ortamın pH'sına, sıcaklığa organik ve besi maddelerinın konsantrasyonuna. çözünmuş oksijen seviyesine, yözet/ alanına. bekletme süresine ve kanaliıasyondaki atık suyun akış hızına bağlı olarak değişir. Koku oluşturan bakteriler için ortamın pH' sı çok önemlidir. is anbul Su Ye Kanafizasyon idaresi G~n~l Müdürlüğü'nce (iSKi) kana · asyon inşaat işlennde ekonomık nedenlerden dolayı uygun arazilerde beton boru kullanımı yaygındır. Yeni yapılan beton borulann pH sı. içeriğinde yüksek miktarda kireç ihtiva etmesi nedeniyle 11- 12 civanndadır. Koku yayan bakterilerin yüksek pH'dan dolayı yeni ımal edilmiş borularda yaşamalan zordur. Zamanla atıksularda bulunan karbondioksit ve hidrojen süttürden dolayı beton borunun pH sı 9-9,5 civarlanna düşer. Atıksuyun bfjoloıik olarak bozunması sonucu oluşan gazlar kanafizasyon içerisinde bulunan nem le birleşerek sDifirik asiti (1-lzSOJ) oluştururlar. Batonla kimyasal tepkimeye giren sülfirik as beton borunun tahrip olmasına neden olur. Borularda mfqdana gelen koroıyondan dolayı belonun üzerinde delikler oluşur. Otuşan deliklerden dolayı atıksu yeraltı suyuna karışmaya başlar. Kanafizasyon içerisindeki atık suyun pH değeri daha da düştüğü zaman sülfat, hidrojen sülfilre dönüşürfl]. Sıcaklık da sülfat (S0 1 • 2 ) indirgeyen anaerobik bakteriler ı~in önemlidir. Her 10 C sıcaklık artışında oluşan hidrojen siilfür miktan bir ka artmaktadır. Atıksu içerisinde bulunan organik ve besi maddelerinin konsantrasyonu da hidrojen sülfür oluşumunu ~tkiler. Siilfat-indirgeyici bakterileri çoğunlukla atıksuda yeterli nulrient (N.P) ve organik besi maddesine u laş ırt ar. Söz konusu maddelerden herhangi birinin eksikliğinde. bakteriler üreyemez ve koku oluşturamazlar. Atıksuyun kanafizasyon içerisinde çok bekletilmesi durumunda atıksu içerisinde bulunan çözOnmUş oksijen seviyesi hızlıca düşebilir. Atıksu içerisinde çözünmüş oksijenin 0,1-1 mg/L kritik seviyelere düşmesi halinde hidroıen süttür oluşumu hızlanır. 1 mgll ve üzeri çözünmuş oksijen konsantrasyonları . sülfat-indirgeyen bakterileri inhibe eder e koluı oluşumunu engeller. Atıksu toplama hatlannda oluşan kokuların beriaraf edilebilmesi için uygulanan yöntemler şöyle sıralanabilir: 108 lesisat Dergisi Sayı 181-Ocak 2011 e kil 1. Kanafizasyon sisteminde hidroje11 s"" fur oluşumu{ 1] . • Düzenli işletme ve bakım, • Hava enjeksiyonu, • Kimyasal madde ilavesi. Kanafizasyon sistemfennde obışan koluınun nlenmesindeki en ijnemli uygulama kanalizasyon hatlarında yapılan düzenli işletme ve batamlardır. Kanafizasyon sistemlerinde k~ kunun oluşmaması için yeter1i havalandı rma yapılması zaruridir. Kanafizasyon hattında oluşan gaziann kolayca dağılması i~in kanafizasyon toplama hattı üzerinde bulunan baca kapaklannda havalandırma deliklerin in açık olup olmadığı sık aralıklarla kontrol edilmelidir. Kanafizasyon hatlarına yapılacak endüstriyel dB§a~lara müsaade edılmemelidir. ynca. kanafizasyon sistemi içinde rutin olarak tıkannıaya karşı gözlemler yapdmalıdır. Tıkanma durumu oluşması halinde gerekli çatışmalar