MAKALE yakıtların uzun bir müddet daha birincil enerji kaynağı olarak kullanılacağı öngörülmektedir. Bu nedenle fosil kaynaklı konut ısıtılmasında çevreye duyarlı sistemlerin kullanımı öncelikli hale gelmektedir. Bölge ısıtma teknolojisi, al ternatif sistemlere göre çok daha az emisyon yayan, çevreye duyarlı sistemlerdir. Çünkü bireysel konut ısıtmasında; her binanın kendi ısıtma sisteminde yakıtın yakılarak, yanma sonu gazlar binaların kendi bacalarından filtre edilmeden atmosfere bırakılmaktadır. Halbuki bölge ısıtma sistemine bağlı bir yerleşim biriminde; merkezi bir güç santralindea fosil yakıt (kömür, doğalgaz, petrol ürünü v.b.) kazanda verimli bir şekilde yakılarak öncelikle bölgenin ihtiyacı olan elektrik enerjisi üretilir, bunun yanında üretilen ısı enerjisi de bağlı bulunan ko nutlara iletilir. Böylece; zaten elektrik üretimi için santralde yakılan yakıtla, bölgenin ısıtma için ihtiyaç duyduğu enerji de karşılanmış olur. Sonuç olarak, konutlarda yakıt yakılmasına gerek kalmaz. Yerleşim birimindeki tüm konutlarda ısınma için yakıt yakılarak on binlerce bacadan çıkan yanma gazı yerine, tek bir bacadan ve filtre edilerek hem elektrik hem de ısı üretilerek atılan gaz çevre havasını korumada oldukça etkin bir rol oynayacaktır. Ayrıca ko nutlardaki verimsiz bireysel yakma sistemleri (soba vb.) yerine santralde yanmanın kontrol altında olması nedeni ile yakıtların yakılmasında önemli bir avantaj elde edilmiş olur. Tüm bu hususlar göz önüne alınarak , "Enerji Verimliliğini Arttırmak Üzere Termik Santral Atık ısılarını Faydaya Dönüştürme Yöntemle rinin Araştırılması, Geliştirilmesi ve Binalarda lsıtma Uygulaması (TSAD)" projesi TÜBİTAK Kamu Kurumlar Araştırma ve Geliştirme Projeleri Destekleme Programı (TÜBİTAK 1007) desteği ile başlatılmıştır. EÜAŞ ve EİE tarafından talep edilen proje TÜBİTAK MAM ve Yıldız Teknik Üniversitesi tarafından ortaklaşa yürütülmektedir. Projenin başlangıç tarihi 01.07.2006, bitiş tarihi ise 02.0l.201l 'dir. Dünyada Durum Dünyada konut ısıtma alanında bölge ısıtma sistemlerinin önemli bir yeri bulunmaktadır. Özellikle Avrupa ülkeleri başta olmak üzere bir çok gelişmiş ülkede konutlar, uzun yıllardır bölge ısıtma sistemleri ile ısıtılmakta ve bölge ısıtma sistemlerinin payı her geçen gün artmaktadır. Buna rağmen ülkemizde BIS ile ısıtılan konut sayısı yaklaşık 42 bin adettir. Bu rakam diğer ülkelerdeki durumla karşılaştırıl dığında; ülkemizdeki BIS kullanımının oldukça az olduğu görülmektedir (Şekil 2). Bölge ısıtma Talebinin İncelenmesinde İzlenen Yöntem Termik santral çevrelerindeki bölge ısıtma potansiyellerinin belirlenmesinde aşağıdaki çalışma adımları takip edilmiştir. • Santral çevresindeki yerleşim yerlerinin saatlik ısıtma, soğutma ve sıcak kullanım suyu ısı talepleri saatlik meteorolojik verilere dayalı olarak hesaplanmıştır. • Bu taleplerin karşılanması için ısı kayıplarıda göz önüne alınarak santralin üretmesi gereken ısı belirlenmiştir. • Bölge için belirlenen ısı taleplerinin santral tarafından karşılanabilirliği incelenmiştir. • Santral çevrimi bilgisayar yardımıyla simü le edilerek ısı sağlanması durumunda elekt rik üretimindeki değişim frekans kontrolü de göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. 5.000.000 �--------------------� Bölge ısıtma ile ısınan Konut Sayısı 4.000.000 3.000.000 2.000.000 - 1 .000.000 il il Şekıl 2. Çeşitli Ulkelerde Bölge ısıtma ile ısınan Konut Sayıları, 2007. 7 4 Tesisat Dergisi Sayı 176 -Ağustos 2010 • ısının santralden sağlanması sonucunda bölge ısıtma sistemi (BIS) işletme maliyet leri ile alternatif yakıtlı ısıtma sistemlerinin maliyetleri karşılaştırılmıştır. • Santralden ısının da sağlanmasının çevre ye olan olumlu katkıları incelenmiştir. Yukarıdaki çalışma adımları izlenerek yapılan incelemeler aşağıda özet olarak anlatılacaktır. lsı Taleplerinin Tahmini ısıtma Hesaplamalarda her katta iki daire bulunan bir bina prototipi esas alınmıştır. Her bir konutun yüzey alanının 100 m 2 olduğu kabul edilerek TS 825 uygun olarak altta verilen formül ile bina ısı kayıp katsayısı bulunmuştur. Binaların ısıtma güç talebi, transmisyon ve havalandırma ısı kayıpları ve güneş ışınım kazancına bağlı olarak değişmektedir. Konut içi sıcaklığın l8°C olduğu kabul edilmiştir. Santrale yakın yerleşim birimlerinin güç talep leri "T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü"nden temin edilen saatlik meteorolojik değerler kullanılarak hesaplanmıştır. Sıcak Kullanım Suyu Bir konutta ısıtmaya ihtiyaç olduğu kadar sıcak kullanım suyuna da ihtiyaç vardır. Prototip ko nutta, lavabo, banyo, mutfak eviyesi ve çamaşır makinesi bulunduğu öngörülerek sıcak kullanım suyu miktarları hesaplanmıştır. Toplam sıcak kullanım suyu saatlik tüketim değerleri binada ve kentte aynı anda sıcak su kullanımı olmayacağından dolayı eş kullanım göz önünde bulun durularak saatlik olarak belirlenmiştir. Termik santral çevresindeki yerleşim birimle rinin hesaplanan yıllık ısı talepleri Tablo l'de verilmiştir. Sonuç olarak termik santrallerın çevresinde bulunan 455 bin konutun ısı yükünü karşılayabileceği Tablo 2'de görülmektedir. Yatırımların gerçekleştirilmesi için ise hem işletme hem de yatırım maliyetleri göz önüne alınarak optimizasyonu da içeren yapılabilirlik analizleri gerçekleştirmek gereklidir. TSAD projesi çerçevesinden Yatağan ve Soma için bölge ısıtma sistemi yapılabilirlik analizleri ta mamlanmış ve bu yatırımlar ekonomi ve çevre yönünden uygun bulunmuştur.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=