatte toplam 179 GWh Oretim yap. ma ktadır. vrupa' n en ~neşli ülkesrispanya'da gü ne~en eleM ri k ü etme kapasitesi f\1 santra - ri de d§hil 2009 yılı sonunda 3 GW'a ula§nııştır. Böıjiece güneş enerjisinin toplam elektri üretimindelli payı %12'yi bulmuştur. Noktasal yoEunlaştırmalı çanak :oleld5r sistenılerde su Çe\lnmi kullanılmadığı için su aynaklann bulunmadığı kurak çöl ortamianna ~k uygundur. 5-25 kWe kapasite ile modUier yapıda olduğu için ister tek, isterse ÇQk sayıda çanak bir arada kııllanılabil' . Ancak. gü enifir ve ekonomikbir Stirtingmotoru yapmak zordur. Sti~· ng mo ortann n sa~ıklı işlernesi için Hidrojen veya Heltum gibi hafif ve ince bir gaz ortaının sızdırmazhğı sa~anmak durumundadır. ynca, bu sistemlerde enerji depolamak da rnllmkUn de· ğildit Bu nedenle. çanak/Stiriing sistenılennin hibrid yapıda başka b. eneıji kaynağı ile birlikte tasartanması ötıenlınel<.tedir. Doğal gazlı. b~ogazl ı veya b~okütleden elde edilen senlaz gaılı protoöpler Avrupa ve Amerika'da geli§timıe ve test a§amasında ır 11e 2009 yılı itibaıltle hala yatırım maliyeti en yüksek a ema · olarak görünmektedir. Parabolik çanak sistemler gerek ışınım yoğunraştırma oranı, gerekse toplam sistem verimi açısından avantajlı olmakla birlikte ısr depolamaya izin vermemesi fotovollaik sisternlerle teknolojik olarak daha karnıaşık ve pahalı bir sistem olarak ayn kategoriye gjmıe durumunu doEurrnaktadır. erozyonu sorunuyla karşı ~.arşıyadır. ABD'de Parabolik çanak sistemlerinin geliştirilmes i 3. Dünyada CSP Uygulamaları CSP teknolofleri kızgın buhar 11eya sıcak hava üretimi sonrasında performansı kanrtlanmış ve olgunlaşmış süreçler içerir. ilk ünitesi 1984'te devreye alınaıı. kademe!i olarak büyütülen e20 yılı geçf{in sOredir çalıştı ılan SEGS santrallerin· de ~lelnıe yönetimi geliştiril miş ve ekonomikleştirilmiştir. CSP sistemleri toplumların elektrik tüketim ~limleriyle uyuınludur. Isı depolama sistemi elektrik ür ınezken ene~i depolamaya 86 Tesisat Dergisi Sayı 181-Ocak 2011 Caınornia Mojaveçölünd~i SEGS parabalikoluk için ABD ve AB'de çalı§malar yürütülmiıştür. demo tesisleri 354 r.ıwe kapas~e ile dOnyanın ABD l980'1i yıllarda başlayan ve 500 Milyon en bOytık giineş eneıjisi santral i olup· sonun- USD'yeyakın Ar-Ge harcaması yapılan projede cusu 1990'da devreıJe al nan dokuz üniteden her biri 25 K\Vp rıretebilen Stirling motorlu sisoluşmaktadır. Amerika'da ku- F....,....-,______ rulu diğer parabalik ouktesisi Nevada Salar One,260 mi~on USO bütçe i e yaııılmış olup; nominal kapasitesi 64 MW'tır. Santralde 760 olukta 219.000 ayna. 18.000 alıcı tüp olup ~~~~; akışkan srcakl@ 39l"C'dir ~ [5). ABO Enerji Bakanlığı des- _ __..,._-. teği iledeneysel ama olara 1981 'de kurdurulan ilk güneş Şek'J 5 1 , d Sola On bol k ı . t ı · . Cal:ı . r . .eva a r e para u esı san ra ı yıne ııornıa Gllne~ Kulesi_ ispanya (sa~ --~----~~~-------------------- oluk sanlrali- ABD (soO: PS 10
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=