zaman kaybeditmeden yapılmalıdır. Kanafizasyon hattına farklı yöntemlerle hava enjeksiyonu (direkt enjeksiyon, venturi. U til pO vb.) yapılarak kokunun engellenmesi sağlanabilmektedir. Ha a enje siyon uilekanafizasyon içerisindefli çözünmüş oksijen sıM,ıesi 1 mgll v~a üzerine çıkartılarak sülfat-indirgeıJen bakteriler inhibe edilirler. Kanafizasyon hatlanna kimyasal madde (klor gan. hipo orit hidrojen peroksi metal tuzları. nitrat, alkali ve potasyum permanganal vb.) ilavesi de iSKi ta rafında n yaygınlıkla ku anılan koku giderim yönteııılerindendir. Sistemde oluşan istenm~en kokular kimyasal oksidasyon la (C~. Hp). sOlfat (SO/ ) indirgeyici bakterilenn kimyasal maddelerle (NOJ·) inhibe edilmesi. me al tuztarla koku oluşturan ma delerin çökettitmesi ve yü sek alkalinite içeren maddeler (NaOH) kullanılarak atıksuyun pH' nın kontroliiiyle sağlanır. 4. Atıksu Antma Tesislerinden Kaynaklanan Kokular ve Be rtaraf Yöntemle ri Kö ü kokuya neden olan atıksu antma tesis ünitefen ve arıtma süre~leri de aylı incelendiğinde, ortaya çıkan kokulann kaynaldan ve yapısıyla birlikte bunların önlenmesinde uygulanabilece koku giderim yöntemleri bunlara bağlı olarak değişkenlik gösterir. tıksu arılma tesislerindeki kokular. arıtma prosesin in d~ ~ik kademelerinde olu~an bile~ik.ler tarahndan m~dana getirilmektedir. Abksu özellikleri ve uygulanan arıtma prosesleri (özelli e çamur arıtma prosesi) oluşan kokunun tipı ve oluşum sıklı!J üzerinde önemli etkiye sahiptir. Hidrokarbonlar. azot ve süttür bileşikleri atıksu arıtma tesislerinde ~.o u oluşturan başlıca maddelerdir. ~letilmekte olan atıksu arıtma tesislerinde karşılaşılan muhtemel koku kaynaklan ise Ş()ıjle sıralanabilir: • Sülfür1ü bi leşikle r içeren sep ·k atıksuların arıtma tesısine gelmesı. • Kanafizasyon toplama sistemine deşa~ edilen endüstriyel atıksulann tesise ula~ması, • Aşırı organik yükleıneler. • Çamur susuzlaştııma v~a çamur yoğuntaş rma ünitelen. • Çamur kurutma üniteleri Ye depolama alanları, • Çamur şarttandırma ve su giderme niteleri. • Çamuryakma tesisleri (sıcaklık dlişük olduğunda). Atıksu arrtma tesislerinde koku kontrolü. atıksu arıtma tesisinin iyi şekilde tasannıı. uygun proses seçimi ve verimli i§letilmesi ile sağlanır. Antma tesısinin i§letilmesi sırasında koku oluşturabilecek proseslere karşı. sıvı Y~a gaz tazlı koku giderim tedbirler alınmalıdır. Antrııa ünitelerinde temizlik ve bakım süre li yapılmalı, olu§an çamurun sistemden süre li ve hızlı bir şe ·ıde toplanıp uzaklaştınlması ile de destefllenmelidır. Aynca, akımın tüm tesis içinde sabit hızda olması sağlanmalıdır(2]. Srvı fazda ko u kootroiO genellikle kimyasal madde dozlaması ile (FeC~. feSO,. hıdroıen peroksit kireç, ozon. vb.) yapılmaktadır. Sıvı fazda koku kontrolü ile sü~ür olu~umu engellenır. koku e koroıyon kontrolü sağlanır ve bırden fazla koku yayan madde aynı anda giderebilir. Gaz fazda kolltı kontrolü kokunun oluştuğu kaynakta çözüm sağlar. genış bir koku yelpazesini arrtır ve ventilasyon sağlar.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=