TEKNİK BİLGİ Neden Enerji Tasarrufu? Giderek artan üretim maliyetleri, rekabet ortamının getirdiği gereklilik, endüstride enerji ihtiyacının her geçen gün artması ve tabi ki; çevreye duyarlılık ile Kyoto Protokolü ... Elektrik motorları toplam enerjinin yüzde 65'ini tüketirler. Bir elektrik motorunu satın alırken harcanan her 1 avro, motorun yaşam ömrü boyunca harcadığı 100 avro enerjiye karşılık gelir. (Grafik 1) Örneklemek gerekirse; bir kompresör motorunu ele alalım. 110 kW'lık bir kompresörün yaşam süresinin 15 yıl olduğu, yılda 4 bin saat çalıştığını düşünelim. Buna göre; bu kompresörün yaşam ömrü göz önüne alındığında, ilk yatırım ve yaşam süresi boyunca yapılan bakım masraflarının %22'Iik bir kısım olduğunu görüyoruz. Buna karşılık yüzde 78'Iik kısım Onur BİLGİÇ* Elevator, conveyor, crane ete. T = constant F = constant T = F•d/2 Şekil 1. line 120 � 100 .; ; 80 g i! 60 5 40 'ö -;t. 20 o enerji verimlilik projeleri kullandığımız enerjinin büyük kısmında tasarruf etmemizi sağlar. (Grafik 3) kompresörün tükettiği enerjidir. (Grafik 2) Motor hızı, hız kontrol tarafından kontrol edilPeki hız kontrol cihazları ile enerji tasarrufundan neyi kastediyoruz7 Hız kontrolü sayesinde yüzde 20-70arasında enerji tasarrufu edilebilir. En etkin enerji tasarrufu elde edebileceğimiz motor yükleri fan pompa gibi yüklerdir. Bu grafikte de kullanılan elektrik motorlarının büyük çoğunluğunun fan pompa ve kompresörler olduğunu görüyoruz. Demek oluyor ki; buralarda uygulayacağımız diğinde, enerji tüketimi azalır. Sabit momentli yüklerde; grafikten de görüleceği üzere, motor hızının lineer olarak azaldığı oranda çekilen güçte lineer olarak azalır. (Şekil 1) Pompa, fan gibi yükler, karesel momentli yüklerde ise; motor hızının azaldığı oranda torkun karesel çekilen gücün ise kübik olarak azaldığı görülmektedir. Kompresör, vinç, konveyör, extruder gibi uygulamalar ise sabit momentli yük sınıfına girerler. � ...... � O 10 20 30 40 50 60 70 frequenz in Hz Yatırım -TOJque - Motof curreot -- Motof voltage ..,,..Motor power -unecurrent Toplam enerji maliyeti Grafik 1. Standart bir motor için yaşam ömrü. Şekil 2'de değişken moment uygulamaları ile ilgili bilgileri görmekteyiz. Olaya bir de pompa ve tanlariçin proses değişkenleri anlamında bakacak olursak; akış, motor hızı ile orantılı olarak değişir. Basınç, motor hızının karesi ile orantılı olarak değişir. Life Cycle Costs (example: compressors) Hava Fan;% 18 Pompa; % 20 Maintenance cost lnvestment cost 16% 6% Grafik 2. Ömür boyu maliyet (Örnek: Kompresörler). 150 Tesisat Dergisi Sayı 169 - Ocak 2010 Assumptions: Power 110 kW Equipmenı lrte 15 a Operating hours 4000 hla Electrıcıty price 5 centlkWh Soğutma� kompresörü;% il f Konveyör; % 4 Grafik 3. Diğer% 30
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=