MAKALE 2.2. Su Kullanımı Dünyada 1940 yılında toplam su tüketimi 1000 km 3 iken 1960 yılında 2000 km3'e, 1990 yılında ise 4130 km 3'e ulaşmıştır. 2000'1i yıl ların başında bu tüketimin % 25 oranında artacağı beklenmektedir. Dünyadaki toplam su tüketiminin ortalama% 67'si sulamada kulla nılmaktadır. 1980 yılı itibariyle sulanan tarım alanları toplamı 210 milyon hektar iken, 1995 yılında 262 milyon hektara ulaşmıştır. Sulanan alan büyüklüğünün 2010 yılında 280 milyon hektara ulaşması beklenmektedir. Ancak yine de dünyadaki tarım alanlarının % 16'sında sulu tarım yapılmaktadır [1]. Hızlı nüfus artışı sonucu, kentleşme ve sana yileşme nedeni ile bazı ülkelerde içme kullan ma ve sanayi suyuna olan talep yıllara göre katlanarak artmıştır. Halen dünyadaki toplam suyun % 23'ü endüstri, % lO'u ise içme kul lanma suyu olarak kullanılmaktadır. Dünya nüfusunun halen l/3'ü yeterli ve sağlıklı su kaynaklarına sahip bulunmamaktadır. 3. Su Kaynaklarının Geliştirilmesi Konusunda Kuzey ve Güney Farkı Brezilya ve Çin dünya su kaynaklarının yarısın dan fazlasına sahiptir. Zaten kıt olan kaynağın dünya yüzeyine böylesine eşitsiz dağılımı sağ lıklı ve yeterli suya ulaşma konusundaki mev cut olumsuz tablonun her geçen gün daha da kötüye gitmesine neden olmaktadır. Özellikle dünyanın belirli bölgelerinde stratejik önemi giderek artan su kaynakları daha çok az ge lişmiş ülkelerde kıt bir kaynaktır. Sağlıklı suya erişim ve kullanım standartlarında sanayileş miş ülkelerin açık üstünlükleri varken, Afrika ve Asya Pasifik ülkelerinde su sıkıntısı giderek artmaktadır. Su kaynaklarının eşitsiz dağılımı konusunda kuzey - güney arasındaki fark, suyun sektöre! kullanımı açısından da kendisini göstermekte dir. Genel olarak kullanılan toplam suyun çok büyük bir bölümü kuzeyde endüstri suyu gü neyde ise tarımsal su olarak ortaya çıkmakta dır. İçme ve kullanma suyunun toplam kullanı lan su içerisindeki oranları ise kuzey ve güney arasında birbirine daha yakın bulunmaktadır (Şekil 3). 128 Tesisat Dergisi Sayı 165 - Eylül 2009 2000 yılında Sektörlere göre Temiz Su Kullanımı • .. , .;.,cl •.;,. . ....!! ::: > f#< • ., •• � ı,-, -G•Jt .. \ .,. .. • 4,, , ..::. .. ... - Tarım • _,> Endüstri ,. _Jo•ıt.::JM•:R < ...... ��---.......-·-- , / ,, .. ' -··· ,� ..... C:.,....• - ··" J I\' lçme vel!.ı!!!!!ını!. Şekil 3. Dünyada sektörlere göre temiz su kullanımı [4]. BM, Dünya Bankası ve diğer bazı su ile ilgili kurumlar tarafından 2000'1erin başında yapı lan çalışmaların sonuçları dünyada temiz su kaynaklarına sahip olmayan nüfusu 2015 yı lında yarıya indirmek için yılda 50-100 milyar dolarlık harcama gerektiğini ortaya koymakta dır. Bu konuda çalışan kuruluşların tahminine göre 2025 yılından itibaren 3 milyardan fazla insan su kıtlığı ile yüz yüze gelecektir[3]. Bu eşitsizliği ortaya koyan veriler yüksek mali yetler, öngörüler ve saptamalar bir yandan bu konuda insani yaklaşımların gereğini ortaya çıkartırken, diğer taraftan da su hizmetleri yönetimi ile ilgili olarak dünya ölçeğinde yeni politika arayışlarına ortam yaratmaktadır. 900 800 E .s ! 700 'i' 600 � Orkly• Yıllık Topl.Jm 'hgııOIU/.Jm.111 (U•.I mm.) Ancak bu arayışlar herkesin yeterli ölçüde sağlıklı suya kavuşabilmesini sağlayabilecek politikalar yaratmaktan uzak arayışlar olup, daha çok su üzerinden küresel ticarete yönelik olarak şekillenmektedir. 4. Türkiye'nin Su Potansiyeli ve Su Kullanımı Bir ülkenin sosyo-ekonomik kalkınmasının gerçekleştirilmesi için toprak ve su kaynakla rının akılcı ve verimli bir şekilde kullanılması zorunludur. Bu zorunluluğa çevresel bozulma baskısı da eklenince konu daha büyük bir önem ve öncelik kazanmaktadır. Türkiye sanıldığı gibi su zengini bir ülke değil dir. Aksine, gerekli önlemler alınmadığı tak dirde, yakın gelecekte su sorunları yaşamaya aday bir ülke konumundadır. Bunun başlıca nedenleri de topografyadaki düzensizlikler nedeni ile kaynakların kontrol edilemeyişi ve bilinçsiz kullanımı ile kirlenmesi, yağışların ve kaynakların bölgelere göre dengesiz dağılımı, su kaynaklarının bütüncül-havza bazında yaklaşımlarla uzun vadeli planlamalar yerine bölgesel, bağımsız ve kısa vadeli projelerle kullanıma açılması girişimleridir. Türkiye'nin yağış rejimi mevsimlere ve böl gelere göre çok büyük farklılık göstermekte olup, yıllık ortalama yağış 643 mm'dir (Şekil 4). Bu da yılda ortalama 501 milyar m3 suya karşılık gelmektedir. Ülkemizde günümüz ko şul ve olanaklarına göre yapılan bazı kabul ve değerlendirmeler sonucunda, çeşitli amaçlara Yıllar - Ortalama Yıllık Yagı,ıar - Ortalama Yı0ıt Miktarı - Harektlll Ortalama ( 5 Yıl ) Şekil 4. Türkiye genelindeki yıllık ortalama yağışlar (1950-2006) [5].
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=