GÜNCEL METALİK OLMAYAN DİĞER MİNERAL ÜRÜNLER FİYAT DEĞİŞİMİ METALİK OLMAYAN DİĞER MİNERAL ÜRÜNLERİ İMALATI 3% 3% .... 2% ---+ 2% 1% 1% 0% -1% -1% -2% -2% -3% kaynak: TCMB ne göre Türkiye ortalamasının üstünde %62,25 azalış kaydettiği görülmektedir. Bununla birlikte ivme kaybı doğuda da yaşanmaktadır. Nitekim, Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt'i kapsayan TRC3'teki konut satışlarındaki azalış %64,62, Van, Muş, Bitlis ve Hakkari'yi kapsayan TRB2'deki gerileme %38,61 olmuştur. Konut satışlarında bir önceki yılın aynı dönemine göre yaşanan bu gerilemede yine gayrimenkul fiyatlarının yüksek olması etkili olmuştur. Merkez Bankası'nın gösterge faizleri tarihi düşük seviyelerde tutması sonrasında gayrimenkule talebi gören arz ayağı fiyatları yükseltme yoluna gitmiştir. Bunun bir sonucu olarak konut satışları rakamında gerileme yaşanmıştır. Ancak konut satışlarının yılın ikinci çeyreğinde mevsimsel etkilerle birlikte bir önceki çeyreğe göre yukarı yönelmiştir. İnşaat malzemesi fiyatlarında eksili oranlar devam etmektedir. İTO'nun rakamlarına göre Haziran ayından beri son 3ayda gerileme kaydeden inşaat malzemesi fiyatları sırasıyla %0,99, %0,31 ve %0,47'Iik düşüş göstermiştir. Bununla birlikte inşaat malzemeleri konusunda izlenen rakamlardan olan metalik olmayan diğer mineral ürünlerinde ise fiyatlar yükseliş eğilimindedir. TÜİK'in açıkladığı üretici fiyatları endeksinin bir alt başlığı olan metalik olmayan diğer mineral ürünler fiyat endeksi Ağustos ayında %0,50 oranında yükseliş kaydetmiştir. Yine metalik olmayan diğer mineral ürünleri imalatında ise ivme kaybının yaşandığı görülmektedir. Sanayi üretimi başlığı altında inşaat malzemeleri sanayisine yönelik bilgi veren bu rakam Haziran ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %9,36'Iık artış kaydetmiştir. 36 Tesisat Dergisi Sayı 177 - Eylül 2010 30% 25% Üretim güç 20% +------'---~-----,.--aybediyor- ı--ı~~F">ı. 15% 10% 5% 0% +-"l~-+-+-ı-+-+-+--+--+-+--ı-+--ı-+~kl-ll-+-+--t-<ı-+-+--1 -5% -10% -15% -20% -25% Kaynak: TOIK Ancak bir önceki aya göre %3,45'Iik düşüş göstermiştir. Dikkat çekici bir husus endeksin Şubat ayından beri yakaladığı yukarı trendden ilk kez sapma göstermesidir. Şubat ayında endeks değerinin 82,8 olduğu bu sektörde o dönemden Mayıs ayına kadar yaşanan ivmelenme sonucunda %50,6'Iık artış yaşanmış, endeks değeri 124,l'ye ulaşmıştır. Haziran ayında bu rakam 120,4'e gerilemiştir. Datanın ivme kaybı grafikten de görülmektedir. Nitekim, Mart-Mayıs dönemine ilişkin açıklanan son üç veride bir önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla %22,07, %19,15ve %18,09 artış yaşandığı görülürken, bu değişim Haziran ayında %9,36 düzeyinde kalmıştır. Tüketici ayağında ise konuta yatırım yapma eğiliminin güçlü bir şekilde zayıfladığı görülmektedir. Merkez Bankası'nın gösterge faizinin %6,5, tahvil faizinin ise %8'a gerilediği dönemde gayrime nkule yatırım yapma eğiliminin düşmesi düşündürücüdür. Burada özellikle konut alma/inşaa etme ihtimalinin %4,13'Iük gerileme kaydetmesi önemli bir gelişmedir. Nitekim bu değişim konut satışlarının bir süre daha ivme kaybedeceği ni göstermektedir. Bu durumun iki temel nedeni olduğu görülmektedir. Bunlardan ilki gayrimenkul fiyatlarının kriz sonrasında hızla şişmesidir. İkincisi ise referandum ve seçim tartışmalarının yarattığı belirsizliktir. Burada kritik diğer gösterge kredilerin durumudur. Bu noktada konut kredisi kullanımlarına dikkat edilmelidir. Nitekim, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında kredi kullanımı sırasıyla %2,28, %2,52 ve %1,79 oranında artış kaydetmiştir. Yani konut kredisi kullanma eğilimi devam ederken, açıklanan son datada bir ivme kaybı yaşanmıştır. Bu noktada vade yap ısındaki seçicilik yine dikkat çekmektedir. Faizlerin dipte olduğu görüşünün etkili olması nedeniyle kısa vadeli kredi kullanımlarında düşüş yaşanırken, 5-10 yıll ık kredi kullanımının arttığı görülmektedir. Yani tüketici mevcut kredi faizlerini uzun vade için kullanmak istemektedir. Bununla birlikte dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta da kredi kullanımında bir önceki aya göre belirgin bir düşüş yaşanmasıdır. Nitekim, grafikten de görüleceği üzere 2010 yılının Ağustos ayında kredi kullanım artış hızı Temmuz ayına göre daha düşük bir düzeyde gerçe kleşmiştir. Mevcut durumda vade dağılımında 5-10 yıllık ve 3-5 yıllık kred ilerde payların sırasıyla %51 ve %28 düzeyinde oluştuğu görülmektedir. İnşaat sektörünün istihdamında ise hızlı bir toparlanma görülmektedir. Ocak ayında 1 milyon 161 bin rakamında olan sektör istihdamının özellikle Mart-Mayıs aylarında sırasıyla %11,47, %12,27 ve %6,98 oranında artarak Nisan ayı itibariyle 1milyon 517 bin rakamına ulaştığı görü lmektedir. Önümüzdeki dönemde, gayrimenkul sektöründe gerek potansiyel talep, gerekse faizlerin düzeyi göz önünde bulundurulduğunda oluşan patlama yapmaya hazır talebin harekete geçme noktası önemli o lacaktır. Mevcut durumda fiyatların hızlı bir artış göstermesinin yanı sıra referandum ve seçim tartışmalarının belirsizlik yarattığı görülmektedir. Yine IMF'den sonra mali kuralın ertelenmesi seçim ekonomisi olasılığının yatırımcılar tarafından daha fazla dillendirilmesine neden olmuştur. Dolayısıyla tüketici güveninin de yansıttığı üzere gayrimenkul yatırımcısının bu uzun vadeli yatırım aracına 'para yatırma' adımını bir süre daha ötelediği görülebilecektir. ■ o ~ :ı:
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